Psychospołeczne determinanty wyboru żywności

• Authors: Jaworski Mariusz , Fabisiak Anna

Title variants

EN

Psychosocial determinants of choice of the food

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem pracy była analiza potrzeb psychospołecznych, do zaspokojenia których wykorzystuje się żywność. Dla potrzeb opracowania wykorzystano przegląd literatury na podstawie wybranych baz danych. Aktualne badania naukowe sugerują, że żywność jest wykorzystywana do zaspokajania wielu potrzeb współczesnego człowieka, m.in. do manifestowania swojej pozycji społecznej przez konsumpcję wybranych produktów spożywczych, w tym tak zwanych produktów ekskluzywnych; okazywania innym osobom uczuć, w tym miłości; redukowania negatywnych stanów emocjonalnych; wykorzystywania żywności do doświadczania pozytywnych stanów emocjonalnych; radzenia sobie ze stresem. Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym żywność stopniowo zaczęła pełnić również inne funkcje, umożliwiające zaspokojenie potrzeb psychospołecznych i kulturowych, które należy uwzględnić w pracy dietetyka. Wszelkie dodatkowe funkcje, które pełni konsumpcja żywności przyczyniają się do zwiększonej konsumpcji produktów spożywczych, a tym samym mogą powodować nadwagę i otyłość.

EN

Aim of this study was to analyse the psychosocial expectations associated with food consumption. Methodology: Literature review based on the selected database. Zeszyty-naukowe-54_2017.indd 28 2017-07-31 16:00:31 MARIUSZ JAWORSKI, ANNA FABISIAK 29 Current, the many studies suggest that food is used to realize many psychosocial expectations needs. Among other things, people also use food to: (1) manifest their social position by consume selected food products, especially the so-called exclusive products; (2) expressing and showing feelings, especially love; (3) reduce negative emotional states; (4) experience positive emotional states; (5) coping with stress. Food began to perform other functions which allow to realize a lot of psychosocial and cultural expectations. These expectations should be taken into account in the work of a dietician. Any additional functions of food contribute to increased calorie intake. For this reason, it could cause the development of overweight and obesity.

Keywords

PL

psychologia; funkcje jedzenia; emocje; stres; schematy poznawcze

EN

psychology; food functions; emotion; stress; cognitive schemas

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula
• Year: 2017
• Issue: 54(3) Turystyka III
• Pages: 17-29

Contributors

author

Jaworski Mariusz

• Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

author

Fabisiak Anna

• Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

References

• Babicz-Zielińska E. (2006), Role of psychological factors in food choice – a review, “Polish Journal of Food and Nutrition Sciences”, No. 15(56).
• Bohom C., Stice E., Spoor S. (2009), Female emotional eaters show abnormalities in consummatory and anticipatory food reward: a functional magnetic resonance imaging study, “International Journal of Eating Disorder”, No. 423.
• Brytek-Matera A. (2008), Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym, Difin, Warszawa.
• Cafri G., Thompson JK. (2004), Measuring male body image: A review of the current methodology, “Psychology of Men and Masculinity”, No. 5.
• Corsica J.A., Pelchat M.L. (2010), Food addiction: true or false?, “Current Opinion in Gastroenterology”, No. 26(2).
• Desmet P., Schifferstein H. (2008), Sources of positive and negative emotions in food experience, “Appetite”, No. 50.
• Evers C., De Ridder D.T.D., Adriaanse M.A. (2009), Assessing yourself as an emotional eater: mission impossible?, “Health Psychology”, No. 28(6).
• Gearhardt A.N., Corbin W.R. (2011), The role of food addiction in clinical research, “Current Pharmaceutical Design”, No. 17(12).
• Grębowiec M. (2012), Produkty regionalne i tradycyjne oraz ich rola w kreowaniu dziedzictwa narodowego, „Zeszyty Naukowe WSTIJO w Warszawie. Turystyka i Rekreacja”, nr 9(1).
• Hoek A.C., Luning P.A., Stafleu A. i in. (2004), Food-related lifestyle and health attitudes of Dutch vegetarians, non-vegetarian consumers of meat substitutes, and meat consumers, “Appetite”, No. 42(3).
• Jaworska G. (2007), Charakterystyka żywności dla grup narodowościowych, religijnych i społecznych, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, nr 50(1).
• Jaworski M. (2010), Funkcje psychologiczne przyczyniające się do rozwoju otyłości wśród ludności w Polsce, „Medycyna Rodzinna”, nr 4.
• Johnstone A.M., Stewart A.D., Benson P.J., Kalafati M., Rectenwald L., Horgan G. (2008), Assessment of body image in obesity using a digital morphing technique, “Journal of Human Nutrition and Dietetics”, No. 21.
• Jonson C. (2004), Obesity, weight management, and self-esteem, (w:) Thomas A., Wadden A.J. (Eds.), Handbook of obesity treatment, The Guilford Press, New York-London.
• Judd C.M., James-Hawkins L., Yzerbyt V., Kashima Y. (2005), Fundamental dimensions of social judgement: Understanding the relations between judgements of competence and warmth, “Journal of Personality and Social Psychology”, No. 89(6).
• Juruć A., Wierusz-Wysocka B., Bogdański P. (2011), Psychologiczne aspekty jedzenia i nadmiernej masy ciała, „Farmacja Współczesna”, nr 4.
• Kędra E. (2011), Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, nr 1.
• Killgore W.S.D., Yurgelun-Todd D.A. (2006), Affect modulates appetite-related brain activity to images of food, “International Journal of Eating Disorders”, No. 39.
• Kmiołek A. (2012), Sporządzanie i ekspedycja napojów i potraw, WSiP, Warszawa.
• Leleu G. (1999), Miłość i kalorie, Sic!, Warszawa.
• Macht M. (2007), Feeding the psyche, “Scientific American Mind”, No. 18(5).
• Mroczkowska D. (2006), Uwiedzeni przez jedzenie. Kontekst społeczno-kulturowy wybranych zaburzeń odżywiania, (w:) Cierpiałkowska L. (red.), Oblicza współczesnych uzależnień, Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A. (2005), Jedzenie, Wydawnictwo Gaudium, Lublin.
• Ogden J. (2003), Psychology of eating. From healthy to disordered behavior, Blackwell Publishing, Cornwall.
• Ogińska-Bulik N. (2004), Psychologia nadmiernego jedzenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Ogrodowska B. (2005), Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Ocalić od zapomnienia, Sport i Turystyka - Muza S.A., Warszawa.
• Olivardia R., Pope G.P., Borowiecki J.J., Cohane G.H. (2004), Biceps and body image: The relationship between muscularity and self-esteem, depression, and eating disorder symptoms, “Psychology of Men and Maculinity”, No. 5.
• Overton A., Selway S., Strongman K. i in. (2005), Eating disorders – the regulation of positive as well as negative emotion experience, “Journal of Clinical Psychology in Medical Settings”, No. 12(1).
• Parylak S.L., Koob G.F., Zorrilla E.P. (2011), The dark side of food addiction, “Physiology & Behavior”, No. 104(1).
• Pietrzykowska E., Wierusz-Wysocka B. (2008), Psychologiczne aspekty nadwagi, otyłości i odchudzania się, „Polski Merkuriusz Lekarski”, nr XXIV.
• Pilska M., Jeżewska-Zychowicz M. (2008), Psychologia żywienia – wybrane zagadnienia, SGGW, Warszawa.
• Rizzo N.S., Jaceldo-Siegl K., Sabate J. I in. (2013), Nutrient profiles of vegetarian and nonvegetarian dietetary pattern, “Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics”, No. 113(12).
• Sapountzi-Krepia D.S., Valavanis J., Panteleakis G.P., Zangana D.T., Vlachojiannis P.C., Sapkas G.S (2001), Perceptions of body image, happiness and satisfaction in adolescents wearing a Boston brace for scoliosis treatment, “Journal of Advanced Nursing”, No. 35.
• Selye H. (1977), The stress of my life: a scientist’s memoirs, McClelland and Stewart, Toronto.
• Sims R., Gordon S., Garcia W. i in. (2008), Perceived stress and eating behaviors in a communitybased sample of African Americans, “Eating Behavior”, No. 9(2).
• Stokes R., Frederick-Recascino C. (2003), Women’s Perceived Body Image: Relations with Personal Happiness, “Journal of Women & Aging”, No. 15(1).
• Strelau J. (2000), Psychologia (tom III), GWP, Gdańsk.
• Wąsik-Sibrecht M. (2000), Rola zniekształceń poznawczych i przekonań nieadaptacyjnych w rozwoju i utrzymywaniu się zaburzeń odżywiania, (w:) Suchańska A. (red.), Podmiotowe i społeczno-kulturowe uwarunkowania anoreksji. Wybrane zagadnienia, Humaniora, Poznań.
• Wieczorkowska G., Bednarczyk I. (2004), Zaburzenia kontroli procesu jedzenia: rola przedziałowości, „Nowiny Psychologiczne”, nr 3.
• Yzerbyt V.Y., Kervyn N., Judd C.M. (2008), Compensation versus halo: The unique relations between the fundamental dimensions of social judgement, “Personality and Social Psychology Bulletin”, No. 34(8).
• Ziółkowska B., Mroczkowska D. (2012), Dlaczego jemy? Uwarunkowania stosunku do jedzenia w cyklu życia na podstawie analizy wyników wstępnego sondażu, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 4.