Judeochrześcijańska koncepcja rzeczywistości a środowisko

• Authors: Dariusz Łukasiewicz

Title variants

EN

The Jewish and Christian Conceptions of the Reality and the Environment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W swoim tekście staram się przeanalizować, czy uzasadniona jest teza, że judeochrześcijańska koncepcja świata ze względu na swój antropocentryzm jest odpowiedzialna za kryzys ekologiczny naszych czasów. Mój wywód ma charakter bardziej analityczny niż historyczny, to znaczy dotyczy zasadniczych pojęć składających się na judeochrześcijańską wizję świata. Naprzód staram się wskazać główne przesłanki biblijne antropocentryzmu, a następnie przytaczam podane przez niektórych filozofów i teologów sformułowania i interpretacje biblijnych wypowiedzi. Biorę pod uwagę Nemezjusza z Emezy, Abelarda i Tomasza z Akwinu. Wypowiedzi te służą za podstawę do bliższego sprecyzowania samego pojęcia antropocentryzmu w kontekście biblijnym rozważanego jako koniunkcja trzech twierdzeń, że człowiek jest koroną stworzenia (najwyżej rozwiniętym bytem), że jest panem stworzenia (właścicielem i dysponentem stworzeń mniej rozwiniętych) oraz, że jest celem stworzenia (procesy zachodzące w przyrodzie mają charakter teleologiczny; ich celem jest istnienie człowieka i jego pomyślność). Pytanie, jakie stawiam, dotyczy tego, czy rzeczywiście to, co traktuje się jako biblijne przesłanki tak zdefiniowanego antropocentryzmu, wystarczająco ten antropocentryzm uzasadnia.

EN

In my paper I try to search for a justification of the claim that the Jewish and Christian conceptions of the world, because of their anthropocentrism, are responsible for the contemporary ecological crisis. My reflections are more analytic than historical; they concern the basic concepts contained in the Jewish and Christian conceptions of the world. First, I try to point out the main premises of the anthropocentrism to be found in the Bible, and, next, I adduce the interpretations of those Biblical premises by some philosophers and theologians. The views of Nemesius of Emesa, Abelard and Thomas Aquinas are taken into consideration, and they serve as a starting point for a better specification of the concept of anthropocentrism in the context of the Bible. The result of the specification in question is that anthropocentrism is the conjunction of the following three propositions: that man is the crown of creation (the most developed being among all the divine creatures on the Earth), that man is the master of creation (the owner and holder of the less developed creatures on the Earth), and that man is the final aim of creation (processes and events taking place in the natural world are teleological; their final end is the existence and prosperity of humankind). Next, the question is considered whether it is really the case that statements regarded as the Biblical premises of such anthropocentrism sufficiently justify this anthropocentrism.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2006
• Issue: 9
• Pages: 194-211

Contributors

author

Dariusz Łukasiewicz

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Arystoteles [1964] – Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, PWN, Kraków 1964.
• Brennan, Lo-Yeuk-Sze [2002] – Andrew Brennan, Lo-Yeuk-Sze „Enviromental Ethics”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2002 Edition), Edward N.Zalta ed.; URL http://plato.stanford.edu/archives/sum2002/entries/ethics/ enviromental/.
• Böhner, Gilson [1962] – Ph. Böhner, E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej, tłum. S. Zalewski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1962.
• Hick [1977] – J. Hick, Evil and the God of Love, Harper Collins Publishers, New York 1977.
• Moltmann [1995] – J. Moltmann, Bóg w stworzeniu, tłum. Z. Danielewicz, Znak, Kraków 1995.
• Piątek [1998] – Z. Piątek, Etyka środowiskowa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1998.
• Stróżewski [1979] – W. Stróżewski, Średniowieczne teorie wartości, w: J. Legowicz red. Historia filozofii średniowiecznej, PWN, Warszawa 1979.
• Swinburne [1998] – R. Swinburne, Providence and the Problem of Evil, Clarendon Press, Oxford 1998.
• Tomasz z Akwinu [1930] – Św. Tomasz z Akwinu, Summa Contra Gentiles, Na- kładem Wiadomości Katolickich, Kraków 1930.
• Ziemiński [2005] – I. Ziemiński, „Nie błagałeś dla siebie o długie życie” – próba filozoficznej interpretacji snu Salomona, w: Filo-sofija, Bydgoszcz 2005.
• Biblia [1990] – Pismo Święte Nowego i Starego Testamentu, Wydawnictwo Pallot- tinum, Poznań-Warszawa 1990.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.9.2006.263