Dekoracja radełkowa na siedemnastowiecznych oprawach w zbiorach Baworovianum

• Authors: Wagner Arkadiusz

Title variants

EN

Roll decoration on the book bindings from the 17th century in the collection of Baworovianum

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule scharakteryzowano – dotąd nie zbadany – problem powszechnego wykorzystywania radełek w warsztatach introligatorskich Rzeczypospolitej XVII w. Analiza opraw ze zbiorów dawnego Baworovianum wykazała, iż najczęściej były to narzędzia z XVI w. (z dekoracją typowo renesansową), a nawet z około 1500 r. (z dekoracją późnogotycką). Jednocześnie nikłą rolę odgrywają wśród nich nowe narzędzia – z ornamentami odpowiadającym barokowym trendom w zdobnictwie introligatorskim. Przyczyną tego stanu był przede wszystkim kryzys rzemiosł w Rzeczypospolitej – jako dziedziny gospodarki miast, który nasilił się po potopie szwedzkim.

EN

The article characterizes the problem of widespread use of rolls in workshops of bookbinders from the Polish–Lithuanian Commonwealth in the 17th century which has so far been not studied. The analysis of bindings from the collection of the ancient Baworovianum proved that most frequent among them were rolls from the 16th century (with typically renaissance decoration) or even from around 1500 (with late gothic decoration). At the same time the faint role was played by new rolls – with the ornament that corresponded with trends in baroque bookbinding. The reason of this was particularly crisis of the crafts in the Polish– Lithuanian Commonwealth as the field of cities’ economy – that intensified after the Swedish Deluge.

Keywords

PL

Baworovianum; rzemiosło polskie; XVII wiek; introligatorstwo polskie; radełko; radełka jagiellońskie; oprawy barokowe; oprawy wachlarzowe; orientalizm

EN

Baworovianum; Polish craft; 17th century; Polish bookbinding; roll; Jagiellonian rolls; baroque book bindings; l’eventail book bindings; orientalism

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
• Journal: Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy
• Year: 2018
• Issue: 4(54)
• Pages: 108-125

Contributors

author

Wagner Arkadiusz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii

References

• Braziūnienė, A. (1997), Das alte Buch in Litauen, Ausstellungskatalog. [Vilnius]: Baltos Lankos 1997Cubrzyńska-Leonarczyk, M., ([2005]), Sztuka introligatorska w staropolskiej Warszawie. W: I. Wojsz (red.),Introligatorstwo warszawskie (s. 15-30). Warszawa: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy.
• Laucevičius, E. (1976). XV – XVIII a. knygų įrišimai lietuvos bibliotekose, Vilnius: „Mokslas”.
• Lewicka-Kamińska, A. (1972). Rzut oka na rozwój oprawy książkowej w Krakowie. Roczniki Biblioteczne, 16(1-2), 58-59.
• Lindberg, S. G. (1985). Reliures polonaises dans les bibliothèques suédoises de l’âge gothique de la Renaissance et de la Réforme. W: K. Dymkowska, J. Pasztalaniec-Jarzyńska (red.), VIIIe Congrès International des Bibliophiles, Varsovie, 23-29 juillet 1973 (s. 116-117). Varsovie: [bm]
• Ogonowska, E. (1993), Oprawy zabytkowe i artystyczne XIII-XIX w. w zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
• Partyka, J. (2015). Pergamin, skóra, papier. Oprawy ksiąg z biblioteki kamedułów z krakowskich Bielan. W: A. Wagner (red.), Tegumentologia polska dzisiaj (s. 261-275).Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Sułecki, S. (2015). Oprawy książkowe w zbiorach biblioteki klasztoru oo. karmelitów na Piasku w Krakowie. W: A. Wagner (red.), Tegumentologia polska dzisiaj (s. 277-297).Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wagner, A. (2015). Gotycki ornament chrystologiczny "arbor vitae" na tle zdobnictwa introligatorskiego w Europie i Polsce w XV-XVI w. W: J. Daranowska-Łukaszewska, A. Dworzak, A. Betlej (red.), Ornament i dekoracja dzieła sztuki. Studia z historii sztuki (s. 119-132). Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
• Wagner, A. (2016). Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII w. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wagner, A.; Madajewska, B., Mazerska, A. (współpr.). (2018). Oprawy książkowe XIV-XVIII w. w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. (Cz. I: Rzeczpospolita, Prusy, Dolny Śląsk. Katalog wystawy towarzyszącej III Ogólnopolskiej Konferencji Oprawoznawczejpt. „Zbiory polskie”). Toruń: Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska; Instytut Informacji naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wagner, A. (2019). Problem czasu i miejsca wykonania oprawy. W: J. Raczkowski, M. Jakubek-Raczkowska (red.), Pelpliński graduał L 13: dzieło – badania – konserwacja (s. 176-180). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zwinogrodzka, E., Hordinski P., Storm van Leeuwen, J. (oprac.) (1990). Poolse Boekbindkunst 1400-1800: uit de Jagiellonski Bibliotheek, Krakow. Den Haag: Koninklijke Bibliotheek,.
• Żółtowski, A. (red.) (1987). Oprawy polskie. Wystawa zorganizowana przez Bibliotekę Narodową i Oddział Warszawski Towarzystwa Przyjaciół Książki, listopad-grudzień 1987, Warszawa – Pałac Krasińskich. Warszawa: Biblioteka Narodowa, Towarzystwo Przyjaciół Ksiązki.