Julian Edwin Zachariewicz – filozoficzne ścieżki galicyjskiego intelektualisty

• Authors: Polak Paweł
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia postać zapomnianego polskiego intelektualisty Juliana Edwina Zachariewicza (1883–1939?). Był on synem słynnego polskiego architekta, rektora lwowskiej Szkoły Politechnicznej Juliana Oktawiana Zachariewicza. Przyszły myśliciel wykształcony został w szkołach dawnej Galicji we Lwowie i w Chyrowie. Studiował filozofię i wiele innych dyscyplin, głównie we Lwowie i w Berlinie. Pracował jako pisarz i dziennikarz, ale publikował również przyczynki filozoficzne. Interesowały go relacje nauka–wiara (np. monizm E. Haeckla). W niniejszej pracy poddano analizie rolę filozofii w pracach i korespondencji Zachariewicza (korespondował ze znanymi myślicielami: K. Twardowskim, A. Einsteinem, W. Wundtem, M. Grabmannem). Zwrócono również uwagę na interesującą współpracę Zachariewicza z Polskim Towarzystwem Filozoficznym.

EN

This article presents a forgotten Polish intellectual Julian Edwin Zachariewicz (1883– 1939?). He was a son of famous Polish architect Julian Oktawian Zachariewicz. He was educated in former Galicja's schools in Lwów and Chyrów. He studied philosophy and many other disciplines mainly in Lwów and Berlin. He worked as a writer and journalist but he also made some contributions to philosophy. He was interested mainly in science-religion relations (e.g. E. Haeckel's monism). This paper investigates a role of philosophy in Zachariewicz's articles and correspondence (with famous thinkers: K. Twardowski, A. Einstein, W. Wundt, M. Grabmann). This article also shows interesting Zachariewicz's cooperation with a Polish Philosophical Society.

Keywords

PL

J.E. Zachariewicz; Polskie Towarzystwo Filozoficzne; Lwów

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 215-246

Dates

published

2016-09-01

Contributors

author

Polak Paweł

• (Uniwersytet Jana Pawła II w Krakowie

References

• Bericht über den Kongress der Deutschen Gesellschaft für Psychologie, t. 5.1912.
• Bzowski Teofil. 1946. Ku pamięci zmarłych i poległych Chyrowiaków w latach 1939-1946, wydano na prawach rkp. Stara Wieś: (bdw).
• Grabmann Martin. 1980. Nachlass und Schrifttum. Paderborn - München - Wien – Zürich: (bdw).
• Harnack von Adolf. 1909. Istota chrześcijaństwa: Szesnaście wykładów wobec słuchaczów wszystkich fakultetów 1899/1900 w uniwersytecie berlińskim. Tłum. Zachariewicz Julian. Warszawa: Wydawnictwo S. Orgelbranda Synowie
• J. Zachariewicz, List do Kazimierza Twardowskiego z dnia 1 lipca 1922 r. (Berlin-Charlottenburg), Archiwum Kazimierza Twardowskiego, sygn. K-02-1-44, k. 80r.
• J. Zachariewicz, List do Kazimierza Twardowskiego z dnia 1 lipca 1922 r. (Berlin-Charlottenburg), Archiwum Kazimierza Twardowskiego, sygn. K-02-1-44, k. 80v.
• J. Zachariewicz, List do Martina Grabmanna z dnia 28 grudnia 1928 r. (Lwów), Archiv des Grabmann-Instituts, mps, k. 1-4.
• J. Zachariewicz, List do Wilhelma Wundta z dnia 15 sierpnia 1912 r. (Ostseebad Binz auf Rügen), Universitätsarchiv Leipzig, rkp, sygn. NA Wundt/III/1601-1700/1604/306/893-918, k. 306/1;
• J. Zachariewicz, Wilhelm Wundt und der Nobelpreis 1912, Universitätsarchiv Leipzig, mps, sygn. NA Wundt/III/1601-1700/1604/306/893-918, k. 306/2-306/12.
• Jahrbuch der Schopenhauer-Gesellschaft, t. 10. 1921.
• Jahrbuch der Schopenhauer-Gesellschaft, t. 3. 1914.
• Jahrbuch der Schopenhauer-Gesellschaft, t. 4. 1915.
• Kamińska-Kwak Jolanta. 2005. Inteligencja województwa lwowskiego w okresie międzywojennym. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kant-Studien. Philosophische Zeitschrift, 18. 1913.
• Katalog korespondencji Kazimierza Twardowskiego. 1997. [w:] Ruch Filozoficzny, 54.
• Korespondencja Zachariewicza z Tarnowskim znajduje się w Archiwum PAN, sygn. K III-13.
• Księga pamiątkowa 50-lecia Konwiktu i Gimnazjum OO. Jezuitów w Chyrowie. 1886-1936. 1936. Kraków: druk Wł. Anczyca i Spółki.
• Księga promocji UJK we Lwowie a. 1930/1931 sqq. pag. 256. Odpis znajduje się w archiwum rodziny Zachariewiczów.
• Ławski Jarosław. 2008. O interpretacji kuriozalnej. Anthropos?, t. 10-11, 171–188.
• List Zachariewicza do K. Twardowskiego z 13 lipca 1909 r. napisany w Zakopanem (Archiwum Kazimierza Twardowskiego, sygn. K-02-1-44, k. 78r-79v)
• Niemiec Jan. 1998. Zakład naukowo-wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie, Rzeszów: Instytut Europejskich Studiów Społecznych : [Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego].
• Polak Paweł. 2007. Spór wokół teorii ewolucji przed stu laty. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce. t. 41, 56–90.
• Polak Paweł. 2012. „Byłem Pana przeciwnikiem [Profesorze Einstein]...”: Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa. Kraków: Copernicus Center Press.
• Przeniosło Marek. 2009. Posiedzenia Zarządu Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie (wybrane protokoły z lat 1905-1913). [w:] Michalska-Bracha Lidia, Przeniosło Marek (red.). Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa: studia i materiały, t. 2, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego
• Ruch Filozoficzny, 6 (1921/1922), s. 70a-70b.
• Schopenhauer-Jahrbuch. 1916.
• Spengler Oswald. 1923. Der Untergang des Abendlandes : Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte. Bd. 1, Gestalt und Wirklichkeit. München: O. Beck.
• Średniawa Bolesław. 1985. Recepcja teorii względności w Polsce. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, t. 30(3-4), 555–584.
• Średniawa Bolesław. 1987. The Reception of the Theory of Relativity in Poland. [w:] Glick Thomas (red.). The Comparative Reception of Relativity, 327–350. Dordrecht-Boston: (bdw).
• Stögbauer A. 1909. Julijan Zachariewicz. Niemiecki Związek Monistów i Ernest Haeckel. Kraków 1908. Odbitka z „Przeglądu Polskiego”, str. 35. Przegląd Filozoficzny, t. 12, 79–80.
• Tablica pamiątkowa ku czci Kazimierza Twardowskiego (z okazji 100. posiedzenia Polskiego Towarzystwa Filozoficznego – 4 XI 1910), wersja zdigitalizowana: <http://www.ifispan.waw.pl/bibfis/data/spc/zbiory/gallery/tablica/tablica.htm>.
• Tablica pamiątkowa ku czci Kazimierza Twardowskiego przygotowana z okazji setnego posiedzenia naukowego PTF 4.XI.1910, sygn. F.419 w zbiorach Połączonych Bibliotek Wydziału Filozofii i Socjologii UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego w Warszawie.
• Twardowski Kazimierz. 1916. W hołdzie. Kurjer Lwowski, t. 34 (227).
• Woleński Jan. Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Zachariewicz Julian. 1908(a). Friedrich Paulsen: Moderne Erzichung und geschichtlichte Sittlickheit.... Przegląd Polski, t. 169, s. 358–361.
• Zachariewicz Julian. 1908(b). Homer, Chrystus, Shakespeare i historyczny sceptycyzm. Ateneum Polskie, t. 3, 82–107.
• Zachariewicz Julian. 1908(c). Niemiecki Związek Monistów i Ernst Haeckel. Przegląd Polski, t. 169, 97–127.
• Zachariewicz Julian. 1909(a). Carl Stumpf: Die Wiedergeburt der Philosophie...., Przegląd Polski, t. 172, 541–543.
• Zachariewicz Julian. 1909(b). Ferdynand Hoesick: Stanisław Tarnowski. Rys życia i prac.... Przegląd Polski, t. 173, 241–245.
• Zachariewicz Julian. 1909(c). Prof. Dr. Stephan Pawlicki: Über das neuste Werk.... Przegląd Polski, t. 173, 241–245.
• Zachariewicz Julian. 1911. I. Zjazd Monistów. Ruch Filozoficzny, t. 1(8),182b – 183b.
• Zachariewicz Julian. 1913(a). Pawlicki St. Ks. Prof. Dr. Spinoza i dziesiejszy monizm. Wydawnictwo Towarzystwa Filozoficznego w Krakowie Nr 5. 1912. Str. 24. Ruch Filozoficzny, t. 3(4).
• Zachariewicz Julian. 1913(b). Towarzystwo im. Schopenhauera. Ruch Filozoficzny, t. 3.
• Zachariewicz Julian. 1915. Kausale und konditionale Weltanschauung. Archiv für systematische Philosophie, t. 21(2), 173–185.
• Zachariewicz Julian. 1920. Teorja relatywności i Albert Einstein. Słowo Polskie, t. 25( 470), 1–2.
• Zachariewicz Julian. 1924. Adam Mickiewicz, Polska i Stany Zjednoczone Ameryki. Lwów: Spółka Akcyjna Wydawnicza.
• Zachariewicz Julian. Stefan Pawlicki. Wspomnienie pośmiertne (cz. I). Kurjer Lwowski, nr 234.
• Zachariewicz Julian. Stefan Pawlicki. Wspomnienie pośmiertne (cz. II). Kurjer Lwowski, nr 238.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2016.2.16