Rola etymologii w rekonstrukcji językowego obrazu świata

• Authors: Bartmiński Jerzy

Title variants

EN

The role of etymology in the reconstruction of the linguistic world view

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The author assumes that etymological analyses are “ethnolinguistically relevant” because by reconstructing the motivation of names, etymology allows one to reach the methods of linguistic conceptualization of phenomena and objects. He discusses the words świat ‘world’, kwiat ‘flower’, and gwiazda ‘star’ (endorsing Brückner’s and Sławski’s thesis that they all belong to a single etymological nest), and adduces examples of proverbs, riddles, and folk songs where the semantics of ‘world’, ‘flower’, and ‘star’ are joined, to demonstrate the benefits of directing etymological analyses to historically documented texts. Apart from phonetic arguments, the common element is the connotation of ‘brightness’, i.e. what makes it possible to look and to see.

Keywords

EN

cognitive ethnolinguistics; etymology; linguistic world view; świat ‘world’; kwiat ‘flower’; gwiazda ‘star’

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2013
• Issue: 16
• Pages: 233-245

Contributors

author

Bartmiński Jerzy

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Instytut Slawistyki PAN, Warszawa

References

• Bartmiński J., 2007, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin (52012).
• Bartmiński J., 2009, Aspects of Cognitive Etnolinguistics, London (32012).
• Bartmiński J., 2011, Jezik – slika – svet – etnolingvisticke studije, Beograd.
• Brzozowska M., 2009, Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin.
• Cienkowski W., 1972, Teoria etymologii ludowej, Warszawa.
• Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• Mianecki A., 2010, Stworzenie świata w folklorze polskim XIX i początku XX wieku, Toruń.
• Mieletinski E., 1981, Poetyka mitu, Warszawa.
• NKPP: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. W oparciu o dzieło Samuela Adalberga opracował zespół redakcyjny pod kierunkiem Juliana Krzyżanowskiego, t. I–IV, Warszawa 1969–1978.
• Polański K., 2002, hasło: Etymologia, [w:] J. Wojnowski (red.), Wielka encyklopedia PWN, t. 8, Warszawa, s. 399.
• Popowska-Taborska H., 2010, Blaski i cienie pracy etymologa (ze slawistycznej perspektywy), „Poradnik Językowy” nr 7 (676), s. 5−13.
• Popowska-Taborska H., 2012, Rola etymologii w kształtowaniu językowego obrazu świata (rozważania oparte na słowiańskim materiale językowym), „Etnolingwistyka” 24, s. 155–171
• SEBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa 2000.
• SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
• SEBr: A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.
• SESł: F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1952–.
• SLSJ: J. Bartmiński (red.), Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, oprac. zespół w składzie J. Adamowski et al., pod kier. J. Bartmińskiego, Wrocław 1980.
• SSiSL: J. Bartmiński (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, koncepcja całości i red. Jerzy Bartmiński, t. I: Kosmos, z. 1: Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie, Lublin 1996; z. 2: Ziemia, woda, podziemie, Lublin 1999; z. 3: Meteorologia, Lublin 2012; z. 4. Świat, światło, metale, Lublin 2012.
• SStp.: S. Urbańczyk et al. (red.), Słownik staropolski, Warszawa 1953–.
• USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
• Wierzbicka A., 1993, Nazwy zwierząt, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin, s. 251–267.
• Wojtyła-Świerzowska M., 1998, Kognitywizm w etymologii, „Rocznik Slawistyczny” LI, s. 17-31.
• WSE-HJP: K. Długosz-Kurczabowa, Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, Warszawa 2008.

Identifiers

DOI

10.12797/LV.08.2013.16.15