Bohater, donosiciel, kozioł ofiarny. Rozważania o sygnalistach i społecznej roli whistleblowingu

• Authors: Kobylińska Aleksandra

Title variants

EN

Hero, whistle-blower, scapegoat – reflections on the social role of whistleblowing

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Whistleblowing – ujawnianie przez pracownika nieprawidłowości, do jakich dochodzi w organizacji – jest jednym z ważnych mechanizmów eliminowania patologii z instytucji publicznych i przedsiębiorstw. Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytania, czym jest whistleblowing oraz jakie jest jego społeczne znaczenie. W tekście zasygnalizowane zostały kluczowe problemy związane z ujawnianiem nieprawidłowości oraz ze społecznymi reakcjami na działalność sygnalistów. Punktem odniesienia są Mertonowskie rozważania na temat nonkonformizmu oraz koncepcja pozytywnej dewiacji społecznej. Tekst odwołuje się do przykładów doświadczeń polskich sygnalistów z ostatnich lat.

EN

Whistleblowing, which is the disclosure by an employee of irregularities occurring in their organization, plays a vital role in combatting wrongdoings in public institutions and business. The article discusses the key questions relating to whistleblowing and its social significance. It indicates the crucial problems connected with the disclosure of irregularities and social reactions to whistleblowing. The article refers to R.K. Merton’s concept of non-conformity and to the positive social deviance theory. The issues discussed are illustrated by recent Polish examples of whistleblowing.

Keywords

PL

whistleblowing; whistleblower; nonkonformizm; pozytywna dewiacja

EN

whistleblowing; whistleblower; non-conformity; positive deviance

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2015
• Issue: 2(9)
• Pages: 127-140

Contributors

author

Kobylińska Aleksandra

• Instytut Spraw Publicznych

References

• Alford C. 2001. Whistleblowers: Broken Lives and Organizational Power, Cornell University Press.
• Association of Certified Fraud Examiners 2008. Report to the Nation on Occupational Fraud and Abuse, http://www.acfe.com/uploadedFiles/ACFE_Website/Content/documents/2008-rttn.pdf; dostęp: 23.09.2014.
• Calland R., Dehn G. 2004. Whistleblowing Around the World; Law, Culture and Practice, Public Concern at Work.
• De Maria W., Jan C. 1997. Eating its Own. The Whistleblower’s Organization in Vendetta Mode, „Australian Journal of Social Issues”, nr 32(1), s. 37–59.
• Elliston F.A. 1982. Civil Disobedience and Whistleblowing. A Comparative Analysis of Two Forms of Dissent, „Journal of Business Ethics”, nr 1(1), s. 23–28.
• Grant C. 2002. Whistle Blowers. Saints of Secular Culture, „Journal of Business Ethics”, nr 39(4), s. 391–399.
• Jubb P.B. 1999. Whistleblowing: A Restrictive Definition and Interpretation, „Journal of Business Ethics”, nr 21(1), s. 77–94.
• Kurczewski J. 2013. Sorokina teoria działań poz ytywnych, „Normy, dewiacje i kontrola społeczna”, t. 14.
• Kobylińska A., Folta M. 2015. Sygnaliści – ludzie, którz y nie potrafią milczeć. Doświadczenia osób ujawniających nieprawidłowości w instytucjach i firmach w Polsce, Instytut Spraw Publicznych.
• Kwaśniewski J. 1976. Poz ytywna dewiacja społeczna, „Studia Socjologiczne”, nr 3(62), s. 215–233.
• Lewicka-Strzałecka A. 2012. Whistleblowing w Polsce – działanie w dobrej wierze czy donosicielstwo?, [w:] Centralne Biuro Antykorupcyjne, Mapa korupcji. Stan przestępczości korupcyjnej w Polsce w 2011 r., Wydawnictwo Centrum Szkolenia Policji, s. 21–26.
• Merton R.K. 2002. Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• PwC. 2014. Global Economic Crime Survey 2014.
• PwC Investigation and Forensic Services. 2007. Economic crime. People, culture and controls. The 4th biennial Global Economic Crime Survey.
• Soeken D.R. 2014. Don’t Kill the Messenger. How America’s Valiant Whistleblowers Risk Everything in Order to Speak Out Against Waste, Fraud and Abuse in Business and Government, CreateSpace Independent Publishing Platform.
• Swedberg R. 1999. Civil Courage („Zivilcourage”). The Case of Knut Wicksell, „Theory and Society”, nr 28(4), s. 501–528.
• Vandekerckhove W., James C., West F. 2013. Whistleblowing. The inside story – a study of the experiences of 1,000 whistleblowers, Project Report. Public Concern at Work.
• Worth M. 2013. Whistleblowing in Europe. Legal Protections for Whistleblowers in the EU, Transparency International.
• Wright K. 2008. Towards a Cultural Sociolog y of Whistleblowing, http://www.tasa.org.au/uploads/2011/05/Wright-Katie-Session-80-PDF.pdf; dostęp: 23.09.2014.
• Znaniecki F. 2001. Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe PWN.