Zmiany strukturalne przemysłu Polski w warunkach kryzysu gospodarczego

• Authors: Tomasz Rachwał

Title variants

EN

Changes in the spatial structure of the Polish industry under economic crisis conditions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Światowy kryzys gospodarczy, zapoczątkowany w 2007 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w różnym czasie i stopniu wpłynął na funkcjonowanie poszczególnych sektorów i gospodarek krajów świata. W Polsce jego symptomy zauważalne były nieco później. W pierwszej fazie kryzysu (2007–2008) nie stwierdzono bezpośrednio jego skutków, co wynikało z faktu, że początkowo wpływ turbulencji na światowych rynkach finansowych na gospodarkę krajową ograniczał się głównie do rynków kapitałowych, w mniejszym stopniu dotykając sektory rolnictwa, przemysłu i usług. Jednak w miarę pogłębiania się tendencji recesyjnych w gospodarce światowej kryzys stopniowo zaczął wpływać także na wyniki działalności gospodarczej, w tym również w sektorze przemysłowym. Dopiero w 2009 r. stwierdzono spadek wartości produkcji sprzedanej w stosunku do roku poprzedniego. Czy miało to jednak swoje odzwierciedlenie w zmianach struktur przestrzennych przemysłu? Blisko pięcioletni okres funkcjonowania gospodarki w stanie recesji pozwala już, jak się wydaje, na podjęcie próby oceny takich zmian, dlatego w pracy badawczej dokonano analizy przemian struktury przestrzennej przemysłu Polski w trakcie kryzysu, w oparciu o podstawowe mierniki potencjału, takie jak wielkość zatrudnienia i wartość produkcji sprzedanej oraz wskaźniki koncentracji przemysłu. Za rok bazowy przyjęto 2007 rok, uznając go umownie za rok przedkryzysowy. We wnioskach podsumowujących szczegółowe analizy wskazano, że wpływ kryzysu na zmiany struktury przestrzennej przemysłu jest bardzo ograniczony, a obserwowane tendencje przemian nie odbiegały zasadniczo od ogólnych trendów rozwoju przemysłu Polski, zidentyfikowanych w wyniku wcześniejszych badań. Należy jednak podkreślić, że struktura przemysłu charakteryzuje się dużą „bezwładnością”, ze względu na skomplikowanie i rozmiary procesu inwestycyjnego, stąd w okresie kilku lat nie należy się spodziewać głębokich i gwałtownych jej przemian, nawet jeśli pojawi się recesja gospodarcza.

EN

The global economic crisis which started in 2007 in the United States of America, at different times and to a different extent affected various sectors and national economies of the world. In Poland, its symptoms were noticeable later than in other countries. In the first phase of the crisis (2007-2008), there was no direct effect, due to the fact that initially the turmoil on global financial markets had weaker effect on the national economy, and it was limited mainly to capital markets, affecting the sectors of agriculture, industry, and services to a lesser extent. However, as recession grew in force, the crisis gradually began to affect also the results of economic activity, including industry. In 2009, a significant decrease in the value of production sold, as compared to the previous year, was observed. The question is whether this had been reflected in changes of spatial industrial structure. The five-year period of the economic recession seems to be long enough to assess such changes. Therefore, the paper analyses the transformation of the spatial structure of Polish industry during crisis, based on the basic indicators of potential, such as employment and the value of production sold, as well as concentration coefficients. The year 2007 was adopted as the base year, treating it as a pre-crisis year. The conclusions of the detailed analysis indicated that the impact of crisis on the change of the spatial structure of the Polish industry is very limited and the observed trends of change did not differ substantially from the general industrial development trends in Poland, identified by previous studies. It should be noted, however, that the structure of industry is characterized by high “inertia” due to the complexity and size of the investment process. Therefore, in the following several years no deep and sudden transformation should be expected, even during economic recession.

Keywords

PL

kryzys gospodarczy; przemiany przestrzenne przemysłu; przemysł Polski; recesja; regiony Polski; struktura działowa przemysłu; struktura przestrzenna przemysłu

EN

economic crisis; spatial changes of industry; Polish industry; recession; Polish regions; spatial structure of industry

• Publisher: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Year: 2014
• Volume: 27
• Pages: 148-163

Contributors

author

Tomasz Rachwał

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

References

• Brezdeń, P., Spallek, W. (2011). Rynek pracy województwa dolnośląskiego w okresie spowolnienia gospodarczego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 18, 37–50.
• Czapliński, P. (2011). Funkcjonowanie przemysłu przetwórstwa rybnego w Polsce w okresie kryzysu gospodarczego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 114–128.
• Czapliński, P. (2014). Processes of Transformation of Spatial Structure of Fish Processing Industry in Poland. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 151–162.
• Czapliński, P., Rachwał, T., Tobolska, A., Uliszak, R. (2013). Geografia gospodarcza. Przewodnik do ćwiczeń. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Dorocki, S. (2011). Wpływ kryzysu gospodarczego na przemiany struktur regionalnych Francji. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 67–86.
• Dorocki, S. (2014). Contemporary Trends in the Development of the Pharmaceutical Industry in the World. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 108–131.
• Dorocki, S., Brzegowy, P. (2013). Rozwój przemysłu turystycznego departamentów Francji zamorskiej w warunkach światowego kryzysu gospodarczego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9, 136–161.
• Dorocki, S., Szymańska, A., Zdon-Korzeniowska, M. (2013). Polskie gospodarstwa agroturystyczne w dobie kryzysu gospodarczego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9, 175–184.
• Gajdzik, B. (2010). Reakcja przedsiębiorstw hutniczych na światowy kryzys gospodarczy. Prace Naukowe – Akademia Ekonomiczna w Katowicach, 2010, 74–86.
• Gierańczyk, W. (2014). Economic Situation in the Manufacturing Sector as an Example of Modern Research in Industrial Geography in Poland. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 38–55.
• Gierańczyk, W., Rachwał, T. (2012), Structural changes in the industry of Poland against the background of eastern European Union states. Quaestiones Geographicae, 31(2), 83–93.
• Gierańczyk, W., Stańczyk, A. (2002). Okręgi przemysłowe w Polsce u progu XXI wieku. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 3, 61–69.
• Heder, A., Tkocz, M. (2013). Funkcjonowanie górnictwa węgla kamiennego w gospodarce opartej na wiedzy. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 21, 78–93.
• Jakobson, A. (2011). A local crisis as a specific part of the global one: the case of Siberia. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 33–37.
• Kilar, W. (2011). Wpływ kryzysu na funkcjonowanie korporacji Panasonic. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 187–196.
• Kilar, W. (2014). Spatial Concentration of IT Corporation Headquarters. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 56–80.
• Klimek, J. (2012). Globalny kryzys gospodarczy. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 3–6.
• Kurek, S., Rachwał, T., Wójtowicz M. (2014). Industrial and commercial suburbanization in post-socialist city: the Kraków Metropolitan Area (Poland). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 5, 55–76.
• Maśloch, P. (2013). Globalizacja i rozwój gospodarki w warunkach kryzysu. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 22, 147–160.
• Nowak, P. (2011). Funkcjonowanie sektora motoryzacyjnego w okresie kryzysu w latach 2008−2009. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 177–186.
• Płaziak, M., Szymańska, A. (2014). Distribution and Activity Growth of Industrial and Construction Sectors in Małopolska Region. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 163–177.
• Popjaková, D., Tkocz, M., Vančura, M. (2014). New Industrial Spaces in Old Industrial Centres: Selected Examples of Sosnowiec (Poland) and České Budějovice (Czech Republic). Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 25, 212–229.
• Rachwał, T. (2010a). Struktura przestrzenna i działowa przemysłu Polski na tle Unii Europejskiej w dwudziestolecie rozpoczęcia procesów transformacji systemowej. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 16, 105–124.
• Rachwał, T. (2010b) Problematyka badawcza zmian powiązań przestrzennych przedsiębiorstw przemysłowych. W: T. Kudłacz, J. Wrona (red.). Geografia w naukach ekonomiczno-przestrzennych, Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 8, 157–176.
• Rachwał, T. (2011a). Wpływ kryzysu na zmiany produkcji przemysłowej w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 99–113.
• Rachwał, T. (2011b). Transformations of the employment structure as an expression of the transformation of the Polish industry against the background of the European Union. Bulletin of Geography, Socio-economic series, 15(2011), 5–25.
• Rachwał, T., Wiedermann, K. (2008). Multiplier effects in regional development: The case of the motor vehicle industry in Silesian voivodeship (Poland). Questiones Geographicae, 27B/1, 67–80.
• Rachwał, T., Wiedermann, K., Kilar, W. (2008). Wydajność i koszty pracy jako czynniki konkurencyjności przemysłu regionów Polski w Unii Europejskiej w ujęciu regionalnym. W: D. Ilnicki, K. Janc (red.). Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych „Europa bez granic – nowe wyzwania”. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 79–90.
• Rettinger, R., Staszak, P. (2011). Wpływ kryzysu na wielkość pasażerskiego ruchu lotniczego na świecie na podstawie wybranych przykładów. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 18, 129–138.
• Šerý, O. (2011). The impact of economic crisis on regions dominated by motor vehicles industry (the case of Vysočina Region). Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 155–163.
• Śledziewska, K., Witkowski, B. (2012). Światowy kryzys gospodarczy a handel międzynarodowy. Ekonomista, 4, 427–448.
• Talar, S. Kos-Łabędowicz, J. (2011). Światowy kryzys gospodarczy a polska gospodarka. Studia Ekonomiczne – Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 85, 61–74.
• Tkocz, M. (2001). Restrukturyzacja przemysłu regionu tradycyjnego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Tkocz, M., Heder, A. (2012). Działalność innowacyjna upadającej branży przemysłowej na przykładzie górnictwa węgla kamiennego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 20, 134–146.
• Ulbrych, M. (2013). Priorytety polityki przemysłowej w Unii Europejskiej wobec wyzwań kryzysu globalnego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 21, 47–62.
• Uliszak, R. (2011). Przejawy kryzysu we współczesnym rolnictwie. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 18, 101–115.
• Wójtowicz, M. (2011). Wpływ światowego kryzysu gospodarczego na brazylijski i meksykański przemysł samochodowy. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 129–143.
• Zdon-Korzeniowska, M., Rachwał, T. (2011). Turystyka w warunkach światowego kryzysu gospodarczego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 18, 116–128.
• Zioło, Z. (2011). Wpływ światowego kryzysu na tempo wzrostu gospodarki i światowych korporacji. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 17, 9–32.