Kryteria oceny ekspertyzy psychologiczno-psychiarycznej w kanonicznym procesie małżeńskim z tytułu niezdolnośi psychicznej

• Authors: Czajkowski Mariusz

Title variants

EN

Criteria for evaluation of the exper opinion in the ecclesiastical cases to delare the nullity of marriage based on psychological incapacity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Opinia biegłego jest środkiem dowodowym niezwykle istotnym, szczególnie w tych rodzajach spraw, które dotyczą sfery psychicznej człowieka. Biegły, dzięki swojej kompetencji, jest w stanie określić nie tylko istnienie jakiejś choroby psychicznej czy też zaburzenia osobowości w danym podmiocie, ale również nakreślić dynamikę zachodzących procesów psychicznych oraz ich nasilenie. W kontekście prowadzonej sprawy o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest to bardzo istotne, gdyż tylko poważna anomalia psychiczna, istniejąca w podmiocie zawierającym małżeństwo, ma ewentualny destrukcyjny wpływ na ważność konsensu, czyniąc osobę niezdolną do jego wyrażenia. Jest rzeczą oczywistą, że ekspertyza nie jest wyrokiem w sprawie i nie ona decyduje o stwierdzeniu nieważności zawartego małżeństwa. Do sędziego przynależy jej krytyczna ocena oraz określenie wartości dowodowej. Funkcja biegłego ma jedynie pomóc sędziemu w dotarciu do prawdy procesowej, a sędzia wydaje wyrok na podstawie całości materiału dowodowego, w tym opinii przedstawionej przez biegłego. Fundamentalną pozostaje zasada wolnej interpretacji ze strony sędziego, która pozostawia mu dominującą rolę w ocenie wartości, jaką opinia biegłego może mieć w tworzeniu pewności moralnej koniecznej do wydania sprawiedliwego wyroku. Choć sędzia nie musi kierować się wnioskami eksperckimi, to jednak ze względu na istotną ich wartość w rozpatrywaniu spraw z tytułu niezdolności psychicznej, byłoby to niewskazane, o ile opinia ta posiada odpowiednie podstawy faktyczne i merytoryczno-argumentacyjne oraz nie pozostaje w sprzeczności z chrześcijańską wizją osoby i małżeństwa.

EN

Psychological and psychiatric examination is an extremely important means of evidence, especially in the kind of lawsuits that relate to human psyche. Thanks to their competence, an expert is able to determine not only the presence of some kind of mental illness or per- sonality disorder in a person, but also to describe the dynamics of the mental processes and their severity. In the context of ecclesiastical cases to declare the nullity of marriage it is extremely important, since only a serious psychological anomaly in the individual entering a marriage has the potentially destructive impact on the validity of consensus, making the person unable to express it. Expertise is not a judgment on the case and will not eventually determine whether the marriage is to be declared null. Its critical evaluation and determination of the value of evidence lies with the judge. The expert is only to assist the judge in reaching the truth in the process, and the judge issues a conclusion, assessing all the evidence, including the opinion given by the expert. The principle of free interpre- tation on the part of the judge remains fundamental, as it gives him the dominant role in the assessment of the value the expert opinion may have in creating a moral certainty necessary for a fair judgment. Although the judge does not have to be guided by the expert conclusions, due to their signi cant value in dealing with issues arising from mental in- capacity, it would be inadvisable, if that opinion has adequate factual and argumentative basis, and is not in contradiction with the Christian vision of an individual and marriage.

Keywords

PL

procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa niezdolność psychiatryczna opinia biegłego; podstawy faktyczne i merytoryczno-argumentacyjne chrześcijańska wizja osoby i małżeństwa

EN

case to declare the nullity of marriage; mental incapacity; expert opinion; actual and argumentative basis Christian vision of an individual person and marriage

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Annales Canonici
• Year: 2016
• Volume: 12
• Pages: 27-44

Dates

printed

2016-11-03

Contributors

author

Czajkowski Mariusz

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie - Wydawnictwo Naukowe

References

• Arroba Conde M. J., Diritto processuale canonico, Roma 2001.
• Arroba Conde M. J., La prova peritale e le problematiche processualistiche, [w:] L’incapacità di intendere e di volere nel diritto canonico (can. 1095 nn. 1–2), a cura di Arcisodalizio della Curia Romana, Città del Vaticano 2000, s. 383–410 (Studi Giuridici, 52).
• Benedictus XVI, Allocutio ad Sacrae Romanae Rotae Tribunalis Praelatos, Audi- tores, O ciales et Advocatos coram admissos, 27.01.2007, AAS 99 (2007), s. 86–91. 4. Bianchi P., Le prove: a) dichiarazioni delle parti; b) presunzioni; c) perizie, [w:]
• I giudizi nella Chiesa. Il processo contenzioso e il processo matrimoniale, a cura di Gruppo italiano docenti di diritto canonico, Milano 1998, s. 77–108 (Quaderni della Mendola, 6).
• Di Bernardo E., Accertamento razionale dei fatti nella fase probatoria, Roma 2002.
• Gianesin B., Perizia e capacità consensuale nel matrimonio canonico, Padova 1989.
• Grocholewski Z., Sędzia kościelny wobec ekspertyz neuropsychiatrycznych i psychologicznych, „Prawo Kanoniczne” 31 (1988) 3–4, s. 75–98.
• Grzywacz J., Niektóre problemy postępowania dowodowego w procesie małżeńskim, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 34 (1987) 5, s. 23–39.
• Gullo C., Gullo A., Prassi processuale nelle cause canoniche di nullità del matri- monio, Città del Vaticano 2005 (Studi Giuridici, 70).
• Izzi C., Valutazione del fondamento antropologico della perizia. Studio sulla recente giurisprudenza rotale in tema d’incapacità consensuale, Roma 2004.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Sacrae Romanae Rotae Tribunalis Praelatos, Auditores, O ciales et Advocatos coram admissos, 5.02.1987, AAS 79 (1987),
• s. 1453–1459.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Sacrae Romanae Rotae Tribunalis Praelatos, Auditores, O ciales et Advocatos coram admissos, 25.01.1988, AAS 80 (1988),
• s. 1178–1185.
• Martín De Agar J. T., Giudice e perito a colloquio, [w:] L’incapacità di assumere gli oneri essenziali del matrimonio, a cura dell’ Associazione Canonistica Italiana, Città del Vaticano 1998, s. 187–196 (Studi Giuridici, 48).
• Mendoça A., The role of experts in „incapacity to contract” cases (Canon 1095),
• „Studia Canonica” 25 (1991), s. 417–450.
• Morrison J., DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów, tłum. R. Andruszko, Kraków 2016.
• Palestro V., Le perizie, [w:] I mezzi di prova nelle cause matrimoniali secondo
• la giurisprudenza rotale, a cura di E. Colagiovanni, Città del Vaticano 1995, s. 71–92 (Studi Giuridici, 38).
• Pompeda M. F., Dialogo e collaborazione tra giudici e periti nelle cause di nullità di matrimonio, „Periodica de Re Canonica” 88 (1999) 1, s. 141–161.
• Poterzio F., Diagnosi psichiatrica dell’incapacità consensuale, scuole psichia- triche ed antropologia sottostante, [w:] Verità del consenso e capacità di donazio- ne. Temi di diritto matrimoniale e processuale canonico, a cura di H. Franceschi, M. A. Ortiz, Roma 2009, s. 157–190.
• Ramos F. J., I tribunali ecclesiastici. Costituzione, organizzazione, norme pro- cessuali, cause matrimoniali, Roma 2000.
• Rozkrut T., Dowody, [w:] Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connu- bii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 229–295.
• Rozkrut T., Walor opinii biegłego w kanonicznym procesie małżeńskim, Tarnów 2002.
• Serrano Ruiz M. J., La perizia nelle cause canoniche di nullità matrimoniale, „Il Diritto Ecclesiastico” 104 (1993) 1, s. 53–81.
• Stankiewicz A., Breve nota sulla legittimià dell’applicazione della scienza psi- chiatrica e psicologica nelle cause di nullità matrimoniale per incapacità psichica nell’accezione giurisprudenziale, [w:] „Periodica de Re Canonica” 85 (1996) 1, s. 67– 81.
• Stankiewicz A., La convertibilità delle conclusioni peritali nelle categorie cano- niche, „Monitor Ecclesiasticus” 119 (1994), s. 353–384.
• Stankiewicz A., La valutazione delle perizie nelle cause matrimoniali per inca- pacità psichica, „Monitor Ecclesiasticus” 118 (1993), s. 263–287.

Identifiers

DOI

dx.doi.org/10.15633/acan1818