Konteksty „Dziejów grzechu” – najpopularniejszego filmu w Warszawie w 1911 roku

• Authors: Andrzej Dębski

Title variants

EN

The Contexts of “The Story of Sin” – The Most Popular Film in Warsaw in 1911

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Dzieje grzechu” to pierwszy polski film obejmujący więcej niż jeden akt. Autor koncentruje się na różnorakich kontekstach powstania filmu: związanych z przełomem medialnym (który w Warszawie został zapoczątkowany przez filmy „Den hvide Slavehandel” i „Afgrunden”), a także – odwołując się do tez Esther Sabelus, Kaspara Maase i Heide Schlüpmann – modernizacyjnych i emancypacyjnych. Analiza prasy lokalnej wskazuje, że był to najpopularniejszy film w 1911 r. w Warszawie, co można wiązać zarówno z tematyką, odwołującą się do motywu „upadłej kobiety”, jak i z warstwą wizualną ukazującą – jakże bliską widzom – warszawską scenerię. Jednocześnie recepcja prasowa filmu wskazuje, że był odbierany jako zagrożenie dla „rozwoju moralnego społeczeństwa” – oddawał on bowiem napięcia związane z nowoczesnością oraz kształtowaniem się społeczeństwa medialnego.

EN

“The Story of Sin” is the first Polish movie extending beyond one act. The author focuses on the contexts in which the film was made: the one linked with the media transformation (which in Warsaw was started by the films “Den hvide Slavehande” and “Afgrunden”) and the emancipatory and modernising ones, referring to the work of Esther Sabelus, Kaspar Maase and Heide Satchlüpmann. The analysis of local press indicates that it was the most popular film in Warsaw in 1911, which might be linked to its subject matter connected to the theme of the “fallen woman” and the visual layer, revealing Warsaw scenery close to the viewers’ hearts. Yet analysis of the press suggests that the film was considered a threat to the “moral development of society”, as it portrayed the tensions associated with modernity and the evolution of the media society.

Keywords

PL

Bednarczyk Antoni

EN

Bednarczyk Antoni

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2015
• Issue: 89-90 Redefinicje klasyki
• Pages: 327-343

Contributors

author

Andrzej Dębski

• Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta, Uniwersytet Wrocławski

References

• Altenloh, Emilie. Zur Soziologie des Kino. Die Kino-Unternehmung und die sozialen Schichten ihrer Besucher, Jena: Eugen Diederichs, 1914.
• Banaszkiewicz, Władysław. „Filmy i ludzie z lat 1908-1914”, in Historia filmu polskiego. Tom I: 1895-1929, ed. Władysław Banaszkiewicz, Witold Witczak, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
• Birett, Herbert. Lichtspiele. Der Kino in Deutschland bis 1914, München: Q-Verlag, 1994.
• Biskupski, Łukasz. Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2013.
• Brunvand, Jan Harold. The Vanishing Hitchhiker. Urban Legends & Their Meanings, New York – London: W. W. Norton & Company, 1981.
• Burrows, Jon. „The Great Asta Nielsen, The Shady Exclusive and the Birth of Film Censorship in Britain, 1911-1914”, in Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
• Cohen, Stanley. Folk Devils and Moral Panics. The Creation of the Mods and Rockers, St. Albans: Paladin, 1973.
• Dębski, Andrzej. „Otchłań w Warszawie. Przyczynek do opisu przełomu medialnego i diagnozy popularności Asty Nielsen na ziemiach polskich przed I wojną światową”, in Polska i Niemcy. Filmowe granice i sąsiedztwa, ed. Konrad Klejsa, Wrocław: Atut, 2012.
• Dębski, Andrzej. Historia kina we Wrocławiu w latach 1896-1918, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
• Esser, Michael. „Fesselnde Unterhaltung. Mit weißen Sklavinnen zu neuen Ufern“, in Schwarzer Traum und weiβe Sklavin. Deutsch-dänische Filmbeziehungen 1910-1930, ed. M. Behn, München: Edition Text + Kritik, 1994.
• Garncarz, Joseph. „The European Fairground Cinema: (Re)defining and (Re)contextualizing the Cinema of Attractions”, in A Companion to Early Cinema, ed. André Gaudreault, Nicolas Dulac, Santiago Hidalgo. Chichester: Wiley-Blackwell, 2012.
• Garncarz, Joseph. Maßlose Unterhaltung. Zur Etablierung des Films in Deutschland 1896-1914, Frankfurt am Main – Basel: Stroemfeld, 2010.
• Gaudreault, André, and Marion, Philippe, „A Medium is always born twice…”, „Early Popular Visual Culture” 1 (2005).
• Gaudreault, André. „Das Erscheinen des Kinematographen“, „KINtop. Jahrbuch zur Erforschung des frühen Films” 12 (2003).
• Grabiec, J. [Dąbrowski, Józef], Współczesna Polska w cyfrach i faktach, Kraków: Życie [1911].
• Gunning, Tom. „The Cinema of Attractions: Early Film, ist Spectator and the Avant-Garde“, in Early Cinema. Space, Frame, Narrative, ed. Thomas Elsaesser, London: British Film Institute, 1990.
• Hendrykowska, Małgorzata. „Początki kinematografii polskiej. Pierwsze dwie dekady”, in Kino okresu Wielkiego Niemowy. Część pierwsza: Początki, ed. Grażyna Grabowska. Warszawa: Filmoteka Narodowa, 2008.
• Hendrykowska, Małgorzata. Kronika kinematografii polskiej 1895-2011, Poznań: Ars Nova, 2012.
• Hendrykowska, Małgorzata. Śladami tamtych cieni. Film w kulturze polskiej przełomu stuleci 1895-1914, Poznań: Book Service, 1993.
• Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
• Kłys, Tomasz. „Film niemiecki w epoce wilhelmińskiej i weimarskiej”, in Historia kina. Tom I: Kino nieme, ed. Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska, Kraków: Universitas 2009.
• Kuhn, Annette. Cinema, Censorship and Sexuality. 1909-1925, London: Routledge, 1988.
• Lewicki, Arkadiusz. Seks i dziesiąta muza. Erotyzm, relacje intymne i wzorce genderowe w kinie przedkodeksowym (1894-1934), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
• Loiperdinger, Martin. „Abgründe (Przepaść) – początek długometrażowych filmów fabularnych we Wrocławiu, in Wrocław będzie miastem filmowym… Z dziejów kina w stolicy Dolnego Śląska, ed. Andrzej Dębski, Marek Zybura, Wrocław: Gajt, 2008.
• Loiperdinger, Martin. „Afgrunden in Germany: Monopolfilm, Cinemagoing and the Emergence of the Film Star Asta Nielsen, 1910-11“, in Cinema, Audiences and Modernity. New Perspectives on European Cinema History, ed. Daniel Biltereyst, Richard Maltby, Philippe Meers, London – New York: Routledge, 2012.
• Maase, Kaspar. Die Kinder der Massenkultur. Kontroversen um Schmutz und Schund seit dem Kaiserreich, Frankfurt am Main: Campus Verlag, 2012.
• Müller, Corinna. Frühe deutsche Kinematographie. Formale, wirtschaftliche und kulturelle Entwicklungen 1907-1912. Stuttgart – Weimar: Metzler, 1994.
• Piispa, Lauri. „Asta Nielsen and the Russian Film Trade“, in Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914, ed. Martin Loiperdinger, Uli Jung, New Barnet: John Libbey, 2013.
• Sabelus, Esther. Die weiβe Sklavin. Mediale Inszenierungen von Sexualität und Groβstadt um 1900, Berlin: Panama Verlag, 2009.
• Schlüpmann, Heide. Unheimlichkeit des Blicks. Das Drama des frühen deutschen Kinos, Basel – Frankfurt am Main: Stroemfeld, 1990.
• Shail, Andrew. „Introduction. Cinema’s second birth”, „Early Popular Visual Culture” 2 (2013).
• Słodowski, Jan. „Dzieje grzechu – historia adaptacji filmowych”, in Żeromski na ekranie, ed. Jan Pacławski. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 1997.