Mandżursko-chińska wojna o włosy

• Authors: Banek Kazimierz

Title variants

EN

Manchuria-Chinese War of Hair

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor opisuje mandżursko-chiński „konflikt o włosy”. Zgodnie z odwieczną tradycją Chińczycy nosili włosy długie: ufryzowane traktowano jako symbol chińskiej cywilizacji; rozpuszczone – były oznaką przynależności do gminu. Po objęciu rządów przez mandżurską dynastię Qing (1644-1911) cesarz Shun-zhi wydał dekret nakazujący obcięcie włosów na znak podporządkowania się Chińczyków mandżurskim zdobywcom. Niedługo potem wprowadzono prawo nakazujące mężczyznom noszenie warkocza. Golono włosy, pozostawiając je jednak na szczycie głowy, skąd wyrastał warkocz – oznaka wierności cesarzowi. Za odmowę noszenia warkocza Chińczykowi obcinano głowę. Decyzja cesarza spotkała się z wielkim oporem społeczeństwa. W kraju powstawały liczne opozycyjne tajne stowarzyszenia o podłożu religijnym, m.in.: Związek Triady (Tiandihui – Związek Nieba i Ziemi) związany z klasztorem buddyjskim Shaolin si (Młody Las), Stowarzyszenie Białego Lotosu (Bailianjiao), Związek Starszych Braci (Gelaohui) lub Stowarzyszenie Niebiańskiego Porządku (Tianlijiao). Ponieważ w momencie podboju Chin (1644) liczebność Mandżurów oceniano na 300 tysięcy, zaś Chińczyków na 300 milionów – zdobywcy musieli stosować politykę silnej ręki. Narzucony Chińczykom w 1645 roku sposób noszenia włosów przyjął się, choć pod przymusem i z oporami – zwłaszcza w miastach. Toteż wybuch w 1911 roku rewolucji burżuazyjno-demokratycznej (tzw. Rewolucja Xinhai) oraz obalenie dynastii Qing w 1912 – spowodował zmiany i w tym obszarze. Nowe władze rewolucyjne, chcąc zerwać z przeszłością mandżurską, nakazały ścięcie warkocza. W ten sposób rozpoczęła się kolejna kampania, a kwestia włosów ponownie nabrała znaczenia politycznego i stała się zarzewiem konfliktów. W czasach znacznie bliższych (lata 50. i 60. XX wieku) władze komunistyczne zalecały obcięcie włosów na krótko. Uznano, że fryzura w „stylu wojskowym” będzie najbardziej właściwa dla rewolucjonistów, którzy budują nowy, socjalistyczny porządek.

EN

The present author describes the Manchuria-Chinese “conflict of hair.” According to the perennial tradition, the Chinese people wore their hair long: the curled ones were treated as a symbol of the Chinese civilisation; the loose ones signed the affiliation to the populace. Having taken the governments, the Manchurian Qing Dynasty (1644-1911) with the Emperor Shun-zhi issued a decree ordering the hair to be cut off as a sign of submission of the Chinese to the Manchu conquerors. Soon afterwards, a law was introduced that obliged men to wear plaits. The heads were shaved, however hair remained on the top of the head, from which the plait grew – a sign of fidelity to the emperor. The refusal of a Chinese man to wear the plait meant his head was cut off. The emperor’s decision met society’s substantial resistance. Numerous secret societies, religious in nature, emerged in the country, opposing to this decree, among them: the Association of Triads (Tiandihui – the Union of Heaven and Earth) associated with the Buddhist Shaolin si (Young Forest) monastery, the White Lotus Association (Bailianjiao), the Elder Brothers Association (Gelaohui) and the Heavenly Order Association (Tianlijiao). Because at the time of the conquest of China (1644), the Manchu population was estimated as 300,000, whereas the Chinese – as 300 million, the conquerors had to apply the strong-arm policy. The imposed on the Chinese in 1645 way of wearing their hair got adopted, though under pressure and with resistance – especially in the cities. Therefore, the 1911 outbreak of the bourgeois-democratic revolution (the so-called Xinhai Revolution) and the overthrow of the Qing Dynasty in 1912 – resulted in changes in this area, too. The new revolutionary government, willing to break with the Manchurian past, ordered the plait to be cut off. Thus, another campaign began and the hair issue again took on political significance and became a hotbed of conflict. In much more modern times (1950s and 1960s), the communist authorities recommended cutting the hair short. It was considered that the “military-style” haircut will be the most appropriate for the revolutionaries who build a new socialist order.

Keywords

PL

Chiny; dynastia Qing; „warkocz mandżurski”; symbolika fryzury; moda a polityka

EN

China; the Qing Dynasty; a “Manchurian plait”; the symbolism of hairstyles; fashion versus politics

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2014
• Issue: 1
• Pages: 227-242

Dates

published

2014-06-01

Contributors

author

Banek Kazimierz

References

• Zhuang-zi, Prawdziwa księga południowego kwiatu, tłum. M. Jakoby, Warszawa 2009.
• Konfucjusz, Dialogi konfucjańskie, tłum. i przyp. K. Czyżewska-Madajewicz i in., Warszawa 1976.
• T. Żbikowski, Chiny, [w:] J. Keller i in. (red.), Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne, Warszawa 1974.
• Weikun Cheng, Politics of the Queue: Agitation and Resistance in the Beginning and End of Qing China, [w:] A. Hiltebeitel, B.D. Miller (red.), Hair: its Power and Meaning in Asian Cultures, Albany 1998.
• A. Koszorz, Na marginesie metod pracy misyjnej w Chinach, [w:] E. Śliwka (red.), Kościół katolicki w Chinach, Pieniężno 1988.
• W. Sidichmienow, Ostatni cesarze Chin, Katowice 1990.
• F. Wakeman, Localism and Loyalism During the Ch’ing Conquest of Jiangnan: The Tragedy of Chiang-yin, [w:] tenże, (red.), Conflict and Control in Late Imperial China, Berkeley 1975.
• J.L. Watson, Living Ghosts: Long-Haired Destitute in Colonial Hong Kong, [w:] A. Hiltebeitel, B.D. Miller (red.), Hair: its Power and Meaning in Asian Cultures, Albany 1998.
• R. Sławiński, Historia Chin i Tajwanu, Warszawa 2002.
• K. Pietraszkiewicz, Demony kungfu, Warszawa 1991.
• C.R. Hallpike, Social Hair, „Man” (N.S.) 1969.
• M. Douglas, Natural Symbols: Exploratons in Cosmology, New York 1982.
• W. Sidichmienow, Ostatni cesarze Chin, Katowice 1990.
• L. Podhorecki, Czyngis-chan, Warszawa 1991.
• S. Kałużyński, Dawni Mongołowie, Warszawa 1983.
• W. J. Sidichmienow, Chiny. Karty przeszłości, Warszawa 1978.
• W. Erman, E. Tiomkin, Mity starożytnych Indii, Bydgoszcz 1987.
• F. Dikötter, Hairy Barbarians, Furry Primates, and Wild Men: Medical Science and Cultural Representations of Hair In China, [w:] A. Hiltebeitel, B.D. Miller (red.), Hair: its Power and Meaning in Asian Cultures, Albany 1998.
• R. Firth, Hair as Private and Public Symbol, [w:] tenże, Symbols: Public and Private, London 1973.
• K. Banek, Historia religii. Religie niechrześcijańskie, Kraków 2007.

Identifiers

ISSN

1233-9717