Kilka uwag o warsztatach tkackich ludności kultury łużyckiej

• Authors: Żychlińska Justyna

Title variants

EN

Some remarks about weaving workshops in the Lusatian culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Abstract: This article raises the issue of identification weaving workshops in the Lusatian culture based on archaeological, archaeozoological and archaeobotanical sources. Within the archaeological sources were used, amongst others, decoration motifs on the Lusatian culture vessels from Greater Poland, which may indicate the existence of these workshops.

Keywords

PL

archeologia; warsztat tkacki; włókiennictwo; ikonografia; kultura łużycka; Wielkopolska

EN

archaeology; weaving workshop; iconography; Lusatian culture; Greater Poland

• Publisher: Muzeum Narodowe w Szczecinie
• Journal: Materiały Zachodniopomorskie
• Year: 2016
• Volume: 12
• Pages: 133-148

Dates

published

2016

Contributors

author

Żychlińska Justyna

• Katedra Archeologii i Cywilizacji Starożytnych Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Abłamowicz R. 2014. Badania archeozoologiczne szczątków kostnych. W: M. Masojć (red.), Obozowiska, osady, wsie, Wrocław–Widawa 17. Wrocław, 367–394.
• Barber E.J.W. 1991. Prehistoric Textiles. The Development of Cloth in the Neolithic and Bronze Ages with Special Reference to Aegean. Princeton.
• Barber E.J.W. 2008 Weaving the social fabric. W: C. Gillis, M.-L. Nosch (red.), Ancient Textiles, Production, Craft and Society, Proceedings of the First International Conference in Ancient Textiles, held at Lund Sweden and Copenhagen, Denmark, on March 19–23, 2003. Oxford, 173–178.
• Bednarczyk J. 1998. Życie codzienne w czasach rzymskich. W: M. Chłodnicki, L. Krzyżaniak (red.), Gazociąg pełen skarbów archeologicznych. Katalog wystawy zorganizowanej pod patronatem Ministra Kultury i Sztuki Rzeczypospolitej Polskiej Pani Joanny Wnuk- Nazarowej i Sekretarza Generalnego Rady Europy Pana Daniela Tarschysa. Poznań, 95–93.
• Berg-Hobohm S. 2004. Die germanische Siedlung Göritz, Lkr. Oberspreewald-Lausitz. Wünsdorf.
• Boom van den H. 2000. Ceramika jako nośnik znaczenia: rozważania nad zdobnictwem ceramiki. W: B. Gediga, D. Piotrowska (red.), Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Warszawa–Wrocław–Biskupin, 183–200.
• Breniquet C. 2010. Weaving in Mesopotamia during the Bronze Age. W: C. Michel, M.-L. Nosch (red.), Textile Terminologies in the Ancient Near East and the Mediterranean from the 3rd to the 1st Millennia BC. Oxford, 52–80.
• Brzejszczak R., Wybrzak A. 2012. Sprawozdanie z badań ratowniczych na stanowisku 2 i 2A w Łękach Majątku, gm. Krzyżanów, woj. łódzkie, przeprowadzonych w 2008 roku. W: S. Kadrow (red.), Raport 2007–2008 1. Warszawa, 109–121.
• Burke B. 2008. The kingdom of Midas and royal cloth production. W: C. Gillis, M.-L. Nosch (red.), Ancient Textiles, Production, Craft and Society, Proceedings of the First International Conference in Ancient Textiles, held at Lund Sweden and Copenhagen, Denmark, on March 19–23, 2003. Oxford, 64–70.
• Chmielewski T.J. 2009. Po nitce do kłębka… O przędzalnictwie i tkactwie młodszej epoki kamienia w Europie środkowej. Warszawa.
• Chmielowska A. 1971. Grzebienie starożytne i średniowieczne z ziem polskich. Łódź.
• Cnotliwy E. 1963. Grzebienie rogowe i kościane od I do V w n.e. na Pomorzu Zachodnim. Materiały Zachodniopomorskie 9, 168–174.
• Cnotliwy E. 1973. Rzemiosło rogownicze na Pomorzu wczesnośredniowiecznym. Wrocław.
• Cnotliwy E. 2010. Grzebienie dzwonowatego typu w Europie. Szczecin.
• Drzewicz A. 2004. Wyroby z kości i poroża z osiedla obronnego ludności kultury łużyckiej w Biskupinie. Warszawa.
• Durczewski D. 1985. Gród ludności kultury łużyckiej z okresu halsztackiego w Smuszewie, woj. pilskie 1. Poznań.
• Durczewski D., Śmigielski W. 1966. Materiały do osadnictwa ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce, część 2. Fontes Archaeologici Posnanienses 17, 65–195.
• Dzięgielewski K. 2010. Osada z młodszej i późnej epoki brązu na stanowisku 48 w Wojniczu, pow. Tarnów. W: J. Chochorowski, J. Kruk, J. Rydzewski (red.), Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Wojnicz 18 i 48, powiat Tarnów. Osady z epoki brązu, żelaza i średniowiecza. Kraków, 55–116.
• Dzięgielewski K. 2011. Moczydła do lnu? Nowa hipoteza dotycząca funkcji jam szczelinowych. W: K. Dzięgielewski, Ł. Oleszczak (red.), Po drugiej stronie... Raporty przyjaciół – archeologów dla Wojtka Cholewy „Jonesa”. Pękowice, 101–140.
• Gardawski A. 1979. Zagadnienia wytwórczości. Zajęcia rękodzielnicze i domowe, W: J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, 263–278.
• Gedl M. 1988. Die Toilettegeräte in Polen. Prähistorische Bronzefunde I.
• Gedl M. 1989. Stosunki gospodarcze. Wytwórczość, W: J. Kmieciński (red.), Pradzieje ziem polskich I: Od paleolitu do środkowego okresu lateńskiego. Część 2: Epoka brązu i początki epoki żelaza. Warszawa–Łódź, 668–680.
• Gediga B. 1979. Zagadnienia religii. W: W. Hensel (red.), Prahistoria ziem polskich, t. IV. Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, 320–341.
• Gleba M. 2008. Textile production in proto-historic Italy: from specialists to workshops. W: C. Gillis, M.-L. Nosch (red.), Ancient Textiles. Production, Craft and Society, Proceedings of the First International Conference in Ancient Textiles, held at Lund Sweden and Copenhagen, Denmark, on March 19-23, 2003. Series 1. Oxford, 71–76.
• Gręzak A. 1998. Szczątki zwierzęce z halsztackiego osiedla nawodnego w Mołtajnach, gmina Barciany. Światowit 41, 445–451.
• Harding A.F, Ostoja-Zagórski J., Palmer C, Rackham J. 2004. Sobiejuchy: a fortified site of the Early Iron Age in Poland. Warsaw.
• Hoffmann M. 1974. The Warp-Weighted Loom, Studies in the History and Technology of an Ancient Implement. Oslo–Bergen–Tromso.
• Ignaczak M., Szamałek K., Głogowski Z. 2004. Osadnictwo kultur cyklu łużyckiego na stanowisku Sławsko Wielkie 12 (GAZ/384). W: J. Bednarczyk, L. Czerniak, A. Kośko (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego III: Kujawy. Część 5: Osadnictwo społeczeństw kultur cyklu łużyckiego. Poznań, 335–400.
• Jasnosz S. 1982. Materiały i studia do dziejów osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego Ziemi Obornicko-Rogozińskiej (cz. 1). Fontes Archaeologici Posnanienses 31, 1–144.
• Jasnosz S. 1984. Materiały i studia do osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego Ziemi Obornicko-Rogozińskiej (cz. 3). Fontes Archaeologici Posnanienses 33, 55–166.
• Jaworski K. 2012. Obróbka surowca kościanego w średniowieczu i czasach nowożytnych w zachodniej części Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu. Materiały z posesji przy ul. Katedralnej 4. Wratislavia Antiqua. Studia z dziejów Wrocławia 17, 165–204.
• Kolendo J. 1991. Cmentarzysko w Opiniogórze, woj. ciechanowskie w świetle materiałów archiwalnych Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Światowit 38, 189–197.
• Kuczkowski A. 2011. Średniowieczne źródła archeologiczne z wielokulturowego stanowiska w Gostkowie, pow. bytowski, stanowisko 1. Nasze Pomorze 13, 43–111.
• Kruk J., Rydzewski J. 1970. Późnorzymski grzebień kościany z Opatkowic, pow. Proszowice. Sprawozdania Archeologiczne 22, 405–408.
• Lasak I. 2014. Materiał ruchomy z osady kultury łużyckiej. W: M. Masojć (red.), Obozowiska, osady, wsie, Wrocław–Widawa 17. Wrocław, 89–158.
• Lisowska E. 2014. Wyroby kamienne z osady kultury łużyckiej w Grzybianach. W: T. Stolarczyk, J. Baron (red.), Osada kultury pól popielnicowych w Grzybianach koło Legnicy. Wrocław, 393–414.
• Lityńska-Zając M. 1997. Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Studium archeobotaniczne. Kraków.
• Lityńska-Zając M., Wasylikowa 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych (Vademecum Geobotanicum). Poznań.
• Maik J. 1988. Wyroby włókiennicze na Pomorzu z okresu rzymskiego i ze średniowiecza. Łódź.
• Makowiecki D., Makowiecka M. 2004. Zwierzęce szczątki kostne. W: T. Malinowski (red.), Komorowo, stan. 1. Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczesnośredniowieczne. Badania specjalistyczne. Zielona Góra, 19–92.
• Makowiecki D., Makowiecka M. 2012. Wyniki badań archeozoologicznych ze stanowiska Janów Pomorski 1. W: M. Bogucki, M.F. Jagodziński (red.), Janów Pomorski stan 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, t. 1:3 – Analizy. Elbląg, 276–312.
• Malinowski T. 1958. Osadnictwo kultury łużyckiej wczesnej epoki żelaznej w Słupcy. Fontes Archaeologici Posnanienses 8/9, 1–97.
• Malinowski T. 1985. Wielkopolska w otchłani wieków. Poznań.
• Malinowski T. 2006. Komorowo, stanowisko 1: grodzisko kultury łużyckiej – faktoria na szlaku bursztynowym. Rzeszów.
• Mårtenson L., Andersson E., Nosch M.-L., Batzer A. 2006. Technical Report. Experimental Archaeology Part 1, 2005–2006. <http://ctr.hum.ku.dk/tools/Technical_report_1_experimental_archaeology.pdf/> [dostęp: 09.04.2016].
• Michałowska M. 2006. Leksykon włókiennictwa. Warszawa.
• Michałowski A., Sikorski A. 2011. Budynek ziemiankowy w Szymanowicach, pow. Legnica, woj. dolnośląskie, stan. 1 – obiekt 146E. Uwagi o obiektach z warsztatami tkackimi na osadach ludności kultury przeworskiej. W: Sborník prací filozofické fakulty Brněnské Univerzity studia minora facultatis philosophicae Universitatis Brunensis M16. Brno, 135–151.
• Militello P. 2008. Textile industry and Minoan palaces. W: C. Gillis, M.-L. Nosch (), Ancient Textiles, Production, Craft and Society, Proceedings of the First International Conference in Ancient Textiles, held at Lund Sweden and Copenhagen, Denmark, on March 19–23, 2003. Oxford, 36–45.
• Nahlik A. 1956. W sprawie rozwoju krosna tkackiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 4/3, 519–540.
• Nahlik A. 1966. Rozwój włókiennictwa w okresie wczesnego feudalizmu. W: J. Kamińska, I. Turnau (red.), Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII w. Wrocław, 62–91.
• Nosch M.-L. 2012. From texts to textiles in the Aegean Bronze Age. W: M.-L. Nosch, R. Laffineur (red.), KOSMOS. Jewellery, Adornment, and Textiles in the Aegean Bronze Age. Proceedings of the 13th International Aegean Conference, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research 21-26 April 2010. „Aegaeum” 23, 43–53.
• Ostoja-Zagórski J. 1978. Gród halsztacki w Jankowie nad Jeziorem Pakoskim. Wrocław.
• Ostoja-Zagórski J., Strzałko J. 1982. Cmentarzysko halsztackie w Sobiejuchach, stan. 2, woj. bydgoskie. Wstępne wyniki badań archeologiczno-antropologicznych. Komunikaty Archeologiczne 3, 127–164.
• Papadopoulou E. 2012. Textile technology in northern Greece, W: M.-L. Nosch, R. Laffineur (red.), KOSMOS. Jewellery, Adornment, and Textiles in the Aegean Bronze Age. Proceedings of the 13th International Aegean Conference, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research 21-26 April 2010. “Aegaeum” 23, 57–63.
• Pawlak E., Pawlak P. 2008. Pradziejowe i wczesnośredniowieczne pozostałości osadnictwa na stanowisku 24 w Brońsku, gmina Śmigiel. W: B. Gruszka (red.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra, 211–240.
• Pawlak P., Wesołowska P. 2014. Nowe badania archeologiczne na Śródce w Poznaniu. Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski 9, 109–126.
• Piątkowska-Małecka J. 1999. Konsumpcja mięsa w Grodnie – osadzie z wczesnej epoki żelaza. Światowit 1 (42), 178–185.
• Piątkowska-Małecka J., Anc K., Chormańska A., Gągała M., Kaczyńska J., Kur A. 2009-2010. Gospodarowanie zwierzętami na osadzie otwartej kultury łużyckiej w Grzybianach koło Legnicy, stanowisko 1, woj. dolnośląskie. Światowit 8 (49), 49–67.
• Piątkowska-Małecka J., Gręzak A., Lasota-Moskalewska A. 2002. Zwierzęce szczątki kostne z wczesnej epoki żelaza na stanowisku X w Ząbiu, gmina Stawiguda, woj. warmińsko-mazurskie. Światowit 4 (45), 177–188.
• Rajewski Z. 1950. Przedmioty z rogu i kości i obróbka obu surowców w grodach łużyckich z wczesnego okresu żelaznego. W: J. Kostrzewski (red.), III Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948. Poznań, 171–182.
• Rahmstorf L. 2005. Ethnicity and changes in weaving technology in Cyprus and the eastern Mediterranean in the 12th century BC. W: V. Karageorghis (red.), Cyprus: Religion and Society. From the Late Bronze Age to the End of the Archaic Period. Proceedings of an International Symposium on Cypriote Archaeology, Erlangen, 23-24 July 2004. B.m.w., 143–169.
• Rahmstorf L. 2011. Handmade pots and crumbling loomweights: ‘Barbarian’ elements in eastern Mediterranean in the last quarter of the 2nd millennium B.C. W: V. Karageorghis, O. Kouka (red.), On Cooking Pots, Drinking Cups, Loomweights and Ethnicity in Bronze Age Cyprus and Neighboring Regions. An International Archaeological Symposium held in Nicosia, November 6th – 7th 2010. Nicosia, 315–330.
• Rembisz A. 2010. Przedmioty użytkowe z osady z wczesnej epoki żelaza w Powidzu, pow. Słupca, woj. wielkopolskie (stanowisko 16). W: A. Pydyn (red.), Archeologia Jeziora Powidzkiego. Toruń, 39–74.
• Rembisz A., Gackowski J., Makowiecki D., Markiewicz M., Polcyn M. 2009. Ślady gospodarki roślinno-zwierzęcej ludności kultury łużyckich pól popielnicowych z osady w Rudzie, gmina Grudziądz, północna Polska. W: L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak (red.), Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa. Środowisko – człowiek – cywilizacja, t. 2. Poznań, 109–122.
• Sage G. 1932. Geweberste auf vorgeschichtlichen Eisengeräten in Schlesien. Altschlesien 4, 69–82.
• Sip M. 2002. Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej we Wronkach-Borku, pow. loco, stan. 2. W: H. Machajewski, R. Pietrzak (red.), Badania archeologiczne ziemi szamotulskiej I, Poznań, 47–178.
• Sobociński M. 1976. Materiał kostny zwierzęcy z osady halsztacko-lateńskiej w Kobylnicach. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 84, Archeozoologia 2, 46–57.
• Szafański W. 1950. Ciężarki tkackie i przęśliki z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie. W: J. Kostrzewski (red.), III Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938-1939 i 1946-1948. Poznań, 132–160.
• Tzachili I. 1990. All important yet elusive: looking for evidence of cloth-making at Akrotiri. W: D.A. Hardy et al. (red.), Thera and the Aegean World III. Proceedings of the Third International Congress, Santorini, Greece, 3–9 September 1989, t. 1. Londyn, 380–389.
• Tzachili I. 1997. Υφαντική και υφάντρες στο Προϊστορικό Αιγαίο. Ηράκλειο–Αθήνα.
• Ulanowska A. 2013. Egejskie techniki tkackie w epoce brązu. Zastosowanie archeologii eksperymentalnej w badaniach nad włókiennictwem egejskim. Wrocław. <https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/464/A_Ulanowska_doktorat.pdf?sequence=1> [dostęp: 09.09.2013].
• Wasylikowa K., Cârciumaru M., Hajnalová E., Hartyányi B.P., Pashkevich G.A., Yanushevich Z.V. 1991. East-Central Europe. W: W. van Zeist, K. Wasilikowa, K.-H. Behre (red.), Progress in Old World Paleoethnobotany. Rotterdam, 207–239.
• Weinkauf M. 2013. Źródła nieceramiczne z początku wczesnego średniowiecza ze strefy chełmińsko-dobrzyńskiej. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia 33, 153–182.
• Zajączkowski W. 2000. Naczynie kultury łużyckiej ze sceną figuralną z Wenecji Górnej, woj. bydgoskie. W: B. Gediga, D. Piotrowska (red.), Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Warszawa–Wrocław–Biskupin, 201–208.
• Zeylandowa M. 1965. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Sierszewie, pow. Jarocin. Fontes Archaeologici Posnanienses 16, 79–103.
• Zeylandowa M. 1968. Materiały z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Dębiczku, pow. Środa. Fontes Archaeologici Posnaniensen 19, 58–95.
• Zimmermann W.H. 1982. Archäologische Befunde frühmittelalterlicher Webhäuser. Ein Beitrag zum Gewichtswebstuhl. Jahrbuch der Männer vom Morgenstern 61, 111–144.
• Zimmermann W.H. 1988. Frühe Darstellungen vom Gewichtswebstuhl auf Felszeichnungen in der Valcamonica, Lombardei. Arkeologiske Skrifter 2, 26–38.
• Żychlińska J. 2010. Dwie studnie „łużyckie” ze wschodniej Wielkopolski. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 11, 53–60.
• Żychlińska J. 2013. Przemiany stylistyczne naczyń ceramicznych ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce. Bydgoszcz.
• Żychlińska J. 2017. Przełamując (?) stereotyp – krótki szkic o roli i pozycji społecznej kobiety w pradziejach na przykładzie kultury łużyckiej. W: A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska-Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka (red.), Historie nieobojętne 2: Kądziel – kołyska – lutnia – łoże. Atrybuty kobiecości na przestrzeni dziejów. Bydgoszcz.
• Żychliński D. 2010. Roszarnia lnu ze stanowiska 21 w Daniszewie, pow. Koło, woj. wielkopolskie jako przyczynek do poznania gospodarki ludności kultury przeworskiej z początków młodszego okresu przedrzymskiego. W: J. Beljak, G. Březinová, V. Varsik (red.), Archeológia Barbarov 2009: Hospodárstwo Germánov. Sidliskové a ekonomické štruktúry od neskorej doby laténskej po vćasný stredovek 10. Nitra, 537–543.

Identifiers

ISSN

0076-5236