Szantaż emocjonalny w języku polskim i czeskim. Ujęcie pragmalingwistyczne

• Authors: Kondzioła-Pich Katarzyna

Title variants

EN

Emotional blackmail in Polish and Czech. A pragmalinguistic point of view

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą pragmatycznej analizy zachowań komunikacyjnych o charakterze szantażu emocjonalnego w języku polskim i czeskim. Szantaż emocjonalny rozumiany jest jako manipulowanie rozmówcą przy pomocy wykorzystania emocji łączących nadawcę i odbiorcę. Analiza dotyczy omówienia czterech strategii komunikacyjnych: „Prokurator”, „Biczownik”, „Cierpiętnik” i „Kusiciel”. W tekście przedstawiono również sposoby realizacji poszczególnych strategii. Opierają się one na występowaniu określonych aktów mowy z grupy dyrektywów, komisywów, emotywów i illokucji o charakterze mieszanym, a także stosowaniu konkretnych operatorów interakcyjnych i łamaniu maksym konwersacyjnych.

EN

The article is an attempt of a pragmatic analysis of communication behaviours such as emotional blackmail in the Polish and Czech languages. Emotional blackmail means manipulation of the interlocutor while taking advantage of the emotions that connect sender and receiver. The analysis concerns four communication strategies: ‘Prosecutor’, ‘Flagellator’, ‘Martyr’ and ‘Tempter’. The article also presents the ways to implement particular strategies. They are based on determined speech acts from the group of directives, commissives, emotives and illocutions of mixed character, as well as on applying interactive operators and breaking conversational maxims.

Keywords

PL

strategie komunikacyjne; akt mowy; operatory interakcyjne

EN

communication strategies; acts of speech; interaction operators

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 191–210

Contributors

author

Kondzioła-Pich Katarzyna

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny, Szczecin

References

• Awdiejew, Aleksy. Gramatyka interakcji werbalnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
• Forwardová, Susan, Donna Frazierová. Citové vydírání. Jak ho rozpoznat a ubránit se mu. přel. Eva Hauserová. Praha: Motto, 1999.
• Gałczyńska, Alicja. Akty odmowy we współczesnym języku polskim. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2003.
• Grice, Paul. „Logika i konwersacja”. Przegląd Humanistyczny 6 (1977): 85–99.
• Grochowski, Maciej. Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1997.
• Habrajska, Grażyna. „Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 7 (2005): 91–126.
• Ivanova, Tat’âna V. „Prâmoj i neprâmoj šantaž: prostranstvo soprâženiâ”. Magister Dixit – naučno-pedagogičeskij žurnal Vostočnoj Sibiri 4/12 (2013), 31‒36.
• Izotov, Andrej I. „Pobuditel’naâ modal’nost’ kak zona asymetrii russkoj i češskoj âzykovyh kartin mira”. Vestnik OGU 11/147 (2012), 78‒83.
• Kiklewicz, Aleksander. Tęcza nad potokiem. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2010.
• Komorowska, Ewa. Pragmatyka dyrektywnych aktów mowy w języku polskim. Szczecin–Rostock: PRINT GROUP Sp. z o.o., 2008.
• Lipczuk, Ryszard. „O wielości i wieloznaczności terminów (na przykładzie klasyfikacji aktów mowy)”. Acta ac Communitas 9 (2000): 169‒176.
• Mandal, Eugenia. Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Mazur, Anna. „Kontrola emocji negatywnych u ofiar i sprawców szantażu emocjonalnego w bliskich związkach”. Inowacje Psychologiczne. Studenckie Czasopismo Naukowe 4/1 (2015), http://www.wydawnictwo. wsei.eu/index.php/ipscn/index.
• Morreale, Shewryn P., Brian H. Spitzberg, Kevin J. Barge. Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności, tłum. Paweł Izdebski, Aleksandra Jaworska, Dorota Kobylińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Olszewska, Agnieszka, Urszula Zielińska. Psychomanipulacja. Metody i techniki. Wrocław: Astrum 2006.
• Pawelec, Marta, Jacek Łukasiewicz. „Szantaż emocjonalny w relacjach rówieśniczych”. Rocznik Nauk o Rodzinie i Pracy Socjalnej 4/59 (2012), 299‒312.
• Prokop, Izabela. Aspekty analizy pragmalingwistycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2010.
• Przybyla, Olga. Akty mowy w języku nauczycieli. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
• Pytel-Pandey, Danuta. „Dyrektywne akty mowy w świetle strategii grzeczności”. Slavica Wratislaviensia CLVII (2013): 117‒125.
• Pytel-Pandey, Danuta. „Realizacja kategorii grzeczności w dyrektywnych aktach mowy języka rosyjskiego”. W: Komunikacja międzyludzka. Leksyka. Semantyka. Pragmatyka IV, red. Ewa Komorowska, Katarzyna Kondzioła-Pich. Szczecin: Volumina.pl. Daniel Krzanowski, 2016, 308‒317.
• Skowronek, Bogusław. O dialogu na lekcjach w szkole średniej. Analiza pragmatyczno-językowa. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, 1999.
• Skudrzyk, Aldona. „Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa)”. W: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. Aleksandra Achtelik, Jolanta Tambor. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, 105‒122.
• Trysińska, Magdalena. Akty mowy jako klucz do interpretacji postaw rodzicielskich. Warszawa: Wydano Nakładem Wydziału Polonistyki UW, 2015.
• Zabielska, Magdalena. „Pytania pozorne we współczesnej polszczyźnie mówionej”. Prace Filologiczne XXXIV (1988): 109‒117.
• Żydek-Bednarczuk, Urszula. Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu. Kraków: Universitas, 2005.
• Słowniki:
• Uniwersalny Słownik Języka Polskiego, red. Stanisław Dubisz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Mały słownik języka polskiego, red. Stanisław Skorupka, Alina Auderska, Zofia Łempicka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
• Źródła internetowe
• Biedroneczka. Gazetka Przedszkola nr 5 w Żorach. Dostęp 2.05.2017. http://przedszkole5zory.pl/wp-content/uploads/2016/10/jesienna-biedroneczka.pdf.
• Blog. Dostęp 4.05.2017. http://anabella.blog.cz/en/0803/7-kapitola.
• Blog. Dostęp 2.05.2017. http://kalips.blog.cz/0901/stredni-v-konoze-26.
• Blog. Dostęp 10.03.2017. http://mojepodrozewdeszczu.blog.onet.pl/page/2.
• Blog. Dostęp 10.03.2017. http://namoimpodworku.blog.pl/2015/11/01/powiesze-sie-jesli-mnie-rzucisz-ointernetowych-znajomosciach-slow-kilka/.
• Blog. Dostęp 10.03.2017. http://www.petranachtmanova.cz/index.php?str=17&typ=c&id=0&det=191.
• Facebook. Portal społecznościowy. Dostęp 2.05.2017. https://www.facebook.com/pokud-m%C4%9Bbude%C5%A1-m ilovat-a-v %C3%A1%C5%BEit-si-m%C4%9BN EPODV EDU-T%C4%9A-348715343593.
• Forum. Dostęp 4.05.2017. http://kobieta.onet.pl/forum/uwazaj-bo-sie-z-toba-rozwiode,1319271,1,czytajpopularne.html.
• Forum. Dostęp 10.03.2017. http://www.psychologia.net.pl/forum.php?level=197533&post=197644&sortuj=&cale=1.
• Forum. Dostęp 4.05.2017. http://zapytaj.onet.pl/Category/007,007/2,27494095,Co_to_jest__Wattpad__.html.
• Grzybowski, Jerzy. „Czy w małżeństwie jest jak w zakonie?”. Niedziela. Tygodnik katolicki. Dostęp 10.03.2017. http://www.opoka.org.pl/biblioteka/Z/ZR/niedziela201522-jak_zakon.html.
• Magazín Koktejl. Dostęp 4.05.2017. http://www.czech-press.cz/index.php?option=com_content&view=article&id=7560:bez-dcerky-neodejdu-sp-1015903555&catid=1513&Itemid=148.
• Moblo. Twój portal społecznościowy. Dostęp 10.03.2017. http://moblo.pl/profile/no.chyba.ty.
• Paleyová, Maggie. „Anna má černý den”. Host. Měsíčník pro literaturu a čtenáře. Dostęp 10.03.2017. http://casopis.hostbrno.cz/archiv/2010/3-2010/anna-ma-cerny-den.
• Portal Piekielni. Dostęp 9.03.2017. http://piekielni.pl.
• Serwis internetowy. Dostęp 10.03.2017. http://pl.tombraider.wikia.com/wiki/Dokumenty:_Oficerowie_Endurance.
• Serwis internetowy. Dostęp 10.03.2017. https://www.loupak.cz/obrazky/vlastni/733084.
• Serwis internetowy. Dostęp 10.03.2017. https://www.novinky.cz/krimi/123695-za-usmrceni-ditete-varicivodou-17-let.html.
• Serwis internetowy. Dostęp 4.05.2017. https://www.prozeny.cz/clanek/pomoc-partner-je-narcis-27495.
• Serwis internetowy. Dostęp 10.03.2017. https://www.wattpad.com/329692838-kocham-ci%C4%99-wieszkolejna-k%C5%82%C3%B3tnia.
• Serwis internetowy. Dostęp 4.05.2017. https://www.wattpad.com/270445804-one-shot-character-x-readerpl-pl-kuroko-x-reader.
• Serwis internetowy. Dostęp 10.03.2017. https://www.wattpad.com/346818210-skrytob%C3%B3jczynirozdzia%C5%82-22.
• Vulcan. Dostęp 2.05.2017. https://www.vulcan.edu.pl/strona/praca-w-vulcan-418.
• Xpedia. Cytaty, memy, śmieszne obrazki, życzenia. Dostęp 10.03.2017. http://www.xdpedia.com/22912/nie_moge_juz_funkcjonowac_bez_ciebie.html.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2018.17-12