Sytuacje graniczne w życiu człowieka (rozważania andragogiczno-etyczne)

• Authors: Kowalski Mirosław

Title variants

EN

Terminal situations in human life (andragogical and ethical considerations)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Śmierć, cierpienie-choroba to sytuacje graniczne i jednocześnie kategorie edukacji całożyciowej – swoisty problem/zagadnienie andragogiki. Proponowany Czytelnikowi tekst dedykowany jest zmarłym aktorom Annie Przybylskiej i Krzysztofowi Kolbergerowi i stanowi filozoficzną podstawę bardziej szczegółowej refleksji, która może się odbyć na gruncie wzmiankowanej subdyscypliny pedagogicznej. Z jednej strony sprowadzenie niejednokrotnie abstrakcyjnych problemów filozoficznych do jak najbardziej realnych spraw istnienia empirycznego i egzystencji człowieka jest możliwe, przekona Czytelnika porównanie odnośnych fragmentów tekstu z wyimkami z myśli między innymi H.-G. Gadamera, M. Heideggera, P. Jarvisa. Z drugiej zaś autor podkreśla, że zorientowana egzystencjalnie i hermeneutycznie edukacja dorosłych powinna być podłożem krytycznego postrzegania współczesnego, kulturowo-społecznego wzorca odnoszenia się do śmierci i jej wyznaczników, to jest banalizowania śmierci i unikania doświadczania jej realności. Istotą staje się rola, jaką śmierć, cierpienie-choroba odgrywają w kształtowaniu relacji podmiotu do samego siebie, dostrzeżeniu poza elementem destrukcyjnym momentu konstrukcyjnego. Sytuacje graniczne uwypuklają cele i zadania podmiotu całożyciowej edukacji (samokształcenia, samowychowania), podkreślając między innymi doświadczenia życiowe będące podłożem potencjału edukacyjnego i rozwojowego.

EN

Death, suffering and disease are borderline situations and at the same time categories of lifelong education – a specific problem/issue of andragogy. This text is dedicated to the deceased actors Anna Przybylska and Krzysztof Kolberger and is the philosophical basis for a more detailed reflection that takes place on the basis of the pedagogical subdiscipline mentioned. On the one hand, it is possible to bring abstract philosophical problems to the most real aspects of empirical and human existence, the reader will be convinced to this through the comparison of the relevant parts of the text with excerpts from the writing of H.-G. Gadamer, M. Heidegger, P. Jarvis. On the other hand, the author emphasises that an existential and hermeneutically oriented adult education should be the basis for a critical perception of the contemporary, cultural and social patterns of the relation to death and its determinants, that is, banalizing death and avoiding experiencing its reality. The essence is the role that death, suffering and disease play in shaping the relationship of subjects to themselves, noticing a constructive moment beyond the destructive element. Terminal situations emphasise goals and tasks of the subject of lifelong education (self-education, self-education), emphasizing, among others, life experiences as the basis of educational and developmental potential.

Keywords

PL

śmierć; cierpienie; choroba; andragogika; edukacja dorosłych

EN

death; suffering-disease; andragogy; adult education

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
• Journal: Dyskursy Młodych Andragogów / Adult Education Discourses
• Year: 2019
• Volume: 20
• Pages: 179-189

Dates

published

2019

Contributors

author

Kowalski Mirosław

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, Instytut Pedagogiki

References

• Ablewicz K. (2003), Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Aries Ph. (1989), Człowiek i śmierć, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Aries Ph. (2007), Rozważania o historii śmierci, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Gadamer H.-G. (1979), Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, wybór, oprac., wstęp K. Michalski, przekł. M. Łukaszewicz, K. Michalski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Heidegger M. (1994), Bycie i czas, przeł., przedmową i przypisami opatrzył Bogdan Baran, Biblioteka Współczesnych Filozofów Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Jarvis P. (2004), Adult Education and Lifelong Learning. Theory and Practice, Routledge-Falmer, New York-London.
• Jarvis P. (2012), Transformatywny potencjał uczenia się w sytuacjach kryzysowych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3(59), s. 127-135.
• Kolasa D. (2010), Sytuacje możliwe a sytuacje graniczne w filozofii Jaspersa, „Studia z Historii Filozofii”, nr 1, http://apcz.pl/czasopisma/index.php/szhf/article/viewFile/100/114 [dostęp: 17.01.2019].
• Knowles M.S. (1980), The Modern Practice of Adult Education. From Pedagogy to Andragogy, 2nd ed., Englewood Cliffs, Prentice Hall Regents/Cambridge.
• Malewski M. (2000), Modele pracy edukacyjnej z ludźmi dorosłymi, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 1(9), s. 47-63.
• Malewski M. (2013), Dorosłość – kłopotliwa kategoria andragogiki, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3(63), s. 23-40.
• Mezirow J. (1991), Transformative Dimensions of Adult Learning, Jossey Bass, San Francisco.
• Michalski K. (1978), Heidegger i filozofia współczesna, Państwowy Instytut Wydawniczy, War¬szawa.
• Piecuch C. (2011), Człowiek metafizyczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rudziński R. (1978), Jaspers, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Rudziński R. (1980), Człowiek w obliczu nieskończoności. Metafizyka i egzystencja w filozofii Karla Jaspersa, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Szałek P. (2006), Karla Jaspersa koncepcja śmierci jako sytuacji granicznej, „Analiza i Egzystencja”, nr 3, http://usfiles.us.szc.pl/pliki/plik_1192710757.pdf [dostęp: 17.01.2019].
• Tischner J. (1989), Prawda bycia i wolności, czyli filozofia po Heideggerze, w: Filozofia współczesna, J. Tischner (red.), Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Kraków, s. 92-98.
• Wołoszyn S. (1998), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. 3, ks. 2, wyd. 2 zm., Wydawnictwo Strzelec, Kielce.

Identifiers

ISSN

2084-2740