An attempt at the categorization of the limits of science

• Authors: Janina Buczkowska

Title variants

PL

Próba kategoryzacji granic nauki

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper makes a (non–exhaustive) attempt to indicate various categories of limits faced by science. It is also demonstrated that investigation of the limits may be an additional source of knowledge about the essence of science. The general question about “the limits of science” is ambiguous and we need to detail which limits are concerned. Science encounters several limits. Some mark the boundaries of its capabilities, while others determine its character. One may ask, what is the limit of current science, or ask whether there is a domain of phenomena, which, by its own internal rule, science will never be able to investigate. Yet another question is how far we can change present research methods to still be able to define the results attained through them as scientific? These are the questions about the limits of science as a whole. Philosophy has frequently attempted to identify and sometimes demarcate those science limits. The question of limits of a specific theory has a different reference. It concerns the issue of how adequate the laws of a particular scientific theory are, e.g. the classic theory of gravity, the biological brain's neuronal theory etc. Those limits are not placed on science by philosophy or culture, but are defined by science itself. In this paper these kinds of limits are just shortly mentioned. In the paper the author concentrates on this type of scientific limits, which characterizes science as a whole. The limits of science taken as a whole follow from the types of postulates set for the ideal of science. Each specified kind of limit is related to some philosophical dispute, which indicates that science transcends those limits and a model of science, which does not account for this and imposes strict limitations, is inadequate. The main subject of this paper is to show that philosophy tries to discover the nature of science by defining the limitations for scientific knowledge. Confrontation of these philosophical expectations with real science leads to a development of our knowledge about science as such. The image of science revealed through this analysis demonstrates that it is a certain dynamic entirety of theories and methods, constantly evolving and developing in accordance with its internal laws. It is not completely homogenous in terms of methodology or scope. It has some kind of hierarchical structure, but there is a certain kind of internal non–contradiction between theories of various levels. Various areas of knowledge in the scope of the entirety of science interact and inspire each other. As is demonstrated, getting to know the limits of science is a way to better understanding its nature.

PL

W artykule podjęto próbę (niewyczerpującą), wskazania różnych kategorii granic, z jakimi mierzy się nauka. Pokazano też, że badanie granic może być dodatkowym źródłem poznania istoty nauki. Ogólne pytanie o „granice nauki” jest wieloznaczne i potrzebuje doprecyzowania o jakie granice chodzi. Nauka napotyka bowiem na cały szereg ograniczeń. Jedne wyznaczają kres jej możliwości, inne natomiast determinują jej charakter. Można pytać jaki jest kres nauki aktualnej lub pytać czy istnieje jakaś dziedzina zjawisk, których nauka ze swej wewnętrznej zasady nigdy nie będzie w stanie zbadać. Innym pytaniem jest, jak dalece można zmienić obecne metody badawcze aby wyniki uzyskane za ich pomocą określać jeszcze mianem naukowych? Są to pytania o granice nauki ujętej jako całość. Te granice nauki często próbowała rozpoznać a czasem wytyczyć filozofia. Inne odniesienie ma pytanie o granice konkretnej teorii. Dotyczy ono problemu jak daleko adekwatne są prawa określonej teorii naukowej, np. klasycznej teorii grawitacji, biologicznej teorii neuronalnej mózgu itd. Tych granic nie stawia nauce filozofia czy kultura ale wyznacza je sama nauka. W tym artykule tylko krótko wspomina się o tym rodzaju ograniczeń ale nie przeprowadza się ich głębszej analizy. W artykule skoncentrowano się szczególnie na tym rodzaju ograniczeń, jakie charakteryzują nauką jako całość. Wyodrębnienie wskazanych typów granic wynika z rodzaju postulatów stawianych ideałowi nauki. Z każdym określonym rodzajem granic łączy się jakiś spór filozoficzny, który wskazuje, że nauka przekracza te granice a model nauki który tego nie uwzględnia i narzuca ścisłe ograniczenia jest nieadekwatny. Głównym przedmiotem artykułu jest pokazanie, że filozofia próbowała odkryć naturę nauki przez wyznaczanie granic, których wiedza, aby być naukowa, nie może naruszyć. Konfrontacja oczekiwań filozofów i realnej nauki prowadzi do rozwoju wiedzy na temat nauki jako takiej. Obraz nauki jaki wyłania się z przeprowadzonej analizy ukazuje, że jest ona pewną dynamiczną całością teorii i metod, ciągle ewoluującą i rozwijającą się według swoich wewnętrznych praw. Nie jest ona do końca jednorodna ani metodologicznie ani zakresowo, przejawia pewien rodzaj struktury hierarchicznej, istnieje jednak wysoki stopień wewnętrznej niesprzeczności pomiędzy teoriami różnych poziomów. Różne obszary wiedzy oddziałują na siebie i się inspirują. Poznanie ograniczeń nauki jest droga prowadzącą do lepszego zrozumienia jej natury.

Keywords

EN

philosophy of science; methodology; science; limits of science; empirical knowledge

PL

filozofia nauki; metodologia; nauka; granice nauki; wiedza empiryczna

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2011
• Volume: 47
• Issue: 3
• Pages: 19-36

Contributors

author

Janina Buczkowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Filozofii, ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, Poland