Łomazy, Pieszczatka Woin – dawne miasta królewskie w starostwie brzeskim (województwo brzesko – litewskie) w świetle lustracji z 1566 r. Studium gospodarczo – przestrzenne

• Authors: Panasiuk Adam

Title variants

EN

Łomazy, Pieszczatka Woin - former royal cities in the Brest Starostvo (Brest-Lithuanian Voivodeship) in the light of the lustration from 1566. Economic and spatial study

RU

Ломазы, Пещатка Воин - бывшие королевские города в Брестском старостве (Брестско-Литовском воеводстве) в свете люстрации 1566 года. Экономико-пространственное исследование

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lustracja dóbr królewskich z 1566 r. dostarcza wielu interesujących informacji. Lustratorzy rejestrowali liczbę właścicieli, wielkość działek mieszkalnych i ogrodowych, opłaty z tytułu posiadanych działek a także całkowity dochód, jaki monarcha mógł uzyskać z lustrowanych miejscowości. W pracy poddano analizie dane lustracyjne dotyczące trzech dawnych miasteczek królewskich położonych w Wielkim Księstwie Litewskim: Łomaz, Piszczaca i Wohynia; dzięki czemu można było porównać te miejscowości. Pracę uzupełniają mapy sztabowe z początku XIX w. i dzisiejsze plany, przedstawiające układ przestrzenny, co pozwoliło ustalić zmiany w przebiegu ulic i rozbudowę przestrzenną.

EN

The lustration of royal estates from 1566 provides many interesting information. The surveyors recorded the number of owners, the size of residential and garden plots, fees for owned plots, as well as the total income that the monarch could get from the towns he or she checked. The study analyzed lustration data on three former royal towns in the Grand Duchy of Lithuania: Łomazy, Piszczac and Wohyń; thanks for this is possible compare these localities. The work is complemented by staff maps from the early nineteenth century and today’s plans, showing the spatial layout, which allowed to determine changes in the course of streets and spatial development.

RU

Осмотр (люстрация)королевских имений с 1566 года дает много интересной информаций о городах. В источниках указывалось количество владельцев, размер жилых и садовых участков, плата за владения участками, а также общий доход, который монарх мог получить от прославленных городов. В исследовании были проанализированы данные о люстрации трех бывших королевских городов в Великом Княжестве Литовском: Ломаз, Пищатка и Вогиня, для сравнения этих городков. Работа дополнена штатными картами начала 19-го века и сегодняшними планами, показывающими пространственное расположение, что позволило определить изменения в ходе улиц и пространственное развитие.

Keywords

PL

lustracje; miasta; Wohyń; osadnictwo; województwo brzesko–litewskie; Wielkie Księstwo Litewskie

EN

surveys; towns; Wohyń; settlements; Brest-Lithanian voivodship; Grand Duchy of Lithuania

RU

люстрация; города; Вогинь; поселение; Брест-Литовское воеводство; Великое Княжество Литовское

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2019
• Volume: XVI (2019)
• Issue: 3: Rzeczpospolita i Wschód, pod red. Artura Góraka
• Pages: 41-70

Dates

published

2019

Contributors

author

Panasiuk Adam

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

References

• Alexandrowicz S., Kierunki produkcji rzemieślniczej i przemysłowej w miasteczkach Białorusi i Litwy (XVI do połowy XVII w.), „Zeszyty Naukowe UAM. Historia”, 6(1964)
• Alexandrowicz S., Miasteczka Białorusi i Litwy jako ośrodki handlu w XVI i w I połowie XVII wieku, „Rocznik Białostocki”, 1(1961).
• Alexandrowicz S., Powstanie i rozwój miast województwa podlaskiego (XV – I poł. XVII w.), „Acta Baltico – Slavica”, 1(1964).
• Alexandrowicz S., Powstanie miejskiej sieci Podlasia na tle wczesnych procesów urbanizacyjnych w Wielkim Księstwie Litewskim, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 28(1980), z. 3.
• Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana, t. 4, Warszawa 1886.
• Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław – Warszawa – Kraków 1986.
• Ćwik W., Miasta rządowe małopolskiej części Królestwa Polskiego 1815–1866 (stan gospodarczo – społeczny), "Rocznik Lubelski", 10(1967), s. 229–248.
• Ćwik W., Reder J., Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego, podziałów administracyjnych i ustroju władz, Lublin 1977.
• Demidowicz T., Łomazy – zarys dziejów, Biała Podlaska 2007.
• Demidowicz T., Piszczac – zarys dziejów, Biała Podlaska 1999.
• Demidowicz T., Wohyń – zarys dziejów, Biała Podlaska 1998.
• Flisiński J., Starostwo brzeskie w XVI wieku, „Rocznik Bialskopodlaski”, 5(1997).
• Kalinowski W., Miasta polskie w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 8(1963), z. 3–4.
• Słownik Staropolski, t. 3, z. 4, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961, s. 282.
• Kołodziejczyk R., Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim, „Kwartalnik Historyczny”, 68(1961).
• Kozaczewski T., Rozplanowanie, układ przestrzenny i rozwój miasta średniowiecznego, Wrocław 1973.
• Łowmiański H., „Wchody” miast litewskich, „Ateneum Wileńskie”, 1(1923), nr 3–4.
• Mazurkiewicz J., Likwidacja ustroju miejskiego mniejszych miast w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim w okresie przed masową zamianą miast na osady (1807 – 1864), „Rocznik Lubelski”, 10(1967).
• Ochmański J., W kwestii agrarnego charakteru miast W. Ks. Litewskiego w XVI w., [w:] „Studia Historica. W 35 – lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego”, Warszawa 1959.
• Ochmański J., W kwestii agrarnego charakteru miast Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku, [w:] ”Studia Historica. W 35 – lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego”, red. A Gieysztor, Warszawa 1958, s. 294.
• Słownik Staropolski, t. 5, z. 7(31), Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
• Słownik Staropolski, t. 6, s. 2(35), Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Rewieńska W., Miasta i miasteczka w północno – wschodniej Polsce. Położenie topograficzne, rozplanowanie, fizjonomia. Studium antropogeograficzne, Wilno 1938
• Samsonowicz H., Ulica w mieście średniowiecznym: szlak, miejsce działań, przekaz informacji, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 46(1998), zesz. 3–4.
• Samsonowicz H., W sprawie układu przedkolacyjnego polskich miast przedkolacyjnych, [w:] tenże, „Studia z dziejów miast w średniowieczu”, Poznań 2014.
• Sianożęć, [w:] Słownik Staropolski, t. 8, z. 3(50), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978, s. 162.
• Sowina U., Średniowieczna działka miejska w świetle źródeł pisanych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68(1985), z. 3.
• Sucheni – Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny. Cz. 1. Geneza egzekucji dóbr, Wrocław–Warszawa–Kraków 1974.
• Szczygieł R., Wpływ unii Polski z Litwą na rozwój urbanizacji pogranicza obydwu państw od końca XIV do XVI wieku, [w:] „Stare i nowe struktury społeczne w Polsce. T. III. Czynniki miastotwórcze w okresach wielkich zmian społecznych”, red. W. Misztal, J. Styk, Lublin 2002.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001.
• Warchoł S., Nazwy miast Lubelszczyzny, Lublin 1964.
• Wawrzyńczyk A., Rozwój wielkiej własności na Podlasiu w XV i XVI w., Wrocław 1951.
• Wawrzyńczyk A., Studia z dziejów handlu Polski z Wielkim Księstwem Litewskim i Rosją w XVI w., Warszawa 1956.
• Słownik Staropolski, t. 10, z. 4(64), Kraków 1991, s. 301.
• Zajda A., Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), Waszawa–Kraków 1979.
• Zdański K., Przyczynki do dziejów powiatu brzesko – litewskiego i ziem nim objętych, Warszawa 1936.
• Довнаръ – Запольский М. В., Берестейское Староство въ XVI вѣкѣ, „Университетскія Извѣстія”, 38(1898), nr 2, s. 32.

Identifiers

DOI

10.36121/apanasiuk.16.2019.3.041