Możliwość zastosowania teorii decyzji do zagadnień etycznych w ujęciu Klemensa Szaniawskiego

• Authors: Majewska Lucyna

Title variants

EN

Klemens Szaniawski on the possibility of application of decision theory to ethical issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Klemens Szaniawski, mimo że kojarzony z filozofią nauki i logiką, w swoich rozważaniach zajmuje się również teorią decyzji i wskazuje na jej związek z zagadnieniami etycznymi. Wychodząc od pojęciowego i językowego powiązania między teorią decyzji a etyką, poszukuje dalszych ich relacji, które poddaje analizie. W artykule pokazano przydatność twierdzeń teorii decyzji nie tylko do analizy zagadnień etycznych, ale także wyborów działania (podejmowania decyzji), które ściśle są związane z podmiotem etycznym. Po pierwsze, wskazano, że pojęcie racjonalności jest istotnym elementem wiążącym proces decyzyjny z etyką. Po drugie, pojęcie decyzji zawiera dwa elementy: wybór działania i postanowienie jego realizacji. Decyzja jest zrelatywizowana do celu, cel zaś determinuje działanie podmiotu, a sam wybór uwzględnia przekonania i wartościowanie decydenta. Po trzecie, rozumienie pojęcia decyzji wiąże się z podmiotem, który posiada pewien charakter i formuje go podczas podejmowania decyzji. Co więcej, w konkretnych decyzjach podmiotu, uwidoczniają się jego cele, środki i motywy. Dlatego włączenie teorii decyzji do analizy osobowości podmiotu i definiowania tożsamości pozwala na uzyskanie wielostronnej wiedzy na temat człowieka. W nowym spojrzeniu na zagadnienie całego procesu decyzyjnego wskazano na możliwość pragmatycznego zastosowania pojęć teorii decyzji w etyce. By określić przydatność aparatury pojęciowej teorii decyzji w praktyce, posłużono się przykładami zaczerpniętymi z nauk prawnych i medycyny.

EN

Klemens Szaniawski, who is associated with the philosophy of science and logic, in his deliberations is also dealing with decision theory and indicates to its connections with ethic. Starting from conceptual and linguistic links between decision theory and ethics, Szaniawski is looking for their further connection. In the article various applications of decision theory are exhibited in relation to shaping the personality of a man. Firstly, it is noted that the concept of “rationality” is this element which bind ethic with the decision-making process. Secondly, a decision contains two elements: the choice of action and its implementation. The decision is relative to an objective, and the objective determines the aggregation, and the selection takes into account the beliefs and values of decision-maker. Thirdly, to understand the concept of decision, it should be associated with a person who has a character and it is molded during making decisions. Moreover, in the specific decisions of the person appear objectives, capabilities and motives. Therefore, the inclusion of decision theory to analyze the personality of the person and defining identity allows for multi-sided human knowledge. The new look at the issue of the whole decision-making process, indicated the possibility of a pragmatic application of the concepts of decision theory in ethics. To determine the suitability of conceptual apparatus decision theory in practice, illustrative examples drawn from science: law and medicine.

Keywords

PL

decyzja; teoria decyzji; etyka; racjonalność; zastosowanie decyzji w etyce; decyzja jako wartość; podmiot etyczny

EN

decision; decision theory; ethics; rationality; using decision in ethics; decision as a value; ethical person

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2016
• Volume: 52
• Issue: 2
• Pages: 111-130

Contributors

author

Majewska Lucyna

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Humanistyczny, Instytut Filozofii, al. Wojska Polskiego 71A, 65–762 Zielona Góra, Poland