Parafia Gowidlino na Kaszubach w XIX wieku

• Authors: Marek Jodkowski

Title variants

EN

The Gowidlino parish in Kashubia in the 19th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dziewiętnastowieczne, zachodniopruskie Gowidlino, należące do parafii w Sierakowicach, było usytuowane na zachodnim krańcu powiatu kartuskiego. Władze diecezji chełmińskiej, obawiając się wpływów protestantyzmu, postanowiły erygować gowidlińską parafię, co nastąpiło 13 stycznia 1866 r. Podporządkowano jej także graniczne miejscowości leżące w prowincji pomorskiej, a zatem stanowiące diasporę Kościoła katolickiego. Dzięki temu placówka duszpasterska otrzymywała pomoc ze strony organizacji i stowarzyszeń kościelnych, które wspierały działalność misyjną. Wśród nich warto wymienić Stowarzyszenie św. Bonifacego i Wojciecha w Pelplinie. Gowidliński kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny został wzniesiony w latach 1866–1868.

EN

The nineteenth‑century, West Prussian Gowidlino, belonging to the Sierakowice parish, was situated in the western part of the Kartuzy county. The authorities of the Bishopric of Culm, fearing Protestant influences, founded a parish in Gowidlino on 13 January 1866. Villages near the border, located in the Province of Pomerania and belonging to the diaspora of the Bishopric of Culm, were subordinate to it. The pastoral institution received help from organisations and Church associations which supported missionary activity, including the Boniface and Adalbert Association in Pelplin. The Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary church in Gowidlino was built in the years 1866‒1868. The elements of the interior decoration were mostly ordered in artists’ workshops located in western German provinces. Johannes Nepomuk von der Marwitz, who gave considerable support for the building investments of the church, was the protector of the parish. For more than 20 years, the institution was financially supported by the Diocese of Passau. Since 1876, every six weeks, the priest of Gowidlino celebrated Masses in Karwno, which was located in the Province of Pomerania. There was a Catholic elementary school with two teachers, one of whom also gave religion lessons in the Evangelical school in Mydlita.

Keywords

PL

budownictwo sakralne, diaspora, diecezja chełmińska, duchowieństwo, finansowanie parafii, Kaszuby, Kościół katolicki,; Niemcy w XIX w., Prusy Zachodnie, Stowarzyszenie świętych Bonifacego i Wojciecha w Pelplinie

EN

Bishopric of Culm, Boniface and Adalbert Association in Pelplin, Catholic Church, Clergymen, Diaspora, funding of a parish, Germany in the 19 century, Kashubia, Religious buildings, West Prussia

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2013
• Issue: 33
• Pages: 51-62

Contributors

author

Marek Jodkowski

• Wydział Teologii Uniwersytet Warmińsko‑Mazurski Olsztyn

References

• Archiwum Zarządu Generalnego Stowarzyszenia św. Bonifacego w Paderborn, Teczka: Gowidlino.
• Aus der Diözese Culm, „Bonifatiusblatt” 1868, nr 4, s. 51–53.
• Aus der Missionsstation Gowidlino, „Bonifatiusblatt” 1869, nr 1, s. 9–11.
• Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928.
• Fünf neue Missionen, „Bonifatiusblatt” 1866, nr 4, s. 51–58.
• Gatz E., Kulm, w: Geschichte des kirchlichen Lebens in den deutschsprachigen Ländern seit dem Ende des 18. Jahrhunderts, Bd. 1, Die Bistümer und ihre Pfarreien, red. tenże, Freiburg in Br. 1991, s. 402–409.
• Heidn W., Die Ortschaften des Kreises Karthaus/Westpr. in der Vergangenheit, Marburg-Lahn 1965.
• Joskowski Z., Gród Gowida. Historia wsi i parafii Gowidlino, Banino–Pelplin 2006.
• Liedtke A., Zarys dziejów diecezji chełmińskiej do 1945 roku, Pelplin 1994.
• Machalewski L., Mission Gowidlino in West-Preußen, „Bonifatiusblatt” 1875, nr 6, s. 74–76.
• Machalewski L., Mission Gowidlino in West-Preußen, „Bonifatiusblatt” 1876, nr 8, s. 85.
• Machalewski L., Missionsstation Gowidlino in West-Preußen, „Bonifatiusblatt” 1883, nr 3, s. 41–43.
• Machalewski L., Missions-Station Gowidlino, „Bonifatiusblatt” 1883, nr 5, s. 79.
• Mross H., Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821–1920, Pelplin 1995.
• Schematismus des Bistums Culm mit dem Bischofsitze in Pelplin, Pelplin 1904.
• Zur kirchlichen Diözesan-Statistik des Jahres 1866, „Amtliches Kirchenblatt für die Diözese Culm” 1867, s. 4–6.