For Obtaining and Solidifying Poland’s Access to the Sea

• Authors: Marian Mroczko

Title variants

PL

O uzyskanie i utrwalenie polskiego dostępu do morza

• Conference: This volume is dedicated to Professor Jerzy Trzoska on His seventieth birthday
• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

W atmosferze zaostrzenia w zaborze pruskim w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku polityki germanizacyjnej, w kręgach polskiej myśli politycznej, zwłaszcza rodzącego się obozu narodowo-demokratycznego, nastąpiło nasilenie działań mających na celu intensyfikację polskich poczynań narodowych oraz krystalizację programów walki o uzyskanie postępu w rozwiązywaniu sprawy polskiej. W tym czasie nastąpił również wzrost zainteresowania Pomorzem i jego przyszłymi losami. Dostrzeżenie znaczenia walki o Pomorze oraz nieodzowność jego wejścia w skład przyszłego zjednoczonego państwa polskiego szły w parze z przyjęciem na początku XX wieku i upowszechnianiem przez obóz narodowo-demokratyczny tezy, iż główne niebezpieczeństwo zagraża narodowi polskiemu ze strony Niemiec. Wraz z odbudową Polski po pierwszej wojnie światowej oraz uzyskaniem przez nią części Pomorza jednym z czołowych zadań, jakie stanęły przed społeczeństwem polskim, było umocnienie jej gospodarczej i militarnej pozycji na Bałtyku. Działania te realizowano między innymi poprzez budowę niezależnego od Gdańska własnego portu morskiego w Gdyni oraz tworzenie Polskiej Marynarki Wojennej. Ważną rolę w upowszechnianiu problematyki pomorskiej oraz znaczenia dla Polski dostępu do morza odegrała również wielokierunkowa działalność organizacji i instytucji tzw. frontu zachodniego. Wśród nich miejsce szczególne zajmowała działalność Związku Obrony Kresów Zachodnich (od 1934 r. Polskiego Związku Zachodniego), Ligi Morskiej i Rzecznej (od 1930 r. Ligi Morskiej i Kolonialnej) oraz wielu organizacji młodzieżowych (np. ZHP, kombatanckich i paramilitarnych).

Keywords

PL

Historia Polski; Polityka morska; Okres międzywojenny

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2011
• Volume: 24
• Pages: 223-236

Contributors

author

Marian Mroczko

• Akademia Pomorska w Słupsku
• Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni

translator

Julita Rydlewska

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Związek Harcerstwa Polskiego [New Acts Archives in Warsaw, Polish Scouting Association]
• Archiwum Państwowe w Poznaniu, Polski Związek Zachodni [Poznań State Archives, Polish Association of the West]
• Chołoniewski A.: Nad morzem polskim [By the Polish Sea], Warszawa 1912
• Dmowski R.: Niemcy, Rosja i kwestia polska [Germany, Russia, and the Polish Question], Lwów 1908
• Dmowski R.: Polityka polska i odbudowanie państwa [Polish Policy and Rebuilding of the State], Warszawa 1925
• „Dziennik Poznański” [Poznań Daily], 1883
• Klarnet C.: Śląsk i Pomorze jako symbole naszej niezależności [Silesia and Pomerania as Symbols of Our Independence], Toruń 1932
• Popławski J. L.: Pisma polityczne [Political Writings], vol. 2, Kraków 1910
• Romer E.: Pamiętnik paryski (1918–1919) [Paris Diary (1918–1919)], Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk–Łódź 1989
• „Słowo Pomorskie” [Pomeranian Word] 1934, 1939
• Szelągowski A.: Polska Współczesna [Present-Day Poland], Warszawa (1924?)
• Tarnowski S.: Z Prus Królewskich [From the Royal Prussia], Kraków 1882
• Tarnowski S.: Z wakacji [From the Vacation], vol. 2: Prusy królewskie [The Royal Prussia], Kraków 1894
• „Zarzewie” 1909–1920. Wspomnienia i materiały [“Zarzewie” 1909–1920. Memoirs and Materials], ed. and annotated by A. Garlicka, Foreword by A. and A. Garliccy, Warszawa 1973
• „Zet” w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia [“Zet” in the Struggle for Independence and State-Building], ed. by T. W. Nowacki, Warszawa 1996
• Bogucki A.: Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” na Pomorzu, 1893–1939 [Gymnastics Association “Falcon” in Pomerania, 1893–1939], Bydgoszcz 1997
• Dzieje Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875–1975 [A History of the Scientifi c Society in Toruń (Thorn) 1875–1975], vol. 1, ed. by M. Biskup, Toruń 1977
• Galos A.: Stanisław Bełza o sprawach zachodnich [Stanisław Bełza about the Western Issues], in: Twórcy polskiej myśli zachodniej [Originators of Polish Western Thought], ed. by W. Wrzesiński, Olsztyn 1996
• Górny Śląsk i Pomorze – dwa symbole niezależności Drugiej Rzeczypospolitej [Upper Silesia and Pomerania: Two Symbols of the Independence of the Second Polish Republic], ed. by M. Mroczko, Bytom 1996
• Hauser P., Mniejszość niemiecka na Pomorzu w okresie międzywojennym [German Minority in Pomerania in the Interwar Period], Poznań 1998
• Hauser P.: Niemcy wobec sprawy polskiej. Październik 1918 – czerwiec 1919 [Germany and the Polish Question. October 1918 – June 1919], Poznań 1984
• Heza M.: Społeczeństwo polskie w Toruniu wobec zagrożenia niemieckiego (październik 1938 – wrzesień 1939) [Polish Society in Toruń (Thorn) Against the German Threat], “Rocznik Toruński” [Toruń Yearbook], 9, 1974
• Łossowski P.: Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego. Marzec–czerwiec 1919 roku [Between War and Peace. German War Plans for Eastern Europe Against the Treaty of Versailles. March–June 1919], Warszawa 1976
• Mikos S.: Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939 [Activity of the General Consulate of the Polish Republic in the Free City of Gdańsk], Warszawa 1971
• Mikos S.: Wolne Miasto Gdańsk a Liga Narodów 1920–1939 [The Free City of Gdańsk and the League of Nations 1920–1939], Gdańsk 1979
• Mroczko M.: Eugeniusz Romer (1871–1954). Biografia polityczna [Eugeniusz Romer (1871–1954). A Political Biography], Słupsk 2008
• Mroczko M.: Polska myśl zachodnia 1918–1939 (kształtowanie i upowszechnianie) [Polish Western Thought 1918–1939 (Forming and Popularizing)], Poznań 1986
• Mroczko M.: Udział instytucji i stowarzyszeń pomorskich w kształtowaniu i upowszechnianiu myśli zachodniej (1920–1939) [The Involvement of Pomeranian Institutions and Associations in the Formation and Popularization of the Western Thought (1920–1939)], “Zapiski Historyczne” [Historical Notes], 1980, 4
• Mroczko M.: Ziemie dzielnicy pruskiej w polskich koncepcjach i działalności politycznej 1864–1939 [The Lands of Prussian Sector in Polish Conceptions and Politics 1864–1939], Gdańsk 1994; T. Białas: Liga Morska i Kolonialna 1930–1939 [The Naval and Colonial League 1930–1939], Gdańsk 1983
• Odwiedziny Gdańska w XIX wieku [Visiting Gdańsk in the 19th Century]. From Polish reports compiled by Irena Fabiani-Madeyska, Gdańsk 1957
• Pajewski J.: Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1926 [The Building of the Second Polish Republic 1918–1926], Kraków 1995
• Pięćdziesiąt lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922–1972. Księga pamiątkowa [Fifty Years of Gdańsk Scientifi c Society 1922–1972. A Commemorative Book], Gdańsk 1972
• Piotrowski B.: W służbie nauki i narodu. Instytut Bałtycki w latach 1925–1939 [In the Service of Science and Nation. The Baltic Institute in the Years 1925–1939], Poznań 1991
• Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim [Polish-German Question in the Treaty of Versailles], ed. by J. Pajewski, J. Krasucki, G. Labuda, K. Piwarski, Poznań 1963
• Przewóska-Czarnecka Z.: Morze polskie z 7-miu rycinami i mapami Pomorza Polskiego [The Polish Sea Including 7 Figures and Maps of Polish Pomerania], Moskwa 1917
• Siedemdziesiąt pięć lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922–1997. Księga pamiątkowa [Seventy Years of Gdańsk Scientifi c Society 1922–1997. A Commemorative Book], ed. by M. Latoszek, Gdańsk 1998
• Skubiszewski K.: Zachodnia granica Polski [The Western Polish Border], Gdańsk 1969
• Wapiński R.: Endecja na Pomorzu 1920–1939 [The National Democracy in Pomerania 1920–1939], Gdańsk 1966
• Wapiński R.: Narodowa demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej [National Democracy 1893–1939. From the Studies on History of the Nationalist Thought], Wrocław 1980
• Wapiński R.: O miejscu Pomorza w wyobrażeniach społecznych w dobie porozbiorowej [About the Standing of Pomerania in the Public Opinion in the Post-Partition Period], “Zapiski Historyczne” [Historical Notes], 1995, 2–3
• Wapiński R.: Polska nad Bałtykiem 1920–1930 [Poland at the Baltic Sea], Gdańsk 1978
• Wojciechowski M.: Powrót Pomorza do Polski 1918–1920 [The Return of Pomerania to Poland 1918–1920], Warszawa–Poznań–Toruń 1981