Konary i Kobylniki. Rola i użytkowanie koni we władztwie Piastów

• Authors: Danielewski Marcin

Title variants

EN

Konary and Kobylniki. The role and use of horses in the Piast realm

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article fi rst discusses the economic organisation of the Piast state; such toponyms as Konary and Kobylniki are given particular attention. The historical region of Kujawy has provided the starting point for further analysis. Historical sources were explored in search of the fi rst mentions of the villages in question. At the same time, attempts were made to correlate the location of the villages with the location of meadows and pastures suitable for grazing horses. Then, archaeological record from Kujawy confi rming the use of horses was analysed, notably fi nds of spurs and horseshoes. The paper discusses centres of princely rule (Brześć Kujawski and Kruszwica) that yielded evidence confi rming the use of horses. Equestrian elements have been also recorded at early medieval cemeteries; the article investigates selected excavated sites throughout the Piast domain, including Lutomiersk, Końskie, Pokrzywnica Wielka, Łączyn Stary, Korzybie Duże, Czersk, Daniłow Mały, Sowinki and Dziekanowice.

Keywords

EN

horse; Konary; Kobylniki; Dziekanowice; Kujawy

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Historia Slavorum Occidentis
• Year: 2015
• Issue: 1(8)
• Pages: 57-76

Contributors

author

Danielewski Marcin

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Codex diplomaticus Poloniae, t. II, cz. 1, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Warszawa 1848, nr 223.
• Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877.
• Bogacki M., Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza,Zakrzewo 2009.
• Bogacki M., Przemiany w wojskowości polskiej od połowy X wieku do 1138 roku. Stan i organizacja armii, Toruń 2007.
• Bronicka-Rauhut J., Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku, Warszawa 1998.
• Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław–Kraków 1958.
• Byrska-Kaszewska E., Cmentarzysko średniowieczne w Starym Brześciu powiat Włocławek (Stan. 4) cz. 1, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnografi cznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 2 (1957).
• Chorążyczewski W., Recenzja pracy „Z dziejów pogranicza kujawsko-wielkopolskiego. Zbiór studiów, Ziemia Kujawska 23 (2010), s. 161–162.
• Cofta A., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Kruszwicy pow. Inowrocław, w 1958 roku, Sprawozdania Archeologiczne 9 (1960).
• Cofta A., Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Kruszwicy w latach 1953 i 1954, Sprawozdania Archeologiczne 1 (1955).
• Cofta-Broniewska A., Grupa kruszańska kultury przeworskiej, Poznań 1979.
• Cofta-Broniewska A., Kruszwica w starożytności i wczesnym średniowieczu, [w:] Kruszwica. Zarys monografi czny, red. J. Grześkowiak, Toruń 1965.
• Danielewski M., Grody pogranicza kujawsko-wielkopolskiego od połowy X do końca XIII wieku, [w:] Z dziejów pogranicza kujawsko-wielkopolskiego. Zbiór studiów, t. II, red. D. Karczewski, Strzelno 2009.
• Danielewski M., Korabniki, Niewody, Rybitwy z terenu Kujaw jako osady służebne związane z książęcym regale wodnym, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 71 (2011).
• Dąmbski J., Szczątki kostne ludzkie z cmentarzyska w Końskich z XI wieku, Materiały Wczesnośredniowieczne 2 (1952), s. 178–189.
• Dębski A., Krzepkowski M., Zabytki średniowieczne i nowożytne, [w:] Zabytki archeologiczne ze zbiorów inż. Stanisława Pijarowskiego z Głuchej Puszczy, red. M. Krzepkowski, M. Kranc, Wągrowiec 2013.
• Gapski M.H., Koń w kulturze polskiego średniowiecza, Poznań 2014.
• Gąssowski J., Cmentarzysko w Końskich na tle zagadnienia południowej granicy Mazowsza we wczesnym średniowieczu, Materiały Wczesnośredniowieczne 2 (1952).
• Górecki J., Gród na Ostrowie Lednickim na tle wybranych ośrodków grodowych pierwszej monarchii piastowskiej, Poznań – Lednogóra 2001.
• Grygiel R., Cmentarzysko wareskich drużynników w Lutomiersku, [w:] Początki Łęczycy, t. II (Archeologia o początkach Łęczycy), red. R Grygiel, T. Jurek, Łódź 2014, s. 734–740.
• Guldon Z., Dzieje hutnictwa żelaznego na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej do XVI wieku, Ziemia Kujawska 4 (1974).
• Hensel W., Cofta-Broniewska A., Starodawna Kruszwica. Od czasów najdawniejszych do roku 1271, Wrocław 1961.
• Hensel-Moszczyńska B., Wyroby z miedzi i jej stopów z wczesnośredniowiecznej Kruszwicy, Slavia Antiqua 28 (1983).
• Hilczerówna Z., Ostrogi polskie z X–XIII wieku, Poznań 1956.
• Jażdżewski K., Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Lutomiersku pod Łodzią w świetle badań z r. 1949, Materiały Wczesnośredniowieczne 1 (1951).
• Jażdżewski K., Sprawozdanie z badań archeologicznych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Lutomiersku w pow. Łaskim (woj. łódzkie) w r. 1950, Materiały Wczesnośredniowieczne 2 (1952).
• Kaczmarczyk Z., Kasztelanowie konarscy, Czasopismo Prawno-Historyczne 2 (1949), s. 18–20.
• Kara M., Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań 2009.
• Kara M., Nowe w archeologii Wielkopolski wczesnośredniowiecznej – 15 lat później, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, red. W. Chudziak, S. Moździoch, Toruń–Wrocław–Warszawa 2006.
• Kara M., Z badań nad składem etnicznym organizacją i dyslokacją dużyny pierwszych Piastów, „Kronika Wielkopolski” 60 (1992), nr 3.
• Kaszewscy E. i Z., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Brześciu Kujawskim, pow. Włocławek, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1 (1971).
• Kaźmierczyk J., Podkowy na Śląsku w X-XV wieku. Studia z dziejów kultury materialnej, Wrocław 1978.
• Kola A., Wilke G., Mosty sprzed tysiąca lat. Archeologiczne badania podwodne przy rezydencji pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim, Toruń 2000.
• Koperkiewicz A., „Dusze maluczkie” z Daniłowa, [w:] Dusza maluczka, a strata ogromna. Funeralia Lednickie. Spotkanie 6, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań 2004.
• Koperkiewicz A., Krasnodębski D., Cmentarzysko z okresu wczesnego średniowiecza w Daniłowie Małym, gm. Łapy, woj. podlaskie. Sprawozdanie z prac przeprowadzonych w roku 2001 oraz wstępne podsumowanie wyników badań, [w:] Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi w latach 2000–2001, red. M. Karczewska, M. Karczewski, Białystok 2002.
• Koperski A., Cmentarzysko „staromadziarskie” w Przemyślu, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnografi cznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 29 (1982), s. 261–267.
• Koperski A., Groby wojowników z koniem na cmentarzysku „staromadziarskim” w Przemyślu, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu red. M. Dulinicz, Lublin–Warszawa 2003, s. 365–374.
• Koperski A., Parczewski M., Wczesnośredniowieczny grób Węgra-koczownika z Przemyśla, Acta Archaeologica Carpathica 18 (1978), s. 151–199.
• Kordala T., Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe na północnym Mazowszu, Łódź 2006.
• Kozierowski S., Badania nazw topografi cznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, t. I, Poznań 1921.
• Krzyszowski A., Wstępne wyniki badań archeologicznych na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku szkieletowym z X/XI – XI wieku w miejscowości Sowinki, gm. Mosina, woj. poznańskie, stanowisko 23A, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 1 (1992).
• Kufel-Dzierzgowska A., Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Polsce środkowej, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnografi cznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 22 (1975).
• Ławecka D., Wstęp do archeologii, Warszawa – Kraków 2003.
• Makowiecki D., Hodowla oraz użytkowanie zwierząt na Ostrowie Lednickim w średniowieczu. Studium archeozoologiczne, Poznań – Lednogóra 2001.
• Makowiecki D., Makowiecka M., Analiza archeologiczna pochówku konia, Studia Lednickie 5 (1998).
• Mikołajczyk G., Badania na Ostrowie Lednickim, pow. Gniezno, w 1957–1959 r., Sprawozdania Archeologiczne 13 (1961).
• Miśkiewicz M., Wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy na płaskich cmentarzyskach szkieletowych w Polsce, Materiały Wczesnośredniowieczne 6 (1969), s. 289.
• Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987.
• Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, wyd. 2, Poznań 2000.
• Modzelewski K., Z badań nad organizacją służebną w Polsce wczesnofeudalnej, Kwartalnik Historyczny Kultury Materialnej 9 (1961), nr 4, s. 706–720.
• Nadolski A., Abramowicz A., Poklewski T., Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 7 (1959).
• Nadolski A., Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Chrobrego. Zarys strategii i taktyki, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 3 (1956).
• Najstarsze papieskie bulle protekcyjne dla biskupstw polskich. Bulla gnieźnienińska z r. 1136, wyd. O. Łaszczyńska, Poznań 1947.
• Nowakowski A., Uzbrojenie średniowieczne w Polsce (na tle środkowoeuropejskim), Toruń 1991.
• Piotrowski R., Uwagi na temat chronologii i interpretacji wczesnośredniowiecznych cmentarzysk mazowieckich, Archeologia Polski 48 (2003), z. 1–2, s. 167–170.
• Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994.
• Rajewski Z., Zagadnienie złotnictwa wczesnośredniowiecznego na ziemiach polskich, Wiadomości Archeologiczne 20 (1954).
• Rauhut L., Długopolska L., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Pokrzywnicy Wielkiej, pow. Nidzica, Wiadomości Archeologiczne 36 (1971), z. 3.
• Rauhut L., Studia i materiały do historii starożytnego hutnictwa i wczesnośredniowiecznego żelaza w Polsce, Studia z dziejów Górnictwa i Hutnictwa 1 (1957).
• Rauhut L., Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 1 (1971).
• Rauhut L., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Łączynie Starym, pow. Przasnysz, Wiadomości Archeologiczne 37 (1972), z. 3.
• Renfrew C., Bahn P., Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa 2002.
• Skoczylas J., Ratajczak T., Polskie darniowe rudy żelaza, Kraków 1999.
• Strzyż P., Uzbrojenie we wczesnośredniowiecznej Małopolsce, Łódź 2006.
• Sulkowska-Tuszyńska K., Klasztor norbertanek w Strzelnie (XII–XVI wiek). Sacrum i profanum, Toruń 2006.
• Świątkowski P., Uzbrojenie wczesnośredniowieczne z Pomorza Zachodniego, Łódź 2002.
• Świętosławski W., Strzemiona średniowieczne z ziem Polski, Łódź 1990.
• Tokarski W., Militaria – broń miotająca, obuchowa i drzewcowa oraz elementy rzędu końskiego i oporządzenia jeździeckiego, [w:] Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim, t. I (mosty traktu gnieźnieńskiego), red. Z Kurnatowska, Lednica – Toruń 2000.
• Tymieniecki K., Majętność książęca w Zagościu i pierwotne uposażenie klasztoru joannitów na tle osadnictwa dorzecza dolnej Nidy, [w:] tenże, Pisma wybrane, Warszawa 1956.
• Wachowski K., Oddziaływania zachodnie na wytwórczość ostróg haczykowatych u Słowian, Przegląd Archeologiczny 38 (1991).
• Waluś A., Badania wykopaliskowe na stan. 1. „Żal” w Łączynie Starym, woj. Ostrołęka w 1974 roku, Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku 7 (1975).
• Wrzesińska A., Wrzesiński J., Grób konia z Dziekanowic, Studia Lednickie 5 (1998).
• Wrzesińska A., Wrzesiński J., Mieszkańcy Lednicy – jaką informację o lokalnym społeczeństwie uzyskujemy na podstawie badań cmentarzysk?, [w:] Lapides Viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich. Księga dedykowana Profesor Klementynie Żurowskiej, red. J. Gadomski et al., Kraków 2005.
• Zielonka B., Gliniane narzędzia do odlewnictwa z miejscowości Lachmirowice, pow. Inowrocław, Wiadomości Archeologiczne 24 (1957), z. 3.
• Zielonka B., Rejon Gopła w okresie późnolateńskim i rzymskim, Fontes Archaeologici Posnanienses 20 (1969).
• Żak J., Maćkowiak-Kotkowska L., Studia nad uzbrojeniem środkowoeuropejskim VI-X wieku, Poznań 1988.
• Żak J., O chronologii ostróg o zaczepach haczykowato zagiętych do wnętrza z Biskupina pow. Żnin, Wiadomości Archeologiczne 20 (1954), z. 3.
• Żaki A., Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Wrocław 1974.