Przysięga religijna a konwencyjne gwarancje wolności myśli, sumienia i religii w orzecznictwie ETPC

• Authors: Falski Jacek

Title variants

EN

Religious Oath and the Convention Guarantees of Freedom of Thought, Conscience and Religion in ECHR Case Law

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article presents, through the prism of the European Court of Human Rights relatively recent (19 October 2021) decision on the admissibility of the complaint in Shortall and Others v. Ireland, as well as other decisions of the Court, the rarely raised in the literature but still important issue of the compatibility of the religious oath – required in the procedure for access to selected public positions in some Council of Europe countries – with the freedom of thought, conscience and religion guaranteed, inter alia, by Article 9 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. The text opens and is supplemented by historical-legal references to national and foreign solutions to the issue in question.

Keywords

EN

human rights; right to freedom of thought; conscience and religion; religious oath; case law of the European Court of Human Rights; Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2024
• Issue: 1–2(180–181)
• Pages: 81-103

Contributors

author

Falski Jacek

• Dr hab. Jacek Falski, prof. INP PAN Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Polska Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-0893-3887

References

• Constitution of the Irish Free State (Saorstát Eireann) Act, 1922, <https://www.irishstatutebook.ie/eli/1922/act/1/enacted/en/>.
• Decyzja ETPC o dopuszczalności skargi z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie McGuinnes vs. Wielka Brytania, skarga nr 39511/98.
• Decyzja ETPC o dopuszczalności skargi z dnia 19 października 2021 r. w sprawie Shortall i inni vs. Irlandia, skarga nr 50272/18.
• Dekret Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego z dnia 20 lutego 1918 r. w przedmiocie przysięgi dla ministrów, urzędników, sędziów i adwokatów, Dz.U. nr 4, poz. 6.
• Komitet Praw Człowieka ONZ, Obserwacje końcowe, Irlandia, 28 lipca 1993 r., CCPR/C/79/add 21, <http://hrlibrary.umn.edu/hrcommittee/French/f-ireland1993.html>.
• Komitet Praw Człowieka ONZ, Obserwacje końcowe, Irlandia, 30 lipca 2008 r., CCPR/C/IRL/CO/3, <https://documents.un.org/symbol-explorer?s=CCPR/C/IRL/CO/3&i=CCPR/C/IRL/CO/3_3193361>.
• Komitet Praw Człowieka ONZ, Obserwacje końcowe, Irlandia, 19 sierpnia 2014 r., CCPR/C/IRL/CO/4, <https://documents.un.org/symbol-explorer?s=CCPR/C/IRL/CO/4&i=CCPR/C/IRL/CO/4_2114541>.
• Konstytucja Grecji, tłum. G. i W. Uliccy, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, <http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/grecja.html>.
• Konstytucja Gruzji, tłum. G. Kuca, M. Grzybowski, K. Kaczmarczyk-Kłak, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015.
• Konstytucja Irlandii z dnia 1 lipca 1937 r., tłum. S. Grabowska, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
• Konstytucja Królestwa Belgii, tłum. W. Skrzydło, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010.
• Konstytucja Księstwa Liechtensteinu, tłum. R. Grabowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., Dz.U. nr 33, poz. 233.
• Konstytucja Rumunii, tłum. A. Cosma, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r., Dz.U. nr 44, poz. 267.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. nr 30, poz. 227.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. z 1993 r. nr 61.
• Loi du 27 mai 1974 modifiant la formule du serment et des déclarations solonnelles en materie judiciaire et administrative, Moniteur belge du 12 juillet 1974, <https://bib.kuleuven.be/rbib/collectie/archieven/rnb/1974-2617-18.pdf>.
• Loi no 72–1226 du 29 décembre 1972 simplifiant et complétant certaines disposition relatives à la procédure pénale, aux peines et à leur execution, <https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000875194>.
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Dz.U. z 1977 r. nr 38, <https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19770380167>.
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 4 lutego 1947 r. o Wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy, Dz.U. nr 9, poz. 43.
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, Dz.U. nr 84, poz. 426.
• Ustawa wyborcza Republiki San Marino nr 36 z dnia 23 grudnia 1958 r. w związku z dekretem z dnia 27 czerwca 1909 r., <https://www.consigliograndeegenerale.sm/on-line/home/archivio-leggi-decreti-e-regolamenti/documento17018323.html>; <https://www.consigliograndeegenerale.sm/on-line/home/archivio-leggi-decreti-e-regolamenti/documento17016641.html>.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. nr 19, poz. 101.
• Wyrok ETPC z dnia 25 maja 1993 r. w sprawie Kokkinakis vs. Grecja, skarga nr 14307/88.
• Wyrok ETPC z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie Alexandridis vs. Grecja, skarga nr 19516/06.
• Wyrok ETPC z dnia 2 lutego 2010 r. w sprawie Sinan Işik vs. Turcja, skarga nr 21924/05.
• Wyrok ETPC z dnia 3 czerwca 2010 r. w sprawie Dimitras i inni vs. Grecja, skarga nr 34207/08.
• Wyrok ETPC z dnia 17 lutego 2011 r. w sprawie Wasmuth vs. Niemcy, skarga nr 12884/03.
• Wyrok Sądu Kasacyjnego w Paryżu z dnia 7 lipca 2021 r., skarga nr 20-16.2006.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 18 lutego 1999 r. w sprawie Buscarini i inni vs. San Marino, skarga nr 24645/94.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie Leyla Şahin vs. Turcja, skarga nr 44774/98.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 29 czerwca 2007 r. w sprawie Folgero i inni vs. Norwegia, skarga nr 15472/02.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 29 kwietnia 2008 r. w sprawie Burden vs. Wielka Brytania, skarga nr 13378/05.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 3 listopada 2009 r. w sprawie Lautsi i inni vs. Włochy, skarga nr 30814/06.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie Tănase vs. Mołdawia, skarga 7/08.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 18 marca 2011 r. w sprawie Lautsi i inni vs. Włochy, skarga nr 30814/06.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie SAS vs. Francja, skarga nr 43835/1.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie Centre for Legal Resources on Behalf of Valentin Câmpaneu vs. Rumunia, skarga nr 47848/08.
• Wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 7 lipca 2020 r. w sprawie Albert i inni vs. Węgry, skarga nr 5294/14.
• Wytyczne w zakresie badania przepisów dotyczących religii lub przekonań religijnych przyjęte przez Komisję Wenecką na 59. posiedzeniu plenarnym, 18–19 czerwca 2004, uchwała nr 271/2004.
• Banneux N., Breves observations sur le caractère religieux du serment au XIX siècle à travers l’affaire „Michel”, <https://books.openedition.org/pucl/883>.
• Brzeziński J., O przysiędze, mianowicie o zasadach prawnych Kościoła jej dotyczących z uwzględnieniem wpływu takowych na prawodawstwo świeckie zwłaszcza na prawo rzymskie i na dawne prawa germańskie, nakł. autora, Kraków 1886, <https://bibliotekacyfrowa.pl/publication/64448>.
• Encyklopedia PWN, <https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/sacramentum;4009921.html>.
• Evans C., Freedom of Religion under the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, New York 2003.
• Kenny D., The Virtues of Unprincipled Constitutional Compromises: Church and State in the Irish Constitution, „European Constitutional Law Rewiew” 2020, vol. 16, is. 3.
• Lalouette J., La difficile laïcisation du serment judiciare, „Revue Romantisme” 2013, R. 4, nr 162, <https://www.cairn.info/revue-romantisme-2013-4-page-45.htm?try_download=1>.
• Laurent F., Principes de droit civil, t. 20, LEN, Paris–Bruxelles 1876.
• Maroń G., Instytucja przysięgi prezydenta w polskim porządku prawnym, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 2.
• Mojak R., Instytucja prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym w latach 1918–1935, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 1989, vol. 36.
• Ninane G., Prestation de serment et liberté de pensée de conscience et de religion, „Revue trimestrielle des droits de l’homme” 2022, no. 131.
• Syryjczyk J., Krzywoprzysięstwo w Systematyce Kanonicznego Prawa Karnego, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik prawno-historyczny” 1991, t. 34, nr 1–2.
• Warchałowski K., Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, TNKUL, Lublin 2004.
• Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921–1935, PWN, Warszawa–Poznań–Toruń 1987.
• Zucca L., Lautsi: a Comentary on the Grand Chambre Decision, „International Journal of Constitutional Law” 2013, vol. 11, is. 1.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2024.231