Przysposobienie spółdzielcze wiejskiej młodzieży pozaszkolnej w Polsce w okresie międzywojennym (1918–1939)

• Authors: MAGIERA Elżbieta

Title variants

EN

The Preparation for the Cooperativisation of the Polish Rural Youth Not Included in School Teaching during the Interwar Period (1918–1939)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Dorobek polskiego ruchu spółdzielczego lat międzywojennych można rozpatrywać w zakresie ideowym, organizacyjnym, gospodarczym, społecznym i oświatowo-wychowawczym. Ruch spółdzielczy, będąc ruchem społecznym, prowadził systematyczną działalność oświatowo-wychowawczą i propagandową zarówno w społeczności dorosłych, jak i wśród dzieci i młodzieży szkolnej oraz pozaszkolnej. Piętnując egoizm i pogoń za zyskiem, spółdzielczość uczyła społecznych form pracy, wzajemnej pomocy, współdziałania, solidarności i stwarzała warunki życia dla najuboższych warstw. Spółdzielczość wspierała rodzinę oraz edukację dzieci, młodzieży i dorosłych. Propagowała rozwój spółdzielczości uczniowskiej oraz kształcenie i wychowanie spółdzielcze poprzez uwzględnienie spółdzielczości w programach nauczania wszystkich typów szkół. Z inicjatywy polskiego ruchu spółdzielczego powstało szkolnictwo spółdzielcze. W środowisku wiejskim spółdzielczość podnosiła poziom wiedzy i umiejętności rolników oraz sprzyjała ich aktywizacji. Prowadziła systematyczną działalność wychowawczą i propagandową, mającą na celu szerzenie idei spółdzielczych oraz teoretycznej i praktycznej wiedzy, potrzebnej do zakładania i funkcjonowania instytucji spółdzielczych. Polski ruch spółdzielczy próbował objąć systematycznym przysposobieniem spółdzielczym młodzież pozaszkolną. Jego celem było uświadomienie i wychowanie młodzieży pozaszkolnej w duchu idei spółdzielczej, nawiązanie kontaktu i współpracy ze spółdzielniami oraz kształtowania charakterów młodzieży wiejskiej. W wychowaniu spółdzielczym młodzieży pozaszkolnej ważne zadanie pełniły organizacje młodzieżowe, które poprzez propagowanie pomocy społecznej, samokształcenia i przysposobienia spółdzielczego przygotowywały młode pokolenie do udziału w spółdzielczości dorosłych. Ponadto, wśród młodzieży wiejskiej przysposobienie spółdzielcze odbywało się w ramach przysposobienia rolniczego. Stanowiło ono powszechną pozaszkolną drogę popularyzowania wśród młodzieży wiejskiej właściwych umiejętności pracy w gospodarstwie rolnym oraz takiego wychowania, które pobudzało młode pokolenie do aktywności gospodarczej i obywatelskiej, zmierzającej do poprawy jakości życia na wsi i jej przebudowy społeczno-gospodarczej.

EN

The output of the XXth century Polish cooperative movement can be considered in ideological, organisational, economic, social and educational terms. The cooperative movement had a significant effect on the educational and propagating activities for both adults and school children. The cooperative movement criticized egoism and the pursuit of profit, taught cooperative forms of work, mutual help, and solidarity as well as providing the basic necessities for the poor. It supported the family and the education of children, young people and adults. It propagated the development of student organizations, the cooperative education and upbringing through taking cooperation into consideration in curricula. Cooperative education was created at the Polish cooperative movement’s initiative. It raised the level of the farmer’s knowledge and skills. It was also conducive to their activation. It's educational and upbringing activities disseminated the idea of the cooperative. They also spread the theoretical and practical knowledge which was necessary to found and run cooperative institutions. The preparation for cooperativisaton was organised among young people and adults in both urban and rural areas. It was aimed at raising awareness and educating the youth not included in the school teaching in accordance with the idea of cooperation, establishing contact and cooperation with cooperatives as well as shaping the characters of the rural youth. Youth organisations played an important role in the teaching of cooperation for young people not included in the school teaching. They propagated social assistance, self-education, preparation for cooperation and prepared the young generation for participating in the cooperative movement of adults. Moreover, the preparation for cooperation among the rural youth was included in the agricultural education which was a common method of spreading amongst young people the necessary skills for agriculture. It also popularised that education which stimulated the younger generation to take part in economic and civil activities aimed towards the improvement of the quality of life and the socio-economic reconstruction of rural areas.

Keywords

PL

polski ruch spółdzielczy, przysposobienie spółdzielcze w Polsce; w okresie międzywojennym; wiejska młodzież pozaszkolna w Polsce w okresie międzywojennym; edukacja rolnicza w Polsce międzywojennej

EN

Polish cooperative movement; the preparation for cooperation in Poland in interwar period (1918-1939); the Polish rural youth not included in the teaching in interwar; period; the agriculture education in interwar Poland.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2014
• Volume: X (2/2014)
• Pages: 95-116

Dates

published

2014

Contributors

author

MAGIERA Elżbieta

• Uniwersytet Szczeciński

References

• AAN, zespół: SIN, sygn. 11. Małanicz Z., Tezy do referatu „O program uświadomienia gospodarczego o kształcenia spółdzielczego środowisk wiejskich i małych miasteczek przy współpracy związków młodzieżowych i stowarzyszeń kulturalno-oświatowych.
• AAN, zespół: ZSRiZG RP, sygn. 194. Spółdzielczy ruch młodzieżowy.
• [B. a.], Praca zespołu PR w dziedzinie spółdzielczości, Wyd. anon, Warszawa 1936.
• [B.a.], Przysposobienie rolnicze, [w:] Rocznik Polityczny i Gospodarczy, Spółka Akcyjna Zakładów Graficznych „drukarnia Polska”, Warszawa 1938.
• Banaczkowski P., Praca zespołu PR w dziedzinie spółdzielczości, Centralny Komitet do Spraw Młodzieży Wiejskiej przy Związku Izb i Organizacji Rolniczych, Warszawa 1936.
• Bielecki J., Najpilniejsze zadania młodzieży wiejskiej, Nakładem Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP, Warszawa 1936.
• Bielecki J., W jaki sposób młodzież przysposobić na członków spółdzielni, „Poradnik Spółdzielni” 1937, nr 3, nr 4.
• Blichniarz J., Jak pracujemy w sekcji przysposobienia rolniczego, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 43.
• Chałasiński J., Grupa społeczna jako podstawa pracy społeczno-oświatowej, „Dz. U. KOS Poznańskiego” 1934, nr 6.
• Ciemniewski J., Młodzież wiejska a przysposobienie spółdzielcze, „Siew Młodej Wsi” 1934, nr 9.
• Ciemniewski J., Praca zespołu w przysposobieniu rolniczym, Centralny Komitet do Spraw Młodzieży Wiejskiej przy C. T. O. i K. R., Warszawa 1933.
• Dec J., Mleczko F. (red.), Młodociani na wsi, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1937.
• Dec J., Oświata pozaszkolna jako dział pracy państwowej, „Oświata i Wychowanie” 1935, z. 3.
• Drozdowicz M., Co należy brać pod uwagę przy wytyczaniu programu przysposobienia spółdzielczego?, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 33.
• Gawinecki S., Jak wykorzystujemy kurs korespondencyjny Staszica, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 12.
• German J., Cel przysposobienia rolniczego, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 51–52.
• Gierat S., Idea spółdzielcza na wsi, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 22.
• Haubold K., Formy pracy spółdzielczej młodzieży, „Spólnota” 1927, nr 2.
• Haubold K., Młodzież wiejska w ruchu spółdzielczym, Towarzystwo Kooperatystów, Warszawa 1937.
• Haubold K., Spółdzielcze organizacje młodzieży, Spółdzielnia Wydawnicza Młodzieży „Zew”, Warszawa 1931.
• Hoszowska W., Wśród młodego pokolenia w wieku pozaszkolnym spółdzielcza praca nauczyciela, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/39, nr 9/10.
• J.B., Zadania wychowawcze spółdzielni na wsi, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 38.
• Jak pokierować młodzieżą kończącą szkołę, „Młody Spółdzielca” 1938, nr 1(7).
• K., Dalsze próby kooperacji oświatowej, „Spólnota” 1927, nr 18.
• Kobyliński Z., Wychowanie spółdzielcze młodzieży wiejskiej, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/39, nr 9/10.
• Konewka A., Korniłowicz K., Przewodnik oświaty dorosłych, Wydawnictwo Federacji Oświatowej Organizacji Społecznych, Warszawa 1929.
• Konferencja Spółdzielcza ZNP (13–16 IV 1939 r.), „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/9, nr 9/10.
• Kuncewiczówna L., O przysposobienie spółdzielcze, „Siew Młodej Wsi”1936, nr 21.
• Kurs młodzieży wiejskiej w Grąbcu, „Społem” 1934, nr 6.
• Kursy Przysposobienia Rolniczego, Poznań 1928.
• Magiera E., Spółdzielczość jako forma edukacji w szkolnictwie polskim Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011.
• Małanicz Z., Metody pracy spółdzielczej wśród młodzieży dorastającej i dorosłej, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/39, nr 9/10.
• Małanicz Z., Metody pracy spółdzielczej wśród młodzieży dorastającej i dorosłej, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/39, nr 9/10.
• Małanicz Z., Młoda wieś w przysposobieniu rolniczym, „Siew Młodej Wsi” 1938, nr 7.
• Małanicz Z., O udział nauczycielstwa w pracach przysposobienia spółdzielczego, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1938/39, nr 1–2.
• Małanicz Z., Organizacja oświaty spółdzielczej na wsi, Warszawa [b.r.w.].
• Nowicki E., Zarys rozwoju pracy oświatowej [b.d. i m.w.].
• Pawlikowski W., Planowanie pracy w przysposobieniu rolniczym na II stopniu sprawności, „Siew Młodej Wsi” 1937, nr 16.
• Pawlikowski W., Planowanie pracy w przysposobieniu rolniczym, „Siew Młodej Wsi” 1937, nr 11.
• Pawlikowski W., Podstawy spółdzielczości na wsi, „Siew Młodej Wsi” 1938, nr 1.
• Pawlikowski W., Prace w zespołach przysposobienia rolniczego, „Siew Młodej Wsi” 1937, nr 28.
• Pawlikowski W., Przysposobienie rolnicze drogą do wyższej kultury wsi, „Siew Młodej Wsi” 1936, nr 26.
• 5 obóz przysposobienia spółdzielczego, „Społem” 1934, nr 8.
• Przykład współdziałania Koła Młodzieży Wiejskiej ze spółdzielnią, „Spólnota” 1927, nr 5.
• Radlińska H., Dzieje oświaty pozaszkolnej, [w:] Encyklopedia wychowania, t. I, Wydawnictwo „Naszej Księgarni” Związku Nauczycielstwa Polskiego, Warszawa 1934.
• Regulamin młodzieżowych zespołów samokształceniowych na grupie organizacyjnej spółdzielni spożywców, „Młody Spółdzielca” 1938, nr 10 (6), s. 18–19.
• Rozszerzony program pracy Rady Okręgowej w 1932 roku, „Społem” 1932, nr 3.
• Rusiński W., Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego, cz. II: 1918–1939, Wydawnictwa Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych, Warszawa 1967.
• S.J., Program przysposobienia rolniczego w szkołach powszechnych i w organizacjach młodocianych, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego” 1934, nr 10.
• Sobotka P., Samokształcenie w przysposobieniu rolniczym, „Siew Młodej Wsi” 1935, nr 29.
• Sondel J., Działacz społeczny na wsi jako mówca, Instytut Administracyjno-Gospodarczy, Kraków 1934.
• Sondel J., Działacz społeczny w środowisku wiejskim jako oświatowiec, wychowawca, organizator, psycholog, socjolog i ekonomista, Instytut Administracyjno-Gospodarczy, Kraków 1934 (wyd. I), Instytut Administracyjno-Gospodarczy, Kraków 1935 (wyd. II).
• Spółdzielcza praca młodzieży w kieleckim, „Społem” 1937, nr 20.
• Spółdzielczość – szkołą obywatelską młodzieży, „Siew Młodej Wsi” 1938, nr 7.
• Spółdzielczość w życiu wsi. Program kształcenia w zespole [b.m. i r.w.].
• Szewczyk P., Przysposobienie rolnicze w powiecie kutnowskim, Nakład Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarczego, Warszawa 1938.
• Tyczyński R., Jak i dlaczego należy organizować zespoły spółdzielcze, „Siew Młodej Wsi” 1936, nr 34.
• Tyczyński R., Przysposobienie do spółdzielczości, „Siew Młodej Wsi” 1938, nr 28.
• Tyczyński R., Spółdzielczość rolnicza, „Siew Młodej Wsi” 1938, nr 24.
• Weydlich K., Tęczowy sztandar spółdzielczy. Podręcznik z 30 tematami do przepracowania przez członków spółdzielni, działaczy społecznych i młodzież, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1939.
• Wojciechowski M., Wartości przysposobienia rolniczego, „Siew Młodej Wsi” 1936, nr 50.
• Wolska L., Wychowanie państwowo-obywatelskie w organizacjach społecznych, Wydawnictwo „Zrąb”, Warszawa 1932.
• Wolter W., Demokracja i kultura, Wydział Społeczno-Wychowawczy Związku Spółdzielni Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1930.
• Wytyczne prac przysposobienia rolniczego, Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa”, Warszawa 1939.
• Z konferencji spółdzielczej nauczycielstwa, „Społem” 1939, nr 8.

Identifiers

ISSN

2082-9019

ISSN

2300-5866

ISBN

978-83-62618-16-3