O wyjątkowym średniowiecznym komentarzu do tłumaczenia modlitw

• Authors: Masłej Dorota

Title variants

EN

On one exceptional mediaeval commentary on translation of prayers

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper is an analysis of a mediaeval grammatical commentary on translation of prayers into Polish (from the manuscript BJ 1297). The author discusses the various problems that the writer engages in the context of the preserved copies of basic prayers. The paper reveals the unusual linguistic awareness of the writer who uses the grammatical system of Latin, with which he is acquainted, to build a mode of thinking about Polish, and who reflects upon Polish, recognizes its diversification, and sees in it a chance to express the content enclosed in Latin structures. The commentary is simultaneously metatextual and metalinguistic as the writer uses, through the discussed texts, the grammar of contemporary Polish as his subject of reference.

Keywords

EN

metatext; metalanguage; mediaeval translation; linguistic awareness; basic prayers; Old Polish language

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2015
• Issue: 20
• Pages: 221-233

Contributors

author

Masłej Dorota

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

References

• Amsler M., 1990, Commentary and metalanguage in Early Medieval Latin Grammar, [w:] H.-J. Niederehe, E.F.K. Koerner (red.), History and Historiography of Linguistics. Proceedings of the Fourth International Conference on the History of the Language Science (ICHoLS IV, Trier, 24–28 August 1987), Amsterdam–Philadelphia.
• Bernacki L., 1910, Najdawniejszy pomnik katechizmu polskiego, „Pamiętnik Literacki” nr 9, s. 317–319.
• Bielawski K., 2000, Ludolf z Saksonii i jego dzieło, „Terminus” z. 1/2, s. 229–257.
• Bracha K., 2010, Noty łacińskie w Kazaniach świętokrzyskich, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” t. 4, Warszawa, s. 91–109.
• Brückner A., 1895, Kazania średniowieczne, cz. I, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny” Seria II, t. IX, Kraków, s. 70–77.
• Catalogus: M. Kowalczyk, A. Kozłowska, M. Markowski, L. Nowak, A. Sobańska, R. Tatarzyński, S. Włodek, W. Zega, M. Zwiercan (oprac.), Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, t. 8, Kraków 2004.
• Klemensiewicz Z., 1964–1972/2009, Historia języka polskiego, Warszawa.
• Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., 1955/1964, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• Kowalczyk M., Belcarzowa E., Wisłocka F., 1973, Glosy polskie Jakuba z Piotrkowa i innych autorów w rękopisach Biblioteki Jagiellońskiej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” XXIII, s. 79–115.
• Krążyńska Z., 2001, Przyimki w staropolskich tekstach tłumaczonych, „Prace Językoznawcze” t. 26, s. 119–128.
• Kuraszkiewicz W., 1970, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• Leńczuk M., 2010, Problemy terminologiczne w opisywaniu glos polskich na przykładzie XV-wiecznych tłumaczeń kanonu mszy św., „Kwartalnik Językoznawczy” nr 2, s. 19–36.
• Masłej D., 2013, Problem szyku w staropolskich przekładach Modlitwy Pańskiej, „Kwartalnik Językoznawczy” nr 4, s. 33–43.
• Masłej D., 2014, O formuliczności i innowacyjności w XV-wiecznych przekładach wybranych tekstów religijnych, [w:] A. Bielak (red.), Abychmy w ten przekład pilnie weźrzeli. Wobec tłumaczenia tekstów dawnych, Warszawa, s. 105–110.
• Masłej D., 2015, Formy rozkaźników w staropolskich przekładach Modlitwy Pańskiej, [w:] M. Kresa (red.), Młodzi o języku, Warszawa, s. 201–210.
• Masłej D., w druku, Ojcze nasz w Rozmyślaniu przemyskim, [w:] Rozmyślanie przemyskie – świadectwo średniowiecznej kultury religijnej i językowej, red. J. bartmiński, A. Timofijew, Przemyśl.
• Masłej D., w druku, Średniowieczna pomoc dydaktyczna. Studium jednej karty z rękopisu Jakuba z Piotrkowa.
• Mika T., 2012, Kazania świętokrzyskie – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań.
• Mika T., 2013, Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, „Biuletyn PTJ” z. LXVIII, s. 131–145.
• Modlitwa Pańska: K. Bielawski (red.), Modlitwa Pańska. Komentarze średniowieczne, Kraków 2004.
• Nitsch K., 1920, Rozbiór językowy „ojczenasza”, Kraków. Ojcze nasz: J.A. Choroszy (oprac.), Ojcze nasz – nasz. Przekłady, parafrazy i inne literackie opracowania Modlitwy Pańskiej, t. 2, Wrocław 2008.
• Opis: W. Twardzik (red.), Opis źródeł Słownika staropolskiego, Wrocław 2005. Piekarczyk D., 2013, Metafory metatekstowe, Lublin.
• Rospond S., 2007, Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami, wyd. 4 zmien., Warszawa.
• Rzepka W.R., Wydra W., 1974, Nota do dziejów ortografii staropolskiej, „Slavia Occidentalis” t. 31, s. 107–118.
• Rzepka W.R., Wydra W., 2004, Chrestomatia staropolska, wyd. 3, Wrocław.
• Stępień P., 2003, Przemieniająca miłość Oblubieńca. Kazanie na dzień św. Katarzyny, [w:] idem, Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach, Warszawa.
• Święcki C.K., 2006, Kultura literacka Płocka w średniowieczu, Warszawa–Siedlce.
• Tomasz z Akwinu, 2006, The sacraments, [w:] idem, Summa theologiae, t. 56, D. Bourke (red.), Cambridge.
• Urbańczyk S., 1935, Wyparcie staropolskiego względnego jen, jenże przez pierwotnie pytajne ktory, Kraków.
• Wydra W., 2009, Wokół fenomenu Kazań świętokrzyskich, [w:] P. Stępień (red.), Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.12797/LV.20.2015.20.17