O pojęciu kultury raz jeszcze

• Authors: Piotr Sztompka

Title variants

EN

On the Concept of Culture Once Again

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor definiuje pojęcie kultury przez odniesienie do szczególnej kategorii znaczeń normatywnych, czyli wartości. System wartości zorganizowany jest wokół trzech wartości najbardziej ogólnych i fundamentalnych: prawdy, dobra i piękna. Odpowiednio mówić można o trzech domenach kultury: kulturze poznawczej, kulturze moralnej i kulturze estetycznej. Desygnatami kultury poznawczej są przekonania, poglądy, opinie podzielane przez członków społeczeństwa. Desygnatami kultury moralnej są relacje łączące jednostki w przestrzeni międzyludzkiej. Desygnatami kultury estetycznej są szczególnego typu wytwory należące do sztuki artystycznej lub użytkowej. Podobieństwo wartości w każdym z tych trzech obszarów stanowi silny czynnik wytwarzający więzi społeczne i wspólnoty, a także tożsamości społeczne. Kultura jest fundamentem żywej i bogatej tkanki społecznej, społeczeństwa obywatelskiego.

EN

The concept of culture is defined by reference to a particular category of normative meanings, namely social values. This system is organized around three highly abstract and fundamental values: truth, goodness and beauty. Respectively, one may distinguish between three domains of culture: cognitive culture, moral culture and aesthetic culture. While the referents of cognitive culture are beliefs, views and opinions shared by members of a given society, the referents of moral culture include relations binding individuals in the inter-human space. Particular products of art or design are referents of aesthetic culture. The similarity of values in each of these three domains is a powerful factor that generates social bonds and communities as well as social identities. Culture is the foundation of a lively and rich social fabric, the civil society.

Keywords

PL

kultura; znaczenie; wartość; wspólnota; tożsamość

EN

culture; meaning; value; community; identity

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2019
• Issue: 1(232)
• Pages: 7-23

Contributors

author

Piotr Sztompka

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Aldridge, Merryl. 2006. Culture. W: J. Scott (red.). Sociology: The Key Concepts. London: Routledge, s. 46–51.
• Alexander, Jeffrey C. i Kenneth Thompson. 2008. Sociology: Culture and Society in Transition. Boulder: Paradigm Publishers.
• Banfield, Edward. 1967. The Moral Basis of a Backward Society. New York: Free Press.
• Bierstedt, Robert. 1963. The Social Order. New York: McGraw Hill.
• Bierstedt, Robert, Eugene J. Meehan i Paul A. Samuelson. 1964. Modern Social Science. New York: McGraw Hill.
• Clément, Jérôme. 2010. O kulturze. Tłum. opracowanie zbiorowe. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Durkheim, Émile. 1968. Zasady metody socjologicznej. Tłum. J. Szacki. Warszawa: PWN
• Elster, Jon. 1989. The Cement of Society: A Study of Social Order. Cambridge University Press.
• Geertz, Clifford. 1973. The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books.
• Giddens, Anthony. 1996. Introduction to Sociology. New York: Norton.
• Golka, Marian. 2007. Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Heller, Michał. 2014. Bóg i nauka. Kraków: Copernicus Center Press.
• Heller, Michał. 2018. Granice nauki. Kraków: Copernicus Center Press.
• Herder, Johann Gottfried. 1962. Myśli o filozofii dziejów. Tłum. Z. Skuza. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Hobbes, Thomas. 1946 [1651]. Leviathan. Oxford: Basic Blackwell.
• Janis, Irving. 1972. Victims of Groupthink. Boston: Houghton Mifflin.
• Jenks, Chris. 2007. Culture: Conceptual Clarifications. W: G. Ritzer (red.). The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Vol. II. Oxford: Blackwell, s. 928–932.
• Joas, Hans i Klaus Wiegandt. 2008. The Cultural Values of Europe. Liverpool: Liverpool University Press.
• Kłoskowska, Antonina. 1981. Socjologia kultury. Warszawa: PWN.
• Kroeber, Alfred L. i Clyde Kluckhohn. 1952. Culture: a Critical Review of Concepts and Definitions. Cambridge: Peabody Museum of American Archeology and Ethnology Papers, vol. 47, nr 1.
• Kroeber, Alfred L. i Talcott Parsons. 1958. The Concept of Culture and of Social Systems. „American Sociological Review” nr 3.
• Linton, Ralph. 2007. Pojęcie kultury. W: E. Nowicka i M. Głowacka-Grajper. Świat człowieka–świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii. Warszawa: WN PWN, s. 403–420.
• Mauss, Marcel. 1971 [1923]. Essais de socjologie. Paris: Editions de Minuit.
• Mauss, Marcel. 2007. Szkic o darze. W: E. Nowicka i M. Głowacka-Grajper. Świat człowieka–świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii. Warszawa: WN PWN, s. 107–168.
• Merton, Robert K. i Paul Lazarsfeld. 1954. Friendship as a Social Process. W: M. Berger, T. Abel i Ch. Page. Freedom and Control in Modern Society. New York: Van Nostrand, s. 18–66.
• Ossowska, Maria. 1968. Socjologia moralności. Warszawa: PWN.
• Schutz, Alfred. 1970. On Phenomenology and Social Relations. Chicago: The University of Chicago Press.
• Scott, John. 2006. Sociology: The Key Consepts. New York: Routledge.
• Sennett, Richard. 2013. Razem; rytuały, zalety i zasady współpracy. Tłum. J. Dzierzgowski. Warszawa: Muza.
• Sennett, Richard. 1998. The Corrosion of Character. New York: Norton.
• Spillman, Lyn. 2007. Culture. W: G. Ritzer (red.). The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Vol. II. Oxford: Blackwell, s. 922–928.
• Strinati, Dominic. 1998. Wprowadzenie do kultury popularnej. Tłum. W. Burszta. Poznań: Zysk i S-ka.
• Sztompka, Piotr. 1999. Trust: a Sociological Theory. Cambridge: Cambridge University Press [polskie wydanie Zaufanie: fundament społeczeństwa. Kraków 2007: Wyd.Znak].
• Sztompka, Piotr. 2014. Uniwersytet współczesny: zderzenie dwóch kultur. „Nauka” nr 1: 7–18.
• Sztompka, Piotr. 2016. Kapitał społeczny; teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kraków: Wyd. Znak.
• Tatarkiewicz, Władysław. 1951. Skupienie i marzenie; studia z zakresu estetyki. Kraków: Wydawnictwo M.Kot.
• Tatarkiewicz, Władysław. 1975. Dzieje pięciu pojęć. Warszawa: PWN.
• Taylor, Charles. 1987. Interpretation and the Sciences of Man. W: P. Rabinow i W. M. Sullivan. Interpretive Social Science. Berkeley: University of California Press, s. 33–81.
• Thompson, Kenneth. 1999. Moral Panics. London: Routledge.
• Tischner, Jozef. 2006. Filozofia dramatu. Kraków: Znak.
• Tylor, Edmond. 1871. Primitive Culture. Boston.
• Williams, Raymond. 1976. Culture. W: Keywords: A Vocabulary of Culture and Society. New York: Oxford University Press, s. 76–82.
• Wilson, James Q. 1993. The Moral Sense. New York: Free Press.

Identifiers

DOI

10.24425/122488