Gawęda jako medium literackie polityki pamięci: "Pamiątki Soplicy Henryka Rzewuskiego

• Authors: Alfred Gall
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article explores Rzewuski’s Pamiątki Soplicy (Soplica’s Memoirs) based on a key concept of postcolonial studies such as inbetweenness (Bhabha) as well as on approaches to “cultural memory” (Aleida and Jan Assmann). The way Rzewuski depicts the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth is linked to the problem of cultural self-description in a colonial context, where domination encompasses political as well as cultural aspects. In the Pamiątki Soplicy emerges a particular „memory culture” with its own forms of reference to the past. Close attention is paid to the fact that Rzewuski created Seweryn Soplica as narrator and main hero of the gawęda-like stories collected in the Pamiątki, but refrained from commenting the autobiographical sketches that cover a wide range of disparate events of the second half of the 18th century. The author’s – Rzewuski’s – position in the aftermath of the partitions of Poland is a blind spot that indicates the challenge arising from the fact that a proper self-positioning against the background of the historical events has still to be developed and needs new forms of discourse, not comparable to hitherto known ways of representing the past. The double-layered narrative (Soplica – Rzewuski) is an expression of the basic problem how to find an autonomous self-description of past events under completely new circumstances, caused by the destruction of the Polish-Lithuanian Commonwealth, and is related to the search of new vocabularies of self-description. Both questions refer to crucial matters of contemporary postcolonial studies. Therefore the article attempts to offer a starting point for further study of Polish romantic culture on the ground that postcolonial studies have opened up.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2008
• Volume: 6
• Pages: 5-17
• Physical description: Oryginalny artykuł naukowy

Dates

published

2008-12-01

Contributors

author

Alfred Gall

• Johannes Gutenberg-Universität Mainz, Mainz

References

• A. Assmann, Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnis-ses, Monachium 1999
• A. Assmann, Zeit und Tradition. Kulturelle Strategien der Dauer. Kolonia-Weimar-Wiedeń 1999
• J. Assmann, Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen. Monachium 1992
• J. Assmann, Religion und kulturelles Gedächtnis. Zehn Studien. Monachium 2000
• K. Bartoszyński, Gawęda prozą. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Ba-chórz, A. Kowalczykowa. Wrocław 2002
• K. Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątki Soplicy”. W: Prace o literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, red. S. Fur-manik, J. Maciejewski. Wrocław 1966
• K. Bartoszyński, Teoria i interpretacja. Warszawa 1985
• H.K. Bhabha, Die Frage der Identität. W: Hybride Kulturen. Beiträge zur anglo-amerikanischen Multikulturalismusdebatte, red. E. Bronfen, B. Marius, T. Steffen. Tybinga 1997
• H.K. Bhabha, Dissemi Nation: Zeit, narrative Geschichte und die Ränder der modernen Nation. W: idem, Die Verortung der Kultur. Stauffenburg Discussion, t. 5. Tybinga 2000
• P. Bourdieu, Der Habitus als Vermittlung zwischen Struktur und Praxis. W: idem, Zur Soziologie der symbolischen Formen. Frankfurt n. M. 1994
• P. Bourdieu, Sozialer Sinn. Kritik der theoretischen Vernunft. Frankfurt n. M. 1993
• A. Chwalba, Historia Polski 1795-1918. Kraków 2001
• J. Derrida, Mal d’Archive. Une impression freudienne. Paryż 1995
• J. Hörisch, Die fröhliche Wissenschaft von der Poesie. Der Universalitätsanspruch von Dichtung in der frühromantischen Poetologie. Frankfurt n. M. 1976
• M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia. Warszawa 1978
• J. Jedlicki, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku. Warszawa 2002
• Z. Kaczkowski, Od autora. O wartości źródeł rękopiśmiennych i ustnych tradycji do hi-storii drugiej połowy XVIII wieku. W: idem, Dzieła. Poprawione i przejrzane przez autora, t. I-II. Warszawa 1874-1875, t. I
• W. Karpiński, Polska a Rosja. Z dziejów słowiańskiego sporu. Lublin 1999
• J.I. Kraszewski, Obrazy przeszłości. W: Kraszewski o powieściopisarzach i powieści. Zbiór wypowiedzi teoretycznych i krytycznych, oprac. S. Burkot. Warszawa 1962
• T. Łepkowski, Polska – narodziny nowoczesnego narodu 1764-1870. Poznań 2003 [Warszawa 1967]
• M. Maciejewski, Poetyka – gatunek – obraz. W kręgu poezji romantycznej. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej. Wrocław 1977
• J. U. Niemcewicz, Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze, t. I-V. Warszawa 1822-1830
• F. Nietzsche, Unzeitgemässe Betrachtungen. Zweites Stück: Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für das Leben. W: idem, Sämtliche Werke. Kritische Studienausgabe in 15 Bänden, red. G. Colli, M. Montinari. Monachium 1999, t. 1
• E. Ostermann, Fragment/Aphorismus. W: Romantik-Handbuch, red. H. Schanze. Stutt-gart 1994
• [H. Rzewuski], Mieszaniny obyczajowe przez Jarosza Bejłę, t. 1. Wilno 1841
• H. Rzewuski, Pamiątki Soplicy, oprac. Z. Szweykowski. Wrocław 2004 [wyd. 1 1839]
• H. Rzewuski, Uwagi o dawnej Polsce przez starego Szlachcica Seweryna Soplicę Cze-śnika Parnawskiego napisane 1832 roku. Rękopis niewydany ręką Rzewuskiego, opracowali i przygotowali P. Dudziak i B. Szleszyński. Inedita z II połowy XIX wie-ku. Warszawa 2003
• Z. Szmydtowa, Studia i portrety. Warszawa 1969
• A. Ślisz, Henryk Rzewuski. Życie i poglądy. Warszawa 1986
• D. Uffelmann, „Ja bym mój naród jak pieśń żywą stworzył”. Literatura romantyczna w obliczu badań postkolonialnych. „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Pol-ska” 2008, nr 6
• J. Urbaniak, Konserwatyzm w poglądach społeczno-filozoficznych Henryka Rzewuskie-go. Poznań 1979
• A. Walicki, Philosophy and Romantic Nationalism. The Case of Poland. Oxford 1982
• A. Waśko, Romantyczny sarmatyzm. Tradycja szlachecka w literaturze polskiej lat 1831-1863. Kraków 2001

Identifiers

ISSN

1643-4668