Odwrót od Października. Pacyfikacja prasy i dziennikarzy w latach 1956-1958

• Authors: Przeperski Michał

Title variants

EN

Retreat from October. Pacification of the press and journalists in the years 1956-1958

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Erozja stalinowskiego modelu komunizmu doprowadziła w latach 1955-1956 do rozregulowania mechanizmów kontroli nad prasą. Gdy jesienią 1956 roku doszło w Polsce do przesilenia politycznego, a nowym przywódcą PZPR został Władysław Gomułka, rozpoczęło się konstruowanie nowego modelu kontroli prasy. W znacznej mierze opierał się on na wzorcach stalinowskich, jednak jego budowa przebiegała powoli i uzależniona była od bieżących możliwości manewru władz. Kluczowy w tym względzie okazał się rok 1957, gdy kierownictwo brutalnymi metodami zakreśliło możliwości realnego funkcjonowania dziennikarzy w systemie. W efekcie, elementy uważane przez dziennikarzy za osiągnięcia roku 1956 – takie jak względna swoboda wypowiedzi czy dialog między dziennikarzami a czytelnikami – zostały wyrugowane, a prasa została ponownie poddana kontroli kierownictwa partyjnego. Kluczowym elementem nowego systemu zarządzania prasą stał się konformizm, który zastąpił miejsce strachu.

Keywords

PL

polityka prasowa Październik 1956 dziennikarstwo odwilż Władysław Gomułka Artur Starewicz „Po prostu”

EN

press policy October 1956 journalism thaw Władysław Gomułka Artur Starewicz "Po Prostu"

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2016
• Issue: 28
• Pages: 311-352

Contributors

author

Przeperski Michał

• IPN Warszawa

References

• Mieczysław Adamczyk, Spory wokół roli i zadań organów wojewódzkich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1956-1957) [w:] Materiały Pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. XV, red. A. Słomkowska, współpr. D. Mikołajczyk-Grzelewska, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.
• Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii, LTW, Łomianki 2011.
• Jane L. Curry, Poland’s Journalists. Professionalism and Politics, Cambridge University Press , Cambridge 1990.
• Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, red. U. Jakubowska, IBL PAN, Warszawa 2011.
• Antoni Dudek, Tomasz Marszałkowski, Walki uliczne w PRL 1956–1989, KOW, Kraków, Warszawa 1992.
• Jerzy Eisler, Polskie Radio wobec wydarzeń w kraju w 1956 roku, „Krytyka” 1993, nr 40.
• Andrzej Fedorowicz, Tygodnik „Świat” (1952-1969). Praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. Aliny Słomkowskiej w Instytucie Dziennikarstwa UW.
• Michał Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Open, Warszawa 1992.
• Główny Urząd Kontroli Prasy 1945-1949, oprac. Daria Nałęcz, ISP PAN, Warszawa 1994.
• Bogusław Gogol, „Fabryka fałszywych tekstów”. Z działalności Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945-1958, Neriton, Warszawa 2012.
• Zbigniew Grabowski, Portret zbiorowy redaktorów naczelnych dzienników terenowych PZPR według stanu z dnia 31 XII 1969 r., „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, XXX, 1991, 1.
• Marek Juzepczuk, Stefan Staszewski – kierownik Wydziału Prasy i Wydawnictw KC PZPR w latach 1948–1954 [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, IPN, Warszawa-Lublin 2015.
• Jerzy Kochanowski, Jak hartowała się piła, „Polityka”, 20 lutego 2007.
• Andrzej Kozieł, Spory wokół roli i zadań organów wojewódzkich PZPR (1956-1957) [w:] Materiały Pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. XV, red. A. Słomkowska, współpr. D. Mikołajczyk-Grzelewska, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.
• Andrzej Kozieł, Studium o polityce prasowej PZPR w latach 1948–1957, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991.
• Edyta Krężołek, „Na peryferiach…” Rola prasy w Październiku 1956 roku (na przykładzie województwa kieleckiego), „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały”, t. 12, red. J. Eisler, T. Szarota, K. Kosiński, IH PAN, Warszawa 2014.
• Barbara N. Łopieńska, Ewa Szymańska, Stare numery, Alfa, Warszawa 1990.
• Paweł Machcewicz, Polski rok 1956, Mówią Wieki, Warszawa 1993.
• Grzegorz Majchrzak, Weryfikacja dziennikarzy w okresie stanu wojennego [w:] Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom. Aparat represji wobec środowiska dziennikarskiego 1945–1990, red. T. Wolsza, S. Ligarski, IPN, Warszawa 2010.
• Tomasz Mielczarek, Od „Nowej Kultury” do „Polityki”. Tygodniki społeczno-kulturalne i społeczno-polityczne PRL, WAŚ, Kielce 2003.
• Oblicza prasy Ziem Zachodnich w latach 1945–2012, red. A. Buck, P. Bartkowiak, D. Kotlarek, WiMBP, Zielona Góra 2013.
• Andrzej Paczkowski, (Bardzo) krótki zarys politycznej historii prasy polskiej w latach 1944-1989 [w:] Pośród spraw publicznych i teatralnych. Marcie Fik – przyjaciele, koledzy, uczniowie, Errata, Warszawa 1998.
• Krzysztof Persak, Sprawa Henryka Hollanda, IPN, Warszawa 2006.
• Prasa Polski Ludowej kalendarium 1956, „Zeszyty Prasoznawcze”, XXIX, 1988, nr 3.
• Michał Przeperski, Rakowski w szafie Kiszczaka, „Polityka”, 2016, nr 11.
• Michał Przeperski, Władze i dziennikarze. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich w 1956 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2/2014.
• Michał Przeperski, W obronie październikowej linii partii. Publicystyka Mieczysława F. Rakowskiego w roku 1957 [w:] Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012, red. Ł. Kamiński, G. Wołk, IPN, Warszawa 2012.
• Konrad Rokicki, Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970, IPN, Warszawa 2011.
• Dominika Rafalska, Między marzeniami a rzeczywistością. Tygodnik „Po prostu” wobec głównych problemów społecznych i politycznych Polski w latach 1955–1957, Neriton, Warszawa 2008.
• Jan Skórzyński, Odwilż w cenzurze, „Krytyka” 1991, nr 34–35.
• Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, IPN, Warszawa 2014.
• Janos Tischler, Polski październik a Węgry [w:] Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J Rowiński, PISM, Warszawa 2006.
• Teresa Torańska, Aneks, Świat Książki, Warszawa 2015.
• Daniel Wicenty, Weryfikacja gdańskich dziennikarzy w stanie wojennym, IPN, Gdańsk 2015.
• Daniel Wicenty, Załamanie na froncie ideologicznym. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich od Sierpnia ’80 do stanu wojennego, IPN, Gdańsk 2012.
• Wiesław Władyka, Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku, PWN, Warszawa 1989.
• Wolne media? Środowisko dziennikarskie w 1989 roku. Studia, red. P. Szulc, T. Wolsza, IPN, Szczecin–Warszawa 2010.