Voluntas - scientia - ignorantia a odpowiedzialność dodatkowa zwierzchnika za zobowiązania kontraktowe podległych mu alieni iuris w prawie rzymskim

• Authors: Jurewicz Aldona Rita

Title variants

EN

VOLUNTAS - SCIENTIA - IGNORANTIA AND THE ADDITIONAL LIABILITY OF HEAD OF FAMILY/ SLAVE OWNER FOR THE CONTRACTUAL OBLIGATIONS MADE BY PERSONS UNDER HIS POWER (ALIENI IURIS) IN ROMAN LAW

DE

VOLUNTAS - SCIENTIA - IGNORANTIA UND ADJEKTIZISCHE HAFTUNG DES OBERHAUPTS FÜR VERTRÄGLICHE VERBINDLICHKEITEN ALIENI IURIS NACH RÖMISCHEM RECHT

• Languages of publication: PL EN DE

Abstracts

PL

W prawie rzymskim odpowiedzialność za zobowiązania kontraktowe oparta była początkowo na przesłankach obiektywnych: powstaniu węzła zobowiązaniowego. Wraz z rozwojem procesu formułkowego, pretor zaczął uwzględniać, a niekiedy wręcz uzależniać odpowiedzialność tej natury od czynnika subiektywnego, jak voluntas, scientia czy ignorantia agens. W zakresie odpowiedzialności dodatkowej w prawie rzymskim odpowiedzialność ta mogła wynikać zarówno z ignorantia, jak i scientia czy voluntas (scil. oświadczenia woli) zwierzchnika. Te subiektywne przesłanki odpowiedzialności różnicowały jednocześnie jej zakres, od najmniejszej na podstawie de peculio de in rem verso, poprzez zaostrzoną przez in tributum vocari wynikającą z wiedzy zwierzchnika aż po najszerszą (in solidum) opartą na jego voluntas. Ta ostatnia zawsze musiała zostać objawiona, w przypadku scientia oświadczenie woli wymagane było tylko w przypadku sprzeciwu zwierzchnika. Precyzyjne rozróżnienie subiektywnych przesłanek odpowiedzialności dodatkowej zwierzchnika jest efektem wykładni słów edyktu pretora miejskiego przez prawników klasycznych.

EN

In Roman law the liability for contractual obligations was initially based on the objective premise - the creation of the vinculum iuris (legal bond). During the development of the system of formulary procedure the praetor began to consider the subjective premises of obligation liability, such as voluntas,scientia or ignorantia agens. As for the additional liability in Roman law, this kind of liability may have resulted from the ignorantia, scientia or demonstrated voluntas of head of family/slave owner. These subjective bias’s of the contractual liability diversified its scope - from the lesser degree (based on de peculio, de in rem verso) through tightened (on the base of in tributum vocari)up to most wide scope of liability (in solidum) based on the voluntas of the head of family/slave owner. The voluntas should be always demonstrated, in the case of scientia the declaration of will was needed only in the case of opposition from the head of family/slave owner. Precise differentiation of the subjective bases of the additional liability of superior is the effect of the interpretation of the edict of praetor urbanus by classical jurists.

DE

Anfänglich bestand die verträgliche Haftung nach römischem Recht in objektive Voraussetzungen, d.h. in der Entstehung des Schuldverhältnisses. Mit Entwicklung des Formularprozesses hat der Stadtprätor auch subjektive Umstände - wie voluntas, scientia oder ignorantia des agens - berücksichtigt. Im Bereich der hier betrachteten adjektizischen Haftung konnte jetzt der Gewalthaber sowohl für seine ignorantia, wie auch scientia oder voluntas (scil. Willenserklärung) belang werden. Diese subjektiven Haftungsvoraussetzungen dienten auch dazu, ihren Umfang zu differenzieren. Die Klage de peculio de in rem verso begründet hat, bei tributoria wurde es von in tributum vocari verschärft bis auf in solidum den die voluntas bei quod iussu, institoria und exercitoria voraussetzt. Hierbei sollte klar gemacht werden, dass bei einer scientia domini patrisve eine Willenserklärung nur dann erforderlich wurde, wenn der Gewalthaber das beabsichtige Vertragseingehen verbieten wollte. Diese scharfe Unterscheidung zwischen subjektiven Voraussetzungen der adjektizischen Haftung ist jedoch der Auslegung des prätorischen Ediktes von der klassischem Jurisprudenz zu verdanken.

Keywords

PL

actiones adicticiae qualitatis; scientia; voluntas; ignorantia; edykt pretorski; jurysprudencja rzymska klasyczna

EN

actiones adicticiae qualitatis; scientia; voluntas; ignorantia; praetor's edict; classical roman jurisprudence

DE

actiones adicticiae qualitatis; scientia; voluntas; ignorantia; prätorisches Edikt; klassische römische Jurisprudenz

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Studia Warmińskie
• Year: 2016
• Issue: 53
• Pages: 299-317

Contributors

author

Jurewicz Aldona Rita

• Katedra Powszechnej Historii Prawa, Prawa Rzymskiego i Komparatystyki Prawniczej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Warszawska 98, 10-702 Olsztyn