Tworzenie „miejsc pamięci” o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945. Aspekt muzealny

• Authors: Кантор Юлия З.

Title variants

EN

Creating a ‘memory space’ of the Great Patriotic War of 1941–1945. Museum aspect

RU

ФОРМИРОВАНИЕ «ПРОСТРАНСТВА ПАМЯТИ» О ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЕ В 1941–1945ГГ.: МУЗЕЙНЫЙ АСПЕКТ

• Languages of publication: PL EN RU

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy problemu ochrony i upamiętnienia wydarzeń Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, który był bardzo rzadko badany zarówno w sowieckiej, jak i postsowieckiej histografii. W artykule analizowane są zasady i postawy „porządku państwowego”, wytyczne i instrukcje Ludowego Komisariatu Oświaty ZSRR, Rosyjskiej FSRR, Wydziału Agitacji i Propagandy Komitetu Centralnego KPZR (b), różnych władz regionalnych, a także archiwalne dokumenty muzealne zawierające informacje o samym zbieraniu eksponatów oraz o działaniach edukacyjnych i wystawienniczych. Ponadto na podstawie analizy dokumentów w tekście przedstawiano takie zagadnienia, jak gloryfikacja wydarzeń Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, „zakazane” tematy wyłączone z pokazów w muzeach (obozy jenieckie, kolaboracja itp.), mitologizacja tematyki wojskowej, wzmocnienie nadzoru nad działaniami pracowników muzeum, przewodniki i katalogi wystaw muzealnych oraz miejsc pamięci (publikowane podczas wojny). Artykuł przedstawia również zasady zbierania eksponatów (od zarekwirowanej broni po amatorskie plakaty), pozwalające na tworzenie wystaw zaraz po tym, gdy coś się wydarzyło. Omawiając wystawy organizowane w muzeach historii i rewolucji, muzeach historii naturalnej oraz muzeach sztuki, autorka skupia się na czasie ich organizacji, celach i intencjach. Materiały muzealne pozwalają z jednej strony zrekonstruować specyfikę działalności wystawienniczej i edukacyjnej na terenach wyzwolonych spod okupacji, z drugiej natomiast – prześledzić znaczenie ważnego zadania ideologicznego: stworzenia „miejsca pamięci” już w 1945 roku.

EN

The article deals with the problem of preservation and memorialization of the Great Patriotic War events in wartime itself which was barely researched in Soviet and post-Soviet historiography. The article analyzes the principles and attitudes of the 'state order' as well as the guidelines and instructions of the People's commissariat for education of the USSR and the Russian SFSR, the Department of Agitation and Propaganda of the Central Committee of the CPSU (b), different regional authorities, and also the museum archives documents containing information about collecting, educational and exhibition activities. Also such problems as glorification of the Great Patriotic War events, 'forbidden' subjects excluded from the verbal and visual showing in museums (POW camps, collaboration etc.), and mythologizing of the military theme without delay, as well as the strengthening of the ideological supervising of the museum staff activities are illustrated based on the analysis of documents, guides and catalogs for exhibitions and memorial sites (published in wartime) and memorial sources. The article presents the principles of the material collecting (from the captured weapons to amateur posters), allowed to form collections popular at the exhibitions organized immediately after the events that took place in the lines and in the rearward. The article deals with such exhibitions organized in museums of history and revolution, natural history museums, republic art museums: the author analises their subject focus (which had great propaganda value), periods, objective and documentary intention etc. Museum materials allow, on the one hand, to reconstruct the specifics of exhibitional and educational activities in the rearward, in the lines and on the territory liberated from the occupation and, on the other hand – to trace the gain of an important ideological task: the formation of a single 'memory space' already by 1945.

Keywords

PL

Wielka Wojna Ojczyźniana; muzea; ewakuacja; okupacja; Ludowy Komisariat Oświaty

EN

Great Patriotic War; museums; evacuation; occupation; rearward; People's commissariat for education

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 17-32

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Кантор Юлия З.

• начальник Историко-информационной службы Государственного Эрмитажа

References

• Выступление И.В. Сталина по всесоюзному радио 3 июля 1941г. // Правда. – 1941. – 4 июля.
• Выставка о героической эпопее русского народа // Ленинградская правда. – 1941. – 14 июля.
• Научный архив Государственного музея политической истории России (далее – НА ГМПИР). – Д. 110. – Л. 3.
• «Героика великого русского народа». // Ленинградская правда. – 1941. – 1 июля.
• Дьяконов В. М. Воспоминания о выставках военных лет // Музейное дело в СССР. – М.: Изд-во «Советская Россия», 1976. – С. 177.
• Ко всем работникам музеев Наркомпроса РСФСР // Работа политико-просветительных учреждений в условиях военного времени: директивные и инструктивные материалы для музеев. – Вып. 4. – М., 1943. – С. 3.
• Коммунистическая партия Советского Союза в резолюциях и решениях съездов, конференций и пленумов ЦК. – Т. 6. – М., 1971. – С. 17–19.
• Ко всем работникам музеев Наркомпроса РСФСР. С. 5.
• Фатигарова Н. В. Музейное дело в РСФСР в годы Великой Отечественной войны (аспекты государственной политики) // Музеи и власть. Государственная политика в области музейного дела (XVIII – XX вв.) (Сб. научн. тр. / НИИ культуры) – М., 1991. – С. 194.
• Левыкин К. Г. Перестройка работы исторических и историко-краеведческих музеев в годы Великой Отечественной войны // Вопросы истории. – 1985. – № 4. – С. 150.
• Лупало И. Г. Вклад музеев исторического профиля в мобилизацию духовных сил советского народа на разгром врага в период Великой Отечественной войны 1941–1945 годов // Музейное дело в СССР: сб. науч. тр. – М., 1985. – С. 130.

Identifiers

ISSN

1507-4943