Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2013 | 1 | 15-30

Article title

O Polsce z perspektywy XVII wieku w proroczych wizjach Wojciecha Dembołęckiego

Content

Title variants

EN
Poland from the perspective of the 18th century in the prophetic visions of Wojciech Dembołęcki

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
The article is an attempt of presenting creative works of priest Wojciech Dembołęcki in the context of various canons of perceiving a written text (defined according to different criteria and rules) – from the genological and thematic perspective. Many previous propositions of classification are of course correct. However, numerous were not made or did not take some essential findings into account. The most important finding states that the 17th-century priest should not be perceived only as a blind apologist of the Polish nation but more as a critic of the gentry’s sarmatism. Thus, the author of Wywód loses the title of an ideologist and an uncritical praiser of the privileged part of the society which was ascribed to him for years. Instead, he acquires a new title of a sarcastic judge or a scoffer who condemns the mentality of his overconfident compatriots.

Contributors

References

  • Adalberg Samuel, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Warszawa 1889–1894.
  • Bauer Marcin, Z dziejów batalistyki polskiej. Studia nad pamiętnikami wojennymi z XVII w., Kraków 2007.
  • Bentkowski Feliks, Historia literatury polskiej, t. 1, Warszawa–Wilno 1814.
  • Biblia Tysiąclecia: Pismo święte Starego i Nowego Testamentu, wyd. 3, Warszawa 1980.
  • Borek Piotr, Przewagi elearów polskich, co ich niegdy lisowczykami zwano [recenzja], „Barok” 2006, z. 2 (26).
  • Buchwald-Pelcowa Paulina, „Imiona nasze wiek wiekowi podawać będzie...” Kilka kartek z dziejów sławy wojny chocimskiej 1621 roku, [w:] Wojny, bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej, red. W. Pawlak, M. Piskała, Warszawa 2011.
  • Bystroń Jan Stanisław, Megalomania narodowa, [w:] Jan Stanisław Bystroń. Tematy, które mi
  • Cieślak Stanisław, O tym, że najdawniejsze jest Królestwo Polskie, a język słowieński pierwotnym językiem świata, „Lignum Vitae” 2007, nr 8.
  • Dzieduszycki Maurycy, Krótki rys dziejów i spraw lisowczyków. Część trzecia, „Biblioteka Naukowego Zakładu im. Ossolińskich” 1844, t. 10.
  • Filozofia w kulturach krajów słowiańskich, red. Andrzej L. Zachariasz i Zbigniew Stachowski, Rzeszów 2007.
  • Flawiusz Józef, Dawne dzieje Izraela, tłum. Z. Kubiak, J. Radożycki, wstęp E. Dąbrowski, W. Malej, komentarzem opatrzył J. Radożycki, Warszawa 2001.
  • Gołębiowski Łukasz, O dziejopisach polskich, ich duchu, zaletach i wadach, Warszawa 1826.
  • Gruchała Janusz S., Zmarnowany talent – Andrzej Krzycki, [w:] Pisarze staropolscy. Sylwetki, t. 1, red. S. Grzeszczuk, Warszawa 1991.
  • Grześkowiak Radosław, Adam Karpiński (przy współpracy Krzysztofa Mrowcewicza), Wprowadzenie do lektury, [w:] Mikołaj Sęp Szarzyński. Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak, A. Karpiński przy współpracy K. Mrowcewicza, Warszawa 2001.
  • Janik Michał, Z dziejów wymowy w wieku XVII i XVIII, „Pamiętnik Literacki” 1910, R. IX.
  • Jurewicz Kamil, Wojciech Dębołęcki i jego „Wywód...”, „Terminus” 2007, z. 1 (16).
  • Kochańska Maria, Ksiądz Wojciech Dembołęcki z Konojad, ,,Prace Literackie” 1956, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, t. 1, S. A, nr 2.
  • Kroczak Jerzy, „Jeśli mię wieźdźba prawdziwa uwodzi…” Prognostyki i znaki cudowne w polskiej literaturze barokowej, Wrocław 2006.
  • Kuran Michał, „Chorągiew sauromatcka w Wołoszech” Marcina Paszkowskiego jako przykład epickich nowin poświęconych batalii chocimskiej z 1621 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2008, t. 10.
  • Kuran Michał, Marcin Paszkowski – poeta okolicznościowy i moralista z pierwszej połowy XVII wieku, Łódź 2012.
  • Łoziński Władysław, Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, t. 1: Czasy i ludzie, Kraków 1957.
  • Magnuszewski Władysław, Z dziejów elearów polskich, Poznań–Warszawa 1978.
  • Magnuszewski Władysław, Zapomniane lisowianum z 1621 roku, „Archiwum Literackie” 1972, t. 16: Miscellanea staropolskie, z. 4.
  • Maślanka Julian, Literatura a dzieje bajeczne, Warszawa 1984.
  • Nowak-Dłużewski Juliusz, Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Zygmunt III, Warszawa 1971.
  • odradzano. Pisma etnograficzne rozproszone, wybór i oprac. L. Stomma, Warszawa 1980.
  • Ogonowski Zbigniew, Filozofia i myśl społeczna XVII wieku. Część I, wybór i oprac. Z. Ogonowski, Warszawa 1979.
  • Pelc Janusz, Kontrreformacja, sarmatyzm a rozwój literatury polskiej, [w:] Wiek XVII – kontrreformacja – barok. Prace z historii kultury, red. J. Pelc, Wrocław 1970.
  • Poeci polskiego baroku, wstęp, wybór i oprac. Jadwiga Sokołowska i Kazimiera Żukowska, t. 1, Warszawa 1977.
  • Puzynina Jadwiga, Ze staropolskich teorii pochodzenia narodu i języka polskiego (Wojciech Dembołęcki), „Poradnik Językowy” 1955, z. 10.
  • Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Mayenowa i in., t. 8, Wrocław 1974.
  • Słownik polszczyzny XVI wieku, red. S. Bąk i in., t. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
  • Słowniku łacińsko-polskim, red. Marian Plezia, t. 2, Warszawa 1962.
  • Sztyber Radosław, „Skądże to zbłaźnienie świata?” Wojciecha Dembołęckiego „Wywód jedynowłasnego państwa świata” (studium monograficzne i edycja krytyczna), Zielona Góra 2012.
  • Sztyber Radosław, Do zoila nie-zoila, bo Gryzosława, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna, Historia Literatury” 2010, z. 5.
  • Sztyber Radosław, Od preludium gloryfikującego pułk po deifikację narodu. Między „Przewagami” a „Wywodem” Wojciecha Dembołęckiego, [w:] Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. P. Borek, Kraków 2012.
  • Sztyber Radosław, Piórem, kropidłem i szablą. Wojciecha Dembołęckiego pisarska i kapelańska przygoda z lisowczykami (1619–1623). Studia i szkice, Zielona Góra 2005.
  • Sztyber Radosław, Tuz, kralka, wyżnik, niżnik i inne karty... Dwa barokowe zabytki literacko-plastyczne, Zielona Góra 2009.
  • Sztyber Radosław, Wojciech Dembołęcki o lisowczykach wierszem i prozą (1619–1620), Warszawa 2011.
  • Sztyber Radosław, Z Lelum Polelum przez wieki w stronę rodzimej teorii etnogenetycznej z 1633 roku, „Literatura Ludowa” 2012, z. 1.
  • Ulewicz Teresa, Sarmacja. Zagadnienie sarmatyzmu w kulturze i literaturze polskiej, Kraków 2006.
  • Wisner Henryk, Lisowczycy, Warszawa 1995.
  • Wisner Henryk, Władysław IV Waza, Wrocław 1995.
  • Wiszniewski Michał, Historia literatury polskiej, t. 7, Kraków 1847.
  • Wójcicki Kazimierz W., Obrazy starodawne, t. 1, Warszawa 1843.
  • Zawadzki Konrad, Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XVI–XVIII wieku. Bibliografia, t. 1: 1514–1661, Wrocław 1977.
  • Ziomek Jerzy, Renesans, Warszawa 1995.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-66dd7a10-23b8-4420-b8aa-09a380279c37
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.