Jak pisać biografie pojęć i myśli? O technikach pracy twórczej

• Authors: Cain Friedrich

Title variants

EN

How to Write Biographies of Concepts and Ideas: On the Techniques of Creative Work

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł inspiruje się projektem Mieke Bal o wędrujących pojęciach, którego geneza tkwi w refleksji nad międzydyscyplinarnymi nieporozumieniami w dyskusjach i nauczaniu akademickim. Podejście Bal jest tu porównane z przedsięwzięciem polskiego naukowca, Antoniego B. Dobrowolskiego, który planując założenie archiwum materiałów do badania twórczości (1927), chciał poprawić jakość nauczania w polskich szkołach. Podczas gdy celem Bal było rozjaśnienie intersubiektywnego potencjału pojęć, to Dobrowolski zachęcał naukowców do spisywania biografii własnego procesu twórczego. Niepowodzenie projektu Dobrowolskiego zostaje tu dodatkowo przeanalizowane w ujęciu historycznym poprzez zestawienie z niemieckim opracowaniem tekstów biograficznych wielkich uczonych pod redakcją m.in. Raymunda Schmidta.

EN

This essay follows Mieke Bal’s narrative on travelling concepts stemming from failures in interdisciplinary communication in academic discussion and teaching. Her approach is compared to Polish scientist Antoni B. Dobrowolski’s project of an archive of biographies of creative thought (1927) that aimed to solve specific problems in the Polish educational system. Whereas Bal sheds light on the intersubjective potential of concepts, Dobrowolski aimed to question scholars to get insight into the thickets of thought. Both initiatives for stronger academic introspection are compared and the latter’s failure is examined against its historical background, namely a general tendency of self-optimization, represented by a German collection of autobiographical texts by great scholars edited by Raymund Schmidt and others.

Keywords

PL

Antoni Bolesław Dobrowolski; biografia myśli twórczej; epistemologia; historyczna; naukoznawstwo; podmiot badawczy

EN

Antoni Bolesław Dobrowolski; biography of creative thought; historical; epistemology; science of science; researchers’ subjectivity

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2016
• Issue: 1(10)
• Pages: 374-395

Contributors

author

Cain Friedrich

References

• Adams G.P., Montague W.P., red. 1930. Contemporary American Philosophy, t. 1: Personal Statements, Allen & Unwin.
• Anonim 1905a. Séance du 8 janvier 1905, „Bulletin de l’Association des Ingénieurs sortis de l’École de Liége. Nouvelle série”, nr 29, s. 18–28.
• Anonim 1905b. Séance du 5 février 1905, „Bulletin de l’Association des Ingénieurs sortis de l’École de Liége. Nouvelle série”, nr 29, s. 163–177.
• Anonim [X.Y.] 1928a. Życiorys II-gi, „Nauka Polska”, nr 9, s. 217–245.
• Anonim [J.Z.] 1928b. Wspomnienia o drogach do pracy naukowej, „Nauka Polska”, nr 9, s. 246–259.
• Anonim [J.O.] 1932. Szkic autobiograficzny, „Nauka Polska”, nr 15, s. 39–58.
• Bal M. 2012. Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc, Narodowy Centrum Kultury. [Oryg. 2002.]
• Barthes R. 1999. Śmierć autora, tłum. M.P. Markowski, „Teksty Drugie”, nr 1/2, s. 247–252. [Oryg. 1968.]
• Bast R.A. 1997. Die Buchhändler-Familie Meiner. Ein Beitrag zur Buchhandelsgeschichte des 20. Jahrhunderts, Verlag Jürgen Dinter.
• Białobrzeski Cz. [C. B.] 1927. Szkic autobiograficzny i uwagi o twórczości naukowej przez C.B., „Nauka Polska”, nr 6, s. 49–76.
• Borel E. 1936. Documents sur la psychologie de l’invention dans le domaine de la science, „Organon”, nr 1, s. 33–42.
• Boring E.G., Werner H., Langfeld H.S., Yerkes R.M., red. 1952. A History of Psycholog y in Autobiography, t. 4, Clark University Press.
• Bujak F. [F. B.] 1927. Drogi mojego rozwoju umysłowego, „Nauka Polska”, nr 6, s. 77–136.
• Cain F., Kleeberg B., red. 2017. A New Organon. Science Studies in Interwar Poland, Mohr Siebeck.
• Daston L. 2000. Die unerschütterliche Praxis, [w:] Auf der Suche nach der verlorenen Wahrheit. Zum Grundlagenstreit in der Geschichtswissenschaft, red. R.M. Kiesow, D. Simon, Campus, s. 13–25.
• Daston L. 2003. Die wissenschaftliche Persona. Arbeit und Berufung, [w:] Zwischen Vorderbühne und Hinterbühne. Beiträge zum Wandel der Geschlechterbeziehungen in der Wissenschaft vom 17. Jahrhundert bis zur Gegenwart, red. T. Wobbe, Transcript, s. 109–136.
• Dewey J. 1934. Jak myślimy?, tłum. Z. Bastgenówna, Książnica Atlas. [Oryg. 1910.]
• Dobrowolski A.B. 1918. O pilnej potrzebie wychowania umysłowego w Polsce: o zasadniczej reformy nauczania w szkołach średnich oraz stworzenia w związku z ową reformą nowych placówek pracy naukowej, „Nauka Polska”, nr 1, s. 489–502.
• Dobrowolski A.B. 1927a. Archiwum materjałów do badania twórczości, „Nauka Polska”, nr 6, s. 140.
• Dobrowolski A.B. [A.B.D.] 1927b. „Biografja” myśli twórczej, „Nauka Polska”, nr 6, s. 136–140.
• Dobrowolski A.B. [A.B.D.] 1928. Mój „ż yciorys naukowy”, „Nauka Polska”, nr 9, s. 68–216.
• Dobrowolski A.B. [bez autora] 1936. Letters to the Editor, „Organon”, nr 1, s. 290–294.
• Dobrowolski A.B. 1945. O potrzebie katalogu cz ynności umysłowych, „Kuźnica”, nr 13, s. 5–6.
• Dobrowolski A.B. 1946. W rocznicę wynalazku czołgu, „Odrodzenie”, nr 1, s. 5.
• Dobrowolski A.B. 1964. Moralność umysłowa (materiały), Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Fleck L. 2006. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, [w:] tegoż, Psychosocjologia poznania naukowego. „Powstanie i rozwój faktu naukowego” oraz inne pisma z filozofii poznania, red. Z. Cackowski, S. Symotiuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 29–163. [Oryg. 1935.]
• Foucault M. 2002. Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, tłum. M. Kozłowski, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria. [Oryg. 1971.]
• Gelblum S. 1903a. Discussion des conditions générales que doit remplir le dispositif d’arret du tube à tirage dans tout microscope, et déscription du moyen pratique ponr arriver à ce rèsultat, „Zeitschrift für wissenschaftliche Mikroskopie und mikroskopische Technik”, nr 20, s. 129–132.
• Gelblum S. 1903b. Le mouvement lent du tube de microscope, „Zeitschrift für wissenschaftliche Mikroskopie und mikroskopische Technik”, nr 20, s. 421–428.
• Genette G. 1987. Seuils, Éditions du Seuil.
• Grass N. 1950. Österreichische Geschichtswissenschaft der Gegenwart in Selbstdarstellungen, Universitäts-Verlag Wagner.
• Hammond P.E., red. 1964. Sociologists at Work. Essays on the Craft of Social Research, Basic Books.
• Helmholtz H. 1865. Tischrede gehalten bei der Feier des 70. Geburtstages Berlin 1891, [w:] tegoż, Vorträge und Reden, t. 1, Friedrich Vieweg und Sohn, s. 1–21. [V wyd. 1903.]
• Heymans G. 1922. G. Heymans, [w:] Die Philosophie der Gegenwart in Selbstdarstellungen, t. 3, red. R. Schmidt, Felix Meiner Verlag, s. 1–52. [II wyd. 1924.]
• Ingarden R. 1960. O dziele literackim. Badania z pogranicza teorii jęz yka i filozofii literatury, tłum. M. Turowicz, PWN. [Oryg. 1931.]
• Iser W. 1986. Proces cz ytania. Perspektywa fenomenologiczna, tłum. W. Bialik, [w:] Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, red. H. Orłowski, tłum. M. Łukasiewicz, Czytelnik, s. 225–244. [Oryg. 1976.]
• Jauß H.R. 1999. Historia literatury jako prowokacja, tłum. M. Łukasiewicz, IBL. [Oryg. 1967.]
• Kaźmierska K., red. 2012. Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, Nomos.
• Kracauer S. 1963 [1930]. Die Biographie als neubürgerliche Kunstform, [w:] tegoż, Das Ornament der Masse. Essays, Suhrkamp, s. 75–80.
• Kraśko N. 1996. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1920–1970, PWN.
• Krogh A. 1938. Visual Thinking. An Autobiographical Note, „Organon”, nr 2, s. 86–94.
• Lebow K. 2012. The Conscience of the Skin. Interwar Polish Autobiography and Social Rights, „Humanity”, nr 3, s. 297–319.
• Lindzey G., Runyan W.M., red. 2007. A History of Psycholog y in Autobiography, t. 9, Clark University Press.
• Lyotard J.-F. 1997. Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedz y, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Aletheia. [Oryg. 1979.]
• Mann T. 1949. Die Entstehung des Doktor Faustus. Roman eines Romans, Suhrkamp.
• McGee M. 2005. Self-Help, Inc.: Makeover Culture in American Life, Oxford University Press.
• Muirhead J.H., red. 1924. Contemporary British Philosophy. Personal Statements, t. 1, George Allen & Unwin. [III wyd. 1965.]
• Murchison C., red. 1930a. A History of Psycholog y in Autobiography, t. 1, Russell & Russell. [II wyd. 1961.]
• Murchison C., red. 1930b. A History of Psycholog y in Autobiography, t. 2, Russell & Russell. [II wyd. 1961.]
• Mysłakowski Z., Gross F. 1938. Robotnicy piszą. Pamiętniki robotników: studium wstępne, Księgarnia Powszechna.
• Neumann B., Nünning A., red. 2012. Travelling Concepts for the Study of Culture, de Gruyter.
• Nora P., red. 1987. Essais d’ego-histoire, Gallimard.
• Ossowska M. 1931. Recenz ja „A History of Psycholog y in Autobiography”, Vol. I, red. C. Murchison (1930), Worcester, Mass., London, „Nauka Polska”, nr 24, s. 363–365.
• Ossowska M. 1933. Recenz ja „A History of Psycholog y in Autobiography”, Vol. II, red. C. Murchison (1932), Worcester, Mass., London, „Nauka Polska”, nr 28, s. 351–352.
• Ossowski S. [Student]. 1923. Kartka z ż ycia studenta, „Nauka Polska”, nr 4, s. 63–75.
• Passerini L., Geppert A. 2001. Historians in Flux: The Concept, Task and Challenge of Ego-histoire, „Historein”, nr 3, s. 7–18.
• Piskurewicz J. 1993. W służbie nauki i oświaty. Stanisław Michalski (1865–1949), Wydawnictwo IHNOiT.
• Poe E.A. 1984. The Philosophy of Composition, [w:] tegoż, Essays and Reviews, red. G.R. Thompson, Literary Classics of the United States, s. 13–25. [Oryg. 1846.]
• Poincaré H. 1911. Nauka i Metoda, tłum. M.H. Horwitz, Jakób Mortkowicz. [Oryg. 1908.]
• Pongratz L.J., red. 1975. Philosophie in Selbstdarstellungen, t. 1, Felix Meiner.
• Popkin J.D. 2005. History, Historians, and Autobiography, University of Chicago Press.
• Popkin J.D. 2009. The Origins of Modern Academic Autobiography: Felix Meiner’s Die Wissenschaft der Gegenwart in Selbstdarstellungen, 1921–1929, „Rethinking History: The Journal of Theory and Practice”, nr 1, s. 27–42.
• Ricoeur P. 2005. O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, PWN. [Oryg. 1990.]
• Schmidt R. 1921. Vorwort des Herausgebers, [w:] Die Philosophie der Gegenwart in Selbstdarstellungen, t. 1, red. R. Schmidt, Felix Meiner, s. III–VIII. [II wyd. 1923.]
• Schmidt R. 1922. Vorwort des Herausgebers, [w:] Die Philosophie der Gegenwart in Selbstdarstellungen, t. 3, red. R. Schmidt, Felix Meiner, s. III–IV. [II wyd. 1924.]
• Schmidt R. 1929. Vorwort des Herausgebers, [w:] Die Philosophie der Gegenwart in Selbstdarstellungen, t. 7, red. R. Schmidt, Felix Meiner, s. III–IV.
• Schwarz H., red. 1931. Deutsche systematische Philosophie nach ihren Gestaltern, t. 1, Junker & Dünnhaupt.
• Spivak G.C. 2011 [1988]. Cz y podporządkowani inni mogą przemówić?, tłum. E. Majewska, „Krytyka Polityczna”, nr 24–25, s. 196–239.
• Thomas W.I., Znaniecki F. 1976 [1918–1920]. Chłop polski w Europie i Ameryce, t. I–V, tłum. M. Metelska, E. Oengo-Knoche, S. Helsztyński, I. Wyrzykowska, A. Bartkowicz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• White H. 2010. Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Universitas.
• Znaniecki F. 1925. Przedmiot i zadania nauki o wiedz y, „Nauka Polska”, nr 5, s. 1–78.
• Znaniecki F. 1929. Potrzeby socjologii w Polsce, „Nauka Polska”, nr 10, s. 486–498.
• Znaniecki F. 1934. Ludzie teraźniejsi a cywilizacja prz yszłości, Książnica Atlas.
• Znaniecki F. 1984 [1940]. Społeczna rola uczonego, [w:] tegoż, Społeczne role uczonych, red. i tłum. J. Szacki, PWN, s. 279–479.