Thomas Hobbes w interpretacji Lesliego Stephena a bry­tyjski agnostycyzm przełomu XIX i XX wieku

• Authors: Wilczewska Sylwia

Title variants

EN

Thomas Hobbes as Interpreted by Leslie Stephen and British Agnosticism at the Turn of the 19th and the 20th Centuries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Leslie Stephen, jeden z głównych przedstawicieli wiktoriańskiego agnostycyzmu i autor ważny dla wiktoriańskiej historiografii, wiele miejsca w swych dziełach poświęcił filozofii Thomasa Hobbesa, którego interpretował jako zdecydowanego sceptyka i którego myśl zainspirowała częściowo jego własną filozofię, szczególnie w przypadku takich zagadnień, jak rola religii i natura wiary. Analiza dokonanego przez Stephena porównania Hobbesa do Herberta Spencera ukazuje analogię między dwoma ujęciami problemu wiedzy o Bogu obecnymi w dziełach Hobbesa a formą, jaką problem ten przyjął u fideisty Henry’ego Longueville’a Mansela i agnostyka Herberta Spencera, rzucając światło na nowożytne inspiracje wiktoriańskiego agnostycyzmu i wpływ, jaki poglądy jego zwolenników wywarły na historiografię ich epoki.

EN

Leslie Stephen, one of the main representatives of Victorian agnosticism and an important Victorian historiographer, devoted much space in his works to the philosophy of Thomas Hobbes, interpreted by Stephen as a confirmed sceptic; Hobbes’ thought partially inspired Stephen’s own philosophy—especially when it comes to such problems as the role of religion and the nature of faith. An analysis of Stephen’s comparison of Hobbes to Herbert Spencer shows an analogy between two accounts of the problem of the knowledge of God: (1) that of Hobbes and Henry Longueville Mansel, a fideist, and (2) that of Herbert Spencer, an agnostic. The analysis sheds light on the modern inspirations of Victorian agnosticism and its influence on Victorian historiography.

Keywords

PL

Leslie Stephen; Thomas Hobbes; Herbert Spencer; Henry Longueville Mansel; wiktoriański agnostycyzm; historia agnostycyzmu

EN

Leslie Stephen; Thomas Hobbes; Herbert Spencer; Henry Longueville Mansel; Victorian agnosticism; history of agnosticism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 1
• Pages: 75-92

Dates

published

2016

Contributors

author

Wilczewska Sylwia

• Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• [Anon.] „The Theory of Belief: Dr. Newman and Mr. Leslie Stephen”. The Contemporary Review, 31 (1877): 869–873.
• Aubrey, John. „Thomas Hobbes (1588-1679)”. W: ‘Brief Lives,’ chiefly of Contemporaries, set down by John Aubrey, between the Years 1669 & 1696, red. Andrew Clark, vol. 1, 321–395. Ox¬ford: Clarendon Press, 1898.
• Bicknell, John W. „Leslie Stephen’s English Thought in the Eighteenth Century: A Tract for the Times. Victorian Studies 6 (1962), 2: 103–120.
• Curley, Edwin. „‘I Durst Not Write So Boldly’”. W: Hobbes e Spinoza. Scienza e politica, red. Daniela Bostrenghi, 497–593. Napoli: Bibliopolis, 1992.
• Descartes, René. Medytacje o pierwszej filozofii, przeł. Maria Ajdukiewicz, Kazimierz Ajdukiewicz, Stefan Swieżawski, Izydora Dąmbska. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2001.
• Gorham, Geoffrey. „The Theological Foundation of Hobbesian Physics: A Defence of Corporeal God”. British Journal for the History of Philosophy 21 (2013), 2: 240-261. DOI: 10.1080/ 09608788.2012.692663.
• Lightman, Bernard. The Origins of Agnosticism: Victorian Unbelief and the Limits of Knowledge. Baltimore – London: The Johns Hopkins University Press, 1987.
• Mansel, Henry Longueville. The Limits of Religious Thought. Boston: Gould and Lincoln, 1860.
• Maurice, Frederick Denison. Moral and Metaphysical Philosophy, vol. 2. London – New York: Macmillan and Co., 1890.
• The English Works of Thomas Hobbes of Malmesbury, red. William Molesworth. London: John Bohn, vol. 1 – 1839, vol. 3 – 1839, vol. 4 – 1840.
• Robertson, George Croom. Hobbes. Edinburgh – London: William Blackwood and Sons, 1905 (data pierwszego wydania: 1886).
• Spencer, Herbert. First Principles. London: Watts & Co., 1900.
• Springborg, Patricia. „Hobbes’s Challenge to Descartes, Bramhall and Boyle: A Corporeal God”. British Journal for the History of Philosophy 20 (2012), 5: 903-934. DOI: 10.1080/09608788. 2012.718606.
• Stephen, James Fitzjames. Horae Sabbaticae. London – New York: Macmillan and Co., 1892.
• Stephen, Leslie. An Agnostic’s Apology and Other Essays. New York – London: G. P. Putnam’s Sons – Smith, Elder & Co., 1903.
• Stephen, Leslie. Essays on Freethinking and Plainspeaking. New York – London: G. P. Putnam’s Sons – The Knickerbocker Press, 1905.
• Stephen, Leslie. History of English Thought in the Eighteenth Century, vol. 1 i 2. London: Smith, Elder & Co., 1876.
• Stephen, Leslie. Hobbes. London: Macmillan and Co., 1928.
• Stephen, Leslie. Hours in a Library. London: Smith, Elder & Co., 1881.
• Stephen, Leslie. Studies of a Biographer, vol. 1, 3 i 4. London: Smith, Elder and Co. – Duckworth and Co., 1907.
• Stephen, Leslie. The Life of Sir James Fitzjames Stephen, Bart., a Judge of the High Court of Justice. London: Smith, Elder & Co., 1895.
• Stephen, Leslie. The English Utilitarians. London: Duckworth and Co., vol. 1 – 1912, vol. 2 – 1900.
• Tönnies, Ferdinand. Hobbes and Spinoza. W: Tenże. On Social Ideas and Ideologies. New York – Evanston – San Francisco – London: Harper & Row, Publishers, 1974.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2016.64.1-7