Wpływ języka na poczucie wykluczenia osób z niepełnosprawnościami

• Authors: Żuchowska-Skiba Dorota

Title variants

EN

The Influence of Language on the Feeling of Exclusion of People with Disabilities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnich latach w Polsce można zauważyć dokonującą się zmianę w sposobie określania osób z niepełnosprawnością. Odchodzi się od używania określeń typu niepełnosprawny, niewidomy, kaleka, inwalida. W to miejsce pojawiają się określenia osoba z niepełnosprawnością, osoba z dysfunkcją wzroku, osoba ze specjalnymi potrzebami. Stawiają one na pierwszym miejscu osobę, a nie jej niepełnosprawności lub zastępują pojęcie niepełnosprawność innymi określeniami, niemającymi stygmatyzującego charakteru. Celem artykułu było ukazanie relacji między językiem opisującym i definiującym niepełnosprawność a zmianami w sposobie oceny samego siebie u osób z niepełnosprawnościami oraz wpływem poziomu samooceny na poczucie wykluczenia osób z niepełnosprawnościami. W badaniach posłużono się metodą analizy treści w celu odtworzenia określeń niepełnosprawności funkcjonujących w środowisku osób z niepełnosprawnościami. Wykorzystano ankietę internetową do zbadania relacji między poczuciem wykluczenia a określeniami niepełnosprawności, samooceną osób z niepełnosprawnościami oraz oceną nastawienia społeczeństwa wobec osób z niepełnosprawnościami. Pozwoliło to na pokazanie znaczenia języka i jego wpływu na procesy integracji osób z niepełnosprawnościami we współczesnej Polsce.

EN

In recent years, Poland has seen a change in the identification of people with disabilities. It is noticeable to abandon the use of the terms disabled , blind , cripple , invalid . In this place are the terms a person with a disability , a person with special needs . This indicates a tendency to deviate from the definition of dis ability or its type, in the direction of putting the person first and replacing the concept of disability with other terms that do not have a stigmatizing character. The goal of the article was to show the relationship between the changing language describing and defining disability and changes in the perception of people with disabilities and their impact on the sense of exclusion of people with disabilities. The research used a method of content analysis to recreate disability terms functioning in the opinion of people with disabilities in social discourse and an online survey was used to examine the relationship between the sense of exclu sion and disability terms, ways of perceiving oneself and the assessment of the society’s attitude towards people with disabilities. This allowed to show the meaning of the language and its impact on the processes of integration of people with disabilities in contemporary Poland.

Keywords

PL

niepełnosprawność; język; stygmatyzacja; wykluczenie; integracja

EN

disability; language; stigmatization; exclusion; integration

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2020
• Issue: 34
• Pages: 77-91

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Żuchowska-Skiba Dorota

• AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

References

• Blaska, J. 1993. „The Power of Language: Speak and Write Using „Person-First”. W Perspectives on Disability, red. M. Nagler. Palo Alto: Health Markets Research, 25–32.
• Campbell, F.K. 2001. „Inciting Legal Fictions: Disability Date with Ontology and the Ableist Body of the Law”. Griffith Law Review 10 (1): 42–62.
• Ciaputa, E., A. Król i M. Warat. 2014. „Genderowy wymiar niepełnosprawności. Sytuacja kobiet z niepełnosprawnościami wzroku, ruchu i słuchu”. W Polscy (nie)pełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej, red. B. Gąciarz, i S. Rudnicki. Kraków: Wydawnictwa AGH, 275–334.
• Collier, R. 2012. „Person-First Language: Noble Intent But to What Effect?”. CMAJ 184 (18): 1977–1978.
• Corbett, C. 1996. Bad-Mouthing: The Language of Special Education, London: Falmer Press.
• Crocker, A.F., i S.N. Smith. 2019. „Person-First Language: Are We Practicing What We Preach?”. Journal of Multidisciplinary Healthcare 12: 125–129.
• Deirdre, M. 2009. Language Disabilities in Cultural and Linguistic Diversity. Bristol: Multilingual Matters.
• Devlieger, P.J. 1999. „From Handicap to Disability: Language Use and Cultural Meaning in the United States”. Disability and Rehabilitation 21: 346–354.
• Dunn, D.S., i E.E. Andrews. 2015. „Person-First and Identity-First Language: Developing Psychologists’ Cultural Competence Using Disability Language”. American Psychologist 70 (3): 255–264.
• Elis, K., i M. Kent. 2011. Disability and New Media. London–New York: Routledge.
• Galasiński, D. 2013. „Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?”. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania IV (9), 3–6.
• Garland-Thomson, R. 2002. „Integrating Disability, Transforming Feminist Theory”. NWSA Journal 14 (3): 1–32.
• Gernsbacher, M.A. 2017. „Editorial Perspective: The Use of Person-First Language in Scholarly Writing May Accentuate Stigma”. Journal Child Psychology and Psychiatry 58 (7): 859–861.
• Gernsbacher, M.A., A.R. Raimond, M.T. Balinghasay, i J.S. Boston. 2016. „«Special Needs» Is an Ineffective Euphemis”. Cognitive Research: Principles and Implications 1: 29.
• Goffman, E. 2005. Piętno, czyli rozważania o zranionej tożsamości. tłum. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Goodley, D. 2011. Disability Studies. An Interdisciplinary Introduction. London: Sage.
• Granello, D.H., i T.A. Gibbs. 2016. „The Power of Language and Labels. «The Mentally Ill» versus «People with Mental Illnesses»”. Journal Counsueling Development 94 (1): 31–40.
• Johnson, L., i E. Moxon. 1998. „In Whose Service? Technology, Care and Disabled People: The Case For a Disability Politics Perspective”. Disability And Society 13 (2): 241–258.
• Jung, K.E. 2002. „Chronic Illness and Educational Equity: The Politics of Visibility”. Feminist Disability Studies 14 (3): 178–200.
• Kirszenbaum, J. 2015. „Person First Planet: A Comprehensive Review of Person First Language”. University Honors Theses 214: 2–32.
• Kubicki, P. 2017. Polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Leszczyńska, K. 2010. „Tożsamość i stygmatyzacja w narracjach niepełnosprawnych studentów”. W Niepełnosprawni studenci w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji społecznej i aktywności zawodowej, red. B. Gąciarz. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN, 35–55.
• Martin, N. 2012. „Disability Identity–Disability Pride”. Perspectives: Policy and Practice in Higher Education 16 (1): 14–18.
• Mikołajczyk-Lerman, G. 2013. Między wykluczeniem a integracją – realizacja praw dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Nario-Redmond, M., J. Noel, i E. Fern. 2012. „Redefining Disability, Re-imagining the Self: Disability Identification Predicts Self-Esteem and Strategic Responses to Stigma”. Self and Identity 12 (5): 468–488.
• Noble, A.J., A. Robinson, D. Snape, i A.G. Marson. 2017. „«Epileptic», «Epileptic Person» or «Person with epilepsy»? Bringing Quantitative and Qualitative Evidence on the Views of UK Patients and Carers to the Terminology Debate”. Epilepsy Behavior 67: 20–27.
• Oliver, M. 1996. Understanding Disability: From Theory to Practice, London: Macmillan.
• Olney, M.F., i K.F. Brockelman. 2005. „The Impact of Visibility of Disability and Gender on the Self-Concept of University Students with Disabilities”. Journal of Postsecondary Education and Disability 18 (1): 80–91.
• Ostrowska, A. 2015. Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Racław, M., i D. Szawarska. 2018. „Ukryte/niewidoczne niepełnosprawności a polityka tożsamości i etykietowania w życiu codziennym”. Przegląd Socjologii Jakościowej 14 (3): 30–46.
• Schalock, R.L., R.A. Luckasson, K.A. Shogren, i S. Borthwick-Duffy. 2007. „The Renaming of «Mental Retardation»: Understanding the Change to the Term «Intellectual Disability»”. Intellectual Developmental Disability 45 (2): 116–24.
• Sheldon, A. 2010. „Changing Technology”. W Disabling Barriers – Enabling Environments, red. J. Swain, S. French, C. Barnes. London: Sage, 155–160.
• Ślebioda, A. 2013. „Stigmatized by the Language – Linguistic Labels of the Disabled People in Poland and the United States”. Journal of Education Culture and Society 2: 404–412.
• St. Louis, K.O. 1999. „Person-First Labeling and Stuttering”. Journal of Fluency Disorders 24: 1–24.
• Thackeray, R., i M.A. Hunter. 2010. „Empowering Youth: Use of Technology in Advocacy to Affectsocial Change”. Journal of Computer-Mediated Communication 15: 575–591.
• Urbanowicz, Z. 2012. „Od interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego spojrzenia na niepełnosprawność”. Ogrody Nauk i Sztuk 2: 443–457.
• Wehmeyer, M., H.J. Bersani, i R. Gagne. 2000. „Riding the Third Wave: Self-Determination and Self-Advocacy in the 21st Century”. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities 15 (2): 106–115.
• WHO. 2001. Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia. Genewa– Warszawa: WHO, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
• Woźniak, Z. 2008. Niepełnosprawność i niepełnosprawni w Polskiej polityce społecznej. Społeczny kontekst medycznego problemu, Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
• Wright K.B., i S.B. Bell. 2003. „Health-Related Support Groups on the Internet: Linking Empirical Findings to Social Support and Computer-Mediated Communication Theory”. Journal of Health Psychology 8 (1): 39–57.
• Zakrzewska-Manterys, E. 2016. „Ludzie różnią się między sobą w piękny sposób”. W Zrozum mnie i szanuj. Refleksje wokół niepełnosprawności intelektualnej, red. A. Fandrejewska, A. Suchcicki, J. Koral. Warszawa: Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa „Bardziej Kochani”, 19–41.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.34.5