Symbolika światła w literaturze dydaktycznej Starego Testamentu

Title variants

EN

Light Symbolism in the Didactic Literature of the Old Testament

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł analizuje metaforę światłości w księgach dydaktycznych Biblii. W biblijnej tradycji oznacza ona najpierw życie doczesne. Psalmy teofanijne opisują Boga jako źródło światłości, nawet jeśli towarzyszy Mu ciemność osłaniająca Jego świętość i zapewniająca ludziom bezpieczeństwo. Światłość wiąże się z Bogiem jako stwórcą świata, a także podkreśla Jego królewską godność. Również naród wybrany jako całość, a także każdy z Izraelitów osobiście, dzięki doświadczeniu Bożej pomocy może wyznać, że Bóg jest światłością. Metaforą światłości wyraża się również prośby o to, by Bóg okazał swoją pomoc i udzielił błogosławieństwa. Kolejnym sposobem jej zastosowania jest rozumienie Prawa Bożego jako światłości prowadzącej ku Bogu. Ten element wiąże się z teologią uprawianą w nurcie tradycji mądrościowej i oznaczającą mądrość i prawdę. Metafora światłości przechodzi więc od mitologicznych obrazów korzystających z tradycji bliskowschodniej po ujęcia właściwe późniejszym księgom biblijnym.

The article analyzes the use of the metaphor of light in the didactic books of the Old Testament. In the biblical tradition, light signifies primarily earthly life. Theophany psalms describe God as the source of light, even though darkness accompanies Him, in order to canopy His sanctity and to provide safety to people. Thanks to the experience of the God’s help, the Chosen People as a whole, as well as each individual Israelite, can confess that God is light. The requests and pleadings addressed to God in order to receive His help and blessing are also expressed through the metaphor of light. The understanding of God’s Law as light guiding one to God is another notable use of this metaphor. The element of light is also connected with the theology cultivated by the sapiential tradition, signifying wisdom and truth. Thus, the metaphor of light extends from mythological images evoking the Ancient Near Eastern traditions on the perspectives appropriate to the later biblical books.

Keywords

PL

Psalmy; Hiob; teofania; słowo Boże; światłość; mądrość; życie; prawda

EN

Psalms; Job; theophany; the word of God; light; wisdom; life; truth

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Verbum Vitae
• Year: 2016
• Volume: 29
• Pages: 67-98

Contributors

References

• Aalen S., Die Begriffe „Licht” und „Finsternis” im Alten Testament, im Spätjudentum und im Rabbinismus (Oslo: Dybwad, 1951).
• Aalen S., „ʼôr”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1977) I, 160-167.
• Beauchamp P., Psalmy nocą i dniem (Biblioteka Przeglądu Powszechnego; Warszawa: Wydawnictwo Przeglądu Powszechnego, 1985).
• Borowski W., Psalmy. Komentarz biblijno-ascetyczny (Kraków: Wydawnictwo OO. Karmelitów Bosych, 1983).
• Brown W.P., Seeing the Psalms. A Theology of Metaphor (Louisville KY – London: John Knox Press, 2002).
• Cazelles H., „ʼašrê”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1977) I, 445-448.
• Crenshaw J.L., „Impossible Questions, Sayings, and Task”, Semeia 17 (1980) 19-34.
• Dahood M., Psalms III, 101-150. Introduction, Translation, and Notes (The Anchor Bible 17A; New York: Doubleday, 1970).
• Declaissé-Walford N.– Jacobson R.A. – LaNeel Tanner B., The Book of Psalms (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI – Cambridge, UK: Eerdmans, 2014).
• Fox M.V., Proverbs 1–9. A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Bible 18A; New Haven – London: Yale University Press, 2000).
• Franken H.J., The Mystical Communion with Jhwh in the Book of Psalms (Leiden: Brill, 1954).
• Freedman D.N. – Geoghegan J.C. – Welch A., The Exaltation of Torah (Biblical and Judaic Studies 6; Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 1999).
• Gerstenberger E.S., Psalms, Part 2, and Lamentations (The Forms of the Old Testament Literature 15; Grand Rapids, MI: Eerdmans, 2001).
• Hilber J.W., Cultic Prophecy in the Psalms (BZAW 352; Berlin – New York: Walter de Gruyter, 2005).
• James E.O., Starożytni bogowie. Historia rozwoju i rozpowszechniania się religii starożytnych na Bliskim Wschodzie i w basenie śródziemnomorskim (Warszawa: PWN, 1970).
• Jędrzejewski S, „Prawo dawcą życia w świetle Ps 119”, Roczniki Teologiczne 45 (1998) 37-53.
• Klein A., „ Half Way between Psalm 119 and Ben Sira: Wisdom and Torah in Psalm 19”, Wisdom and Torah. The Reception of ‘Torah’ in Wisdom Literature of the Second Temple Period (red. B.U. Schipper – D.A. Teeter) (Leiden – Boston: Brill, 2013) 137-156.
• Kokot M., „Obłok w Starym Testamencie jako znak zbawczej mocy Boga działającego w historii Izraela”, Seminare 5 (1981) 5-21.
• Keel O., Die Welt der altorientalischen Symbolik und das Alte Testament. Am Beispiel der Psalmen (Göttingen: Vanderhoeck & Rupprecht, 1996).
• Langer B., Gott als „Licht“ in Israel und Mesopotamien. Eine Studie zu Jes 60,1-3.19f (Österreichische Biblische Studien 7; Klosterneuburg: Verlag österreichisches Katholisches Bibelwerk, 1989).
• Laskowski Ł., „Bóg jako światłość osnuta ciemnością znakiem miłosierdzia”, Veritati et Caritati 5 (2015) 13-27.
• Lemański J., Księga Wyjścia (NKB.ST 2; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
• Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych (Poznań: Pallottinum, 1987).
• Łach S., Księga Psalmów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (PŚST 7/2; Poznań: Pallottinum, 1990).
• Miller P.D., The Lord of the Psalms (Louisville, KE: Westminster John Knox Press, 2013).
• Mulder M.J., „ʽărāpel”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 2001) XI, 371-375.
• Perdue L.G., Proverbi (Collana Strumenti – Commentari 55; Torino: Claudiana, 2000).
• Preder B., Perła Psałterza. Psalm zmieniający historię (Częstochowa: „Educator”, 2007).
• Prosksch O., „legō”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Kittel – G. Friedrich, Stuttgart: Kohlhammer, 1990) IV, 69-145
• Ravasi G., Psalmy modlitwą ludu Bożego (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 1998).
• Rosłon J., Zammeru maskil. Filologiczny komentarz do Księgi Psalmów (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1985).
• Rosłon J., Zbawienie człowieka w Starym Testamencie (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1970).
• Schwankl O., Licht und Finsternis. Ein metaphorisches Paradigma in den johanneischen Schriften (Herders Biblische Studien 5; Freiburg im Breisgau: Herder, 1995).
• Strzałkowska B., Mowy Elihu (Hi 32–37) oraz ich reinterpretacja w Biblii Greckiej (Rozprawy i Studia Biblijne 35; Warszawa: Vocatio, 2009).
• Sun Myung Liu, Righteousness in the Book of Proverbs (Forschungen zum Alten Testament 2/55; Tübingen: Mohr Siebeck, 2012).
• Szczepaniak M., Symbolika światła w apokalipsach Starego Testamentu i w Apokalipsie św. Jana. Studium źródłowo-porównawcze (Studia i Materiały 45; Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2001).
• Tronina A., Bóg przybywa ze Synaju. Staroizraelskie formuły teofanijne a początki religii Izraela (Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1989).
• Tronina A., „Teofania w burzy (Ps 18,8-16)”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 34 (1987) 27-37.
• Tronina A., Teologia Psalmów (Jak Rozumieć Pismo Święte 8; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995).
• Tronina A., „Wierność Boga w świetle Psałterza”, Obraz Boga w Psałterzu (red. A. Eckmann – S. Łach – A. Tronina) (Studia Teologiczne 3; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1982) 65-83.
• Wiggins S.A., Weathering the Psalms. A Meteorotheological Survey (Eugene, OR: Cascade Books, 2014).
• Witczyk H., Teofania w Psalmach (Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1985).