Zabytkowe wyposażenie dawnej cerkwi w Odrzechowej w świetle badań konserwatorskich

• Authors: Wojtowicz Łukasz

Title variants

EN

Historical equipment from former Orthodox church in Odrzechowa in context of conservation research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel badań. Celem badań zabytkowego wyposażenia (odnalezionego w 2015 roku na strychu świątyni) dawnej cerkwi p. w Narodzin Św. Jana Chrzciciela (1812r.), było ustalenie proweniencji, datowania a także techniki i technologii poszczególnych obiektów. Badania zostały zrealizowane w ramach „Projektu konserwatorskiego dla zabytkowego wyposażenia dawnej cerkwi w Odrzechowej” sfinansowanego w ramach stypendium ministra MKiDN Metoda badań. Przeprowadzono badania fizyko-chemiczne próbek pobranych z wybranych obiektów zabytkowych w celu ustalenia budowy technologicznej a także identyfikacji pigmentów oraz spoiw. Wykonano dokładne pomiary oraz inwentaryzację zbioru. Ważną częścią badań była analiza stylistyczno – porównawcza najcenniejszych obiektów a także kwerenda archiwalna. Wyniki badań. Dzięki przeprowadzonym badaniom udało się ustalić datowanie dwóch najcenniejszych obiektów: ołtarza bocznego z XVIII wieku oraz drewnianego krzyża procesyjnego z przełomu XVIII/XIX wieku. Ponadto odtworzono wygląd dwóch istotnych elementów wyposażenia: ikonostasu z końca XIX wieku oraz Cyborium. Stworzono bogatą dokumentację zbioru zawierającą podsumowanie badań fizyko-chemicznych, opis, stan zachowania a także proponowany program konserwatorski. Wnioski. Na podstawie zgromadzonych informacji oraz przeprowadzonej analizy poszczególnych elementów wyposażenia udało się wyselekcjonować te najcenniejsze i objąć je ochroną (wpis do rejestru zabytków). Ponadto na podstawie dokumentacji, przygotowano projekt re-aranżacji wnętrza świątyni w celu przywrócenia jej wartości historycznych.

EN

Purpose of research. The purpose of the research of historic equipment (found in 2015 in the attic of the temple) of the former Birth of St. John the Baptist orthodox church (1812), was to determine the provenance, dating as well as the technique and technology of individual objects. The research was carried out as part of the "Conservation project for the historic equipment of the former orthodox church in Odrzechowa" financed by Ministry of Culture and National Heritage scholarship. Methodology. Physical and chemical research were carried out on samples taken from selected historic objects in order to determine the technological structure as well as the identification of pigments and adhesives. Also detailed measurements and investigation of the collection has been done. An important part of the research was the stylistic comparative analysis of the most valuable objects as well as the archival query. The results. Thanks to the conducted research, it was possible to determine the dating of the two most valuable objects: a side altar from the 18th century and a wooden processional cross from the turn of the 18th / 19th century. In addition, the appearance of two important pieces of equipment was reconstructed: the iconostasis from the end of the 19th century and the Cyborium. A rich documentation of the collection was created containing a summary of physical and chemical research, description, state of preservation as well as the proposed conservation program. Conclusions. On the basis of the collected information and the analysis of individual equipment items, it was possible to select the most valuable ones and to protect them (entry in the register of monuments). In addition, based on the documentation, the project of re-arrangement of the interior of the temple was prepared, which will be the basis for restoration of it’s historic values.

Keywords

PL

Odrzechowa; badania; ikonostas; ołtarz; cerkiew; konserwacja; dziedzictwo

EN

Odrzechowa; research; iconostasis; altar; orthodox church; conservation; heritage

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2018
• Issue: 8
• Pages: 591-600

Contributors

author

Wojtowicz Łukasz

• Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Krakowskie Przedmieście, 500-068 Warszawa

References

• Czajkowski, J. (1998). Ikona karpacka. Sanok: MBL w Sanoku.
• Giemza, J. (2017). Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny. Rzeszów: Libra PL.
• Jeżewska, E. (2017). Opracowanie budowy technologicznej w zakresie stratygrafii warstw malarskich i identyfikacji pigmentów z elementów baldachimu z prezbiterium dawnej cerkwi p.w. Narodzin Św. Jana Chrzciciela w Odrzechowej. Warszawa: Mat.arch. WUOZ w Przemyślu.
• Jeżewska, E. (2016a.). Opracowanie budowy technologicznej w zakresie stratygrafii warstw malarskich, identyfikacji pigmentów z gruntów i powłok malarskich oraz analiza metali z Krzyża Procesyjnego pochodzącego z cerkwi w Odrzechowej. Warszawa: Mat.arch. WUOZ w Przemyślu.
• Jeżewska, E. (2016b.). Opracowanie budowy technologicznej w zakresie stratygrafii warstw malarskich i identyfikacji pigmentów z ikonostasu z dawnej cerkwi p.w. Narodzin Św. Jana Chrzciciela w Odrzechowej. Warszawa: Mat.arch. WUOZ w Przemyślu.
• Motyka, G. (2011). Od rzezi Wołyńskiej do Akcji "Wisła", konflikt polsko-ukraiński 1943-1947. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Nowak, D. (2013). Odrzechowa – zarys dziejów. Biecz: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza.
• Rudenko, O. (2007). Czy Chrystusowi wolno być Hucułem. O początkach ruskiej sztuki religijno-narodowej na przykładzie twórczości Juliana Pankiewicza. Biuletyn Historii Sztuki, 1(2), 50-72.
• Rudniewski, P. (1995). Pigmenty i ich identyfikacja, Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.
• Skarżyńska, M. (2014) Ikona Narodzin Św Jana Chrzciciela. Dokumentacja Prac Konserwatorskich i Restauratorskich, Ikona „Narodziny św. Jana Chrzciciela” z 1892 roku, autorstwa Juliana (Juliusza) Pankewycza z Kościoła parafialnego p.w. Św. Jana Chrzciciela w Odrzechowej. Sanok: Mat.arch. WUOZ w Przemyślu.
• Wojtowicz, Ł. (2016). Tajemnice Odrzechowej - interdyscyplinarny projekt edukacyjny jako podstawa dla działań konserwatorskich ratujących zabytkowe wyposażenie dawnej cerkwi w Odrzechowej. Ogrody Nauk i Sztuk 6, 304-309.
• Wojtowicz, Ł. (2017). Dokumentacja Prac Konserwatorskich i Restauratorskich, Feretron z przedstawieniami Matki Boskiej Nieustającej Opieki oraz Świętego Mikołaja, dat. 1900 r z kościoła p.w. Św. Jana Chrzciciela w Odrzechowej. Warszawa, Mat.arch. WUOZ w Przemyślu.