Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 3 (31) | 103-128

Article title

Prawo do sądu administracyjnego w świetle standardów wynikających z treści art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Content

Title variants

EN
The right to a fair administrative trial in the light of the standards arising from the Article 45 of the Constitution of the Republic of Poland

Languages of publication

PL EN

Abstracts

PL
Prawo do sądu wynika z treści art. 45 Konstytucji RP. Oznacza ono, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Prawo do sądu administracyjnego ma szczególny charakter, służy ono ochronie praw i wolności jednostki, które swoje źródło mają w prawie publicznym (w szczególności administracyjnym i podatkowym). Prawo do sądu administracyjnego jest inaczej realizowane niż ma to miejsce w przypadku sądownictwa cywilnego i karnego. W sprawach administracyjnych to organ władzy publicznej dopuszcza się do naruszenia praw lub wolności jednostki i to on ostatecznie jest jedną ze stron postępowania sądowego. Sądy administracyjne badają jedynie legalność aktów administracyjnych i są one uprawnione tylko do uchylenia wadliwego (sprzecznego z prawem) rozstrzygnięcia bez możliwości zmiany jego treści. Podsumowując, sądy administracyjne bezpośrednio nie oddziałują na prawa i wolności jednostki. Sędziowie orzekają w oparciu o zasadę prawdy materialnej (obiektywnej) i mają obowiązek zbadania wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w szczególności, faktów i związanych z nimi regulacji prawnych. Autor przedstawia cechy charakterystyczne prawa do sądu administracyjnego i rekonstruowane z niego dyrektywy. W artykule został umieszczony również opis zakresu podmiotowego i przedmiotowego omawianego prawa.
EN
The Article 45 of the Polish Constitution establishes the right to a fair trial. It means that everyone shall have the right to a fair and public hearing of his case, without undue delay, before a competent, impartial and independent court. The right to a fair administrative trial has special character because it is used for protection different human right and obligations that arise from public law (especially administrative and tax law). Implementation of this rules in administrative courts differs from realizing the right in civil and criminal courts. In administrative cases the organ of public administration violates law and because of this, it is one of the parts of the court trial. The administrative courts investigate only legality of act of public administration. Courts are able to annul invalid acts without changing its essence. So administrative courts do not directly ef- fects on individuals rights, freedoms and obligations. Judges are bind by the principle of objective (material) truth, so they are suppose to examine each elements of a case especially facts and related legal norms. The author of the article describes elements and characteristics of the right to a fair administrative trial. There is a description of the personal and objective scope of the right as well.

Year

Issue

Pages

103-128

Physical description

Dates

published
2016-06-30

Contributors

  • Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

  • Adamiak B., Bezczynność w sądownictwie administracyjnym, https://www.nik.gov.pl/plik/id,1570.pdf (4.09.2015).
  • Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
  • Bogusz M., Granice przedmiotowe prawa do sądu w sprawach z zakresu administracji publicznej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, nr XIII.
  • Czeszejko-Sochacki Z., Konstytucyjna zasada prawa do sądu, „Państwo i Prawo” 1992, z. 10.
  • Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka), „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
  • Dauter B., Prawo pomocy, „Przegląd Podatkowy”2007, nr 1.
  • Dolniak H., Nadużycie prawa do sądu, [w:], Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005, red. J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005.
  • Gołaczyński J., Krzywonos A., Prawo do sądu, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
  • Grzymisławska-Cybulska M., Prawo pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako element realizacji prawa do sądu, Warszawa, 2013.
  • Hauser R., Odrębność władzy sądowniczej w doktrynie i orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego – zagadnienia wybrane, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2015, nr 1.
  • Iserzon, E, Starościak J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970.
  • Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Prawa człowieka i systemy ich ochrony. Zarys wykładu, Warszawa 2010.
  • Jaworska M., Konstytucyjna formuła prawa do „sądu właściwego” a sprawowana przez sądy administracyjne kontrola działalności administracji publicznej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”2012, nr 3.
  • Jaworska M., Prawo do sądu, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
  • Leja A., System ochrony prawnej praw jednostki w Unii Europejskiej, http://www.ur.edu.pl/pliki/Zeszyt8/41_leja.pdf, (8.09.2015).
  • Kłopocka-Jasińska M., Konstytucyjny standard prawa do sądu zasada prawdy materialnej – uwagi w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] 25 lat transformacji ustrojowej w Polsce iw Europie Środkowo-Wschodniej, red. E. Gdulewicz, W. Orłowski, S. Patyra, Lublin 2015.
  • Lis-Staranowicz D., Konstytucyjne środki ochrony wolności i praw, [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Chmaj, Warszawa 2006.
  • Łukasik K., Konstytucyjne prawo do sądu „każdego” a przymus adwokacko-radcowski w sprawie skargi kasacyjnej w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2013, nr 2.
  • Kabat A., Prawo do sądu w ustawie Naczelnym Sądzie Administracyjnym,[w:] Konstytucja ustrój, system finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci prof. Natalii Gajl, red. T. Dębowska-Romanowska, A. Jankiewicz, Warszawa 1999.
  • Pietrzykowski H., Prawo do sądu (wybrane zagadnienia), „Przegląd Sądowy” 1999, nr 11–12.
  • Mijal P., Nieodpłatna pomoc prawna jako realizacja prawa do sądu, „Edukacja Prawnicza” 2012, nr 12.
  • Piłaszewicz M., Prawo do sądu a prawo pomocy przewidziane w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Monitor Podatkowy” 2009, nr 3.
  • Przybyszewska-Szter B., Wolności i prawa osobiste, [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Chmaj, Warszawa 2008.
  • Osajda K., Zasada sprawiedliwości proceduralnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
  • Scheuring K., Ochrona praw jednostek w postępowaniach przed sądami wspólnotowymi, Warszawa 2007.
  • Sokolewicz W., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
  • Świeczkowski J., Kilka uwag na temat przestrzegania konstytucyjnej gwarancji prawa do sądu i dwuinstancyjnego postępowania sądowego w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2007, nr 1–2, s. 18.
  • Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
  • Wojszkun K., Prawo do sądu jako podstawowa zasada prawa administracyjnego, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2012, nr 1.
  • Zieliński A., Prawo do sądu i organizacja władzy sadowniczej, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
  • Zimmermann J., Prawo do sądu w prawie administracyjnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 2.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-4d69b639-d2b7-45f4-b50e-4691f0bfb48f
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.