Obraz nowej klasy średniej w telewizyjnych programach kulinarnych

• Authors: Małgorzata Bogunia-Borowska

Title variants

EN

The Image of the New Middle Class in the Cooking Show

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku w Polsce obserwowano nasilenie procesów o charakterze strukturalnym. Wraz z pojawieniem się nowych społecznych i ekonomicznych reguł życia zaczęła się wyłaniać klasa średnia. Nowa zbiorowość okazała się kategorią silnie heterogeniczną i niejednorodną. Z owej zbiorowości wyodrębniła się specyficzna kategoria, którą można określić jako nową klasę średnią. Jej obraz jest silnie reprezentowany w polskich mediach, szczególnie w telewizyjnych programach o charakterze kulinarnym. Choć w sensie socjologicznym nowa klasa średnia nie stanowi klasy społecznej, a jest jedynie traktowana jako kategoria deskryptywna, to umożliwia ona opis przemian społecznych i kulturowych. Kultura kulinarna jest przestrzenią, umożliwiającą ukazanie charakterystycznych właściwości i wartości istotnych dla nowej klasy średniej. Programy kulinarne nie traktują o gotowaniu, ale mają rozbudzać ambicje przynależności do tej klasy społecznej. Promują przekaz, że właściwie każdy z telewidzów przy odrobinie wysiłku jest w stanie wieść atrakcyjne życie i przynależeć do owej uprzywilejowanej części polskiego społeczeństwa. Dziedzictwo kulinarne i przemiany kulinarne podobnie jak struktura społeczna ulegają przekształceniom. Kultura kulinarna jest ściśle powiązana z życiem społecznym i kulturowym, a kulinaria stanowią jeden z czynników strukturyzujących.

EN

In the aftermath of 1989 Polish society faced many changes. The first changes were associated with the processes of implementing ready products of the western economy and culture. The implants presented new form of organization of social life. The implants provided designs, new styles of life, Western movies, popular television series, fast food restaurants, supermarkets, malls, Western corporations, and even new occupations and professions. I would like to examine the result of all these changes in Polish society, namely: how all of them changed people’s individual and collective lives and how the City changed under the influence of culinary culture and cooking shows on TV. I am also interested in how nowadays culinary culture is used to promote the values of consumerist society like competition, rivalry, pleasure and entertainment. I would like to present the examples of popular TV series “Cooked” and “The Kitchen Revolutions”. Both of them play very important roles in changing Polish attitudes to cuisine and its meaning in social life. They present the image of the new middle class which can be observed in culinary culture – the culinary television programs.

Keywords

PL

nowa klasa średnia; kultura kulinarna; struktura społeczna; style życia; telewizyjne programy kulinarne; zmiana społeczna; zmiana kulturowa

EN

new middle class; culinary culture; social structure; lifestyles; television cookery programs; culinary programs; social change; cultural change

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 1(216)
• Pages: 119-148

Contributors

author

Małgorzata Bogunia-Borowska

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

References

• Baczko, Bronisław. 1994. Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej. Warszawa: WN PWN.
• Bogunia-Borowska, Małgorzata i Marta Śleboda. 2003. Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy współczesności. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Bokszański, Zbigniew. 1999. Tożsamość aktora społecznego a zmiana społeczna. W: J. Kurczewska (red.). Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja: społeczna krytyka władzy sądzenia. Przeł. Piotr Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Budrowska, Bogusława. 2003. Ukryte obszary kobiecej kreatywności. „Kultura i Społeczeństwo” nr 4: 63–89.
• Domański, Henryk. 1994. Społeczeństwa klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Domański, Henryk. 1999. Klasa średnia. W: Encyklopedia socjologii, t. 2, K-N. Kom. red. Z. Boszkański, red. nauk. H. Domański i inni. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Domański, Henryk i Aleksandra Dukaczewska. 2007. Samodzielność i chęć polegania na sobie. W: H. Domański, Z. Sawiński i K.M. Słomczyński (red.). Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Domański, Henryk. 2007. Dlaczego zawód jest wskaźnikiem pozycji społecznej? W: H. Domański, Z. Sawiński i K.M. Słomczyński (red.). Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Domański, Henryk. 2012. Polska klasa średnia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Fiske, John. 1997. Postmodernizm i telewizja. W: A. Gwóźdź (wybór, wstęp i opracowanie). Pejzaże audiowizualne. Telewizja, wideo, komputer. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Firkowska-Mankiewicz, Anna. 1997. Czym jest sukces życiowy dla współczesnego Polaka? Kontekst socjodemograficzny i psychospołeczny. W: H. Domański i A. Rychard (red.). Elementy nowego ładu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Giddens, Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Jacyno, Małgorzata. 2005. Rewolucja konsumencka. W: A. Jawłowska i M. Kempny (red.). Konsumpcja – istotny wymiar globalizacji kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: WN PWN.
• Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. 2008. Media powszednie. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Godzic, Wiesław. 2004. Telewizja na krawędzi rzeczywistości. W: W. Godzic (red.). Telewizja i jej gatunki po „Wielkim Bracie”. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Godzic, Wiesław. 2004a. Telewizja i jej gatunki po Wielkim Bracie. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Helman, Alicja. 1977. Film faktów i film fikcji. Dialektyka postaw i poetyk twórczych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Mokrzycki, Edmund. 1994. Nowa klasa średnia? „Studia Socjologiczne” nr 1: 37–52.
• Wieczorkiewicz, Anna. 2010. Piękna kuchnia w smacznym świecie. W: A. Wieczorkiewicz i M. Kostaszuk-Romanowska (red.). Spektakle zmysłów. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Veblen, Thorsten. 1971. Teoria klasy próżniaczej. Przeł. Janina i Krzysztof Zagórscy. Warszawa: PWN.