Pijalnie wód mineralnych jako specyficzne dziedzictwo karpackich uzdrowisk. O ich prawnej ochronie oraz funkcjach w kontekście turystyki kulturowej

• Authors: Agata Lizak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie pijalni wód mineralnych jako obiektów, których rola wykracza poza funkcję urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego. Często bowiem pijalnie posiadają status zabytków lub dóbr kultury współczesnej oraz są centrami kulturalnymi miejscowości uzdrowiskowych, stanowiąc miejsce, gdzie odbywają się koncerty czy wystawy, gdzie promowany jest z jednej strony lokalny folklor, a z drugiej – kultura wysoka. W artykule zwrócono uwagę przede wszystkim na dwa aspekty. Po pierwsze, przeanalizowano na wybranych przykładach uzdrowisk karpackich spełnianie przez pijalnie kryteriów, pozwalających je zaliczyć w poczet zabytków (tj. m.in. wartość artystyczna, historyczna,); w tym zakresie zwrócono również uwagę na problematykę ich ochrony oraz na rolę, jaką odgrywa w tym zakresie polityka turystyczna i kulturalna jednostek samorządu terytorialnego różnego szczebla. Po drugie, w artykule skupiono się na praktycznej stronie zarządzania pijalniami wód mineralnych – wskazano przy tym konkretne przykłady inicjatyw, które czynią z nich miejsca atrakcyjne z punktu widzenia nie tylko turystyki zdrowotnej, ale też kulturowej.

Keywords

PL

dziedzictwo uzdrowisk; kultura uzdrowiskowa; ochrona zabytków; pijalnie wód mineralnych; uzdrowiska

• Publisher: KulTour.pl - Organizator Turystyki Kulturowej i Edukacyjnej, Poznań, Polska
• Journal: Turystyka Kulturowa
• Year: 2016
• Issue: 4
• Pages: 80-98

Dates

online

2016-06-01

Contributors

author

Agata Lizak

• Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszów-Przemyśl

References

• Antoniak P., Kulewski A., 2009, Szczawnica. Informator turystyczny, Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków
• Atlas dóbr kultury współczesnej województwa małopolskiego 2009
• Burzyński T. i in., 2005, Czynniki wpływające na jakość i konkurencyjność usług turystycznych w miejscowościach uzdrowiskowych, Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o. , SGURP, Kraków
• Cieślak A., 2014, Funkcja uzdrowiskowa i dziedzictwo kulturowe jako katalizatory rozwoju małych miast, „Kwartalnik Naukowy Instytutu Rozwoju Miast”, z. 3, s. 21-28
• Dryglas D., 2006, Kształtowanie produktu turystycznego uzdrowisk w Polsce, Wyd. UJ, Kraków
• Filas-Zając P., 2015, Architektura uzdrowiskowa Krynicy Zdrój, „Budownictwo i Architektura”, nr 14 (1), s. 33-42
• Górna J., 2013, Miejska turystyka uzdrowiskowa i kierunki jej ewolucji w Polsce, "Studia Ekonomiczne" (Katowice), nr 147 “Turystyka miejska. Prawidłowości i determinanty rozwoju”, s. 53-67
• Hurkała T., 2010, Jak kształtować nowoczesny wizerunek historycznego zdrojowiska na przykładzie uzdrowiska Szczawnica, „Jedziemy do wód w…”, nr 1, s. 57-68
• Janota-Baranowska M., Marcinek R., Mycznowski Z., 2004, Czerwona Księga Krajobrazu Polski. Projekt pilotażowy tematu dla Ministerstwa Ochrony Środowiska, Kraków
• Karkoszka K., Szromek A., 2014, Atrakcyjność uzdrowiska Szczawnica Zdrój w ocenie kuracjuszy i turystów uzdrowiskowych, [w:] A. Szromek (red.), Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce i lecznictwie uzdrowiskowym, Wyd. Proksenia, Kraków, s. 59-74
• Kasprzak K., 2015, Polskie uzdrowiska jako atrakcja dla turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, nr 1, s. 131-156
• Kita J., 2015, Ilustracje z dziewiętnastowiecznej prasy Królestwa Polskiego jako źródło do badań nad kulturą uzdrowiskową, „Studia z historii społeczno-gospodarczej XIX i XX w.”, t. XIV, s. 37-48
• Kraś J., 2011, Istota i znaczenie turystyki uzdrowiskowej w Polsce, „Seminare”, nr 29, s. 151-162
• Kruczek Z., 2012, Atrakcyjność turystyczna uzdrowisk karpackich, [w:] A. Szromek (red.), Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, Wyd. Proksenia, Kraków, s. 59-71
• Krupa J., Wołowiec T., 2010, Uzdrowiska Polski Wschodniej wobec wyzwań rozwojowych – turystyka zrównoważona, [w:] J. Hermaniuk, J. Krupa (red.), Współczesne trendy funkcjonowania uzdrowisk – klastering, IG WSIiZ, Rzeszów, s. 7-36
• Kuśnierz K., Kuśnierz-Krupa D., 2006, Rymanów Zdrój: w obronie krajobrazu kulturowego, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 19, s. 50-54
• Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013
• Michalak J., 2000, Muszyna, Złockie, Żegiestów i okolice, Wyd. P.U.W. Roksana, Krosno
• Pagaczewski S., 1972, Spotkamy się u wód, Wydawnictwo Literackie, Kraków
• Plan Rozwoju Uzdrowiska Krynicy-Zdroju na lata 2008-2015
• Płażyńska K., 2014, Świadectwo minionej epoki czy dobro kultury współczesnej? Problemy ochrony prawnej architektury nowoczesnej, [w:] K. Zeidler (red.), Prawna ochrona zabytków, Wyd. UG, Gdańsk, s. 105-114
• Powiatowy program opieki nad zabytkami powiatu nowotarskiego na lata 2014-2017
• Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego (alfabetyczny)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia wymagań, jakim powinny odpowiadać zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, Dz.U. 2012 poz. 452
• Sawicka A., Janicka J., 2013, Zagospodarowanie przestrzenne i estetyka jako nieodzowny element obszarów i obiektów uzdrowiskowych, „Jedziemy do wód w…”, nr 1-2, s. 67-73
• Schmidt P., 2013, Program opieki nad zabytkami jako forma polityki administracji samorządowej [w:] J. Korczak (red.), Województwo – Region – Regionalizacja. 15 lat po reformie terytorialnej i administracyjnej, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław, s. 377-394
• Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, B. Dunaj (red.), t. 2, Wyd. Wilga, Kraków, s. 43
• Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Iwonicz-Zdrój na lata 2012-2020
• Szromek A., 2013, Cechy atrakcyjności turystycznej uzdrowisk, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: organizacja i zarządzanie”, z. 64, s. 251-264
• Tarnowski J., 2012, Styl alpejski w środkowej Europie i polska kontrakcja wobec niego – styl zakopiański, „Estetyka i Krytyka”, nr 2 (25), s. 231-246
• Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym, Dz. U. Nr 23, poz. 150, z późn. zm
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717 z późn. zm
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, Dz. U. Nr 167, poz. 1399, ze zm. (z 2012 r. poz. 651, tekst jednolity z późn. zm.)
• Witwicki M.T., 2007, Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków, „Ochrona Zabytków”, nr 1, s. 77-98
• Wojewódzki program opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2014-2017
• Wojewódzki program opieki nad zabytkami w województwie podkarpackim na lata 2014-2017
• Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa podkarpackiego
• Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 sierpnia 1967 r. w sprawie typowych rodzajów zakładów i urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego, M.P. 1967 nr 55 poz. 272
• http://badischl.salzkammergut.at/en/detail/article/the-events-centre-1.html
• http://gazetakrakowska.pl/artykul/6561987,kuracjusze-chca-powrotu-rudolfa-zubera-do-wnetrza-pijalni-glownej,id,t.html
• http://krynica.pl
• http://krynicazrodlemkultury.pl
• http://rp.pl/artykul/431222-slynna-pijalnia-zagrozona.html#ap-1
• http://sgurp.pl/wydawnictwo/inne-publikacje-do-pobrania.html
• http://szczawnica-galeria.pl
• http://uzdrowisko-iwonicz.com.pl
• http://uzdrowiskoszczawnica.pl
• http://www.karlovy-vary.cz/en/about-karlovy-vary/hot-spring-colonnade-hot-spring
• http://www.romanbaths.co.uk/pump-room-trio

Notes

PL