Walka o tożsamość narodową Polaków w Księstwie Cieszyńskim od połowy XIX wieku do 1918 roku

• Authors: Miszewski Dariusz
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

An important element in Polish history was the struggle for the national identity of Poles in the Duchy of Cieszyn since the second half of the nineteenth century to the end of the First World War. Conducted a large-scale policy designed to promote other non-Polish nationality. The Poles did not surrender and actively sought to maintain their national identity in the area.

Keywords

PL

Księstwo Cieszyńskie; Wiosna Ludów; tożsamość narodowa

EN

the Duchy of Cieszyn; Spring of Nations; national identity

• Publisher: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities
• Year: 2013
• Issue: 2
• Pages: 141-178

Dates

published

2013

Contributors

author

Miszewski Dariusz

References

• A. Grobelný, Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do samodzielnych państw (1848-1918), [w:] Zarys dziejów Śląska Cieszyńskiego, red. J. Valenta, przekł. A.M. Rusnok, M. Balowski, Ostrawa–Praga 1992
• A. Hořínek, Mezí námi a Poláky, Karviná 1934
• A. Stępniak, Kwestia narodowa a społeczna na Śląsku Cieszyńskim pod koniec XIX i w po¬czątkach XX wieku (do 1920 roku), Katowice 1986
• A. Szefer, Współpraca tzw. Ślązakowców z Niemcami na Śląsku Cieszyńskim 1910-1938, „Zaranie Śląskie” 1963
• A. Szklarska-Lohmannowa, Kazimierz Piątkowski 1874-1942, PSB, t. 26, z. 108
• A. Turek, Přehled vyvoje narodnostnich pomeru v zapadni časti našeho Slezska do prvni svetove valky, [w:] Slezsko na cestě k československemu statu, Opava 1969
• A. Zając, Działalność kulturalna Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego w okresie szczytowego rozwoju, „Zwrot” 1970, nr 8
• A. Zając, Działalność oświatowa Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego w okresie 1885-1918, „Zwrot” 1970, nr 7
• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Gabinet Ministra, sygn. 217,
• Bal bursy gimnazjum w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 22.12.1909, nr 102
• Bandytyzm czeski, „Gwiazdka Cieszyńska” 14.03.1920, nr 61
• Bezprawie w dziedzinie naszego szkolnictwa ludowego, „Gwiazdka Cieszyńska” 23.10.1903, nr 44
• C. K. radca krajowy p. Chmel i dwojaka miarka, „Robotnik Śląski” 7.05.1909, nr 19
• Co będzie z publiczną polską szkołą w Polskiej Ostrawie, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 22.01.1909, nr 4
• Co mówią cyfry, „Miesięcznik Pedagogiczny” sierpień 1904, nr 7
• Co Ślązak przemilcza, „Gwiazdka Cieszyńska” 21.07.1909, nr 58
• Czescy nauczyciele na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń 1909, nr 1
• Czesi rozpętali wojnę, „Gwiazdka Cieszyńska” 28.05.1920, nr 117
• Czeska H. K. T., „Prawo Ludu” 5.02.1909, nr 6
• Czeska hakata przy robocie, „Prawo Ludu” 26.02.1909, nr 9
• Czeska Macierz Szkolna, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1911, nr 9
• D. Gawrecki, Dějiny českého Slezska 1740-2000, t. 1, Opava 2003
• D. Gawrecki, Kolik bylo Poláků, Nemců a Čechů na Těšínsku v roce 1930?, „Slezský Sborník” 1984, z. 3
• Dąbrowa – polska szkoła wydziałowa, „Robotnik Śląski” 4.06.1909, nr 23
• Dąbrowa, zwlekanie z budową szkoły wydziałowej, „Robotnik Śląski” 7.05.1909, nr 19
• Delegaci nauczycielscy na konferencji krajowej okręgu frysztackiego, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1909, nr 3
• Domagamy się szkół polskich w Radwanicach i Hermanicach, „Robotnik Śląski” 15.01.1909, nr 3
• E. Buława, Od wspólnoty etnicznej do ukształtowania się wspólnot narodowych (1840-1917), [w:] Śląsk Cieszyński. Zarys dziejów, red. E. Buława, Cieszyn 1998
• E. Buława, Pierwsi szermierze ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn 1997
• E. Buława, R. Danel, Świt nad Olzą, Cieszyn 1988
• E. Chojecka, Współczesny renesans tradycji artystycznych Śląska Austriackiego (1764-1918). O zakamarkach polsko-czeskiego pogranicza, [w:] Śląsk i Czechy, wspólne drogi sztuki, red. M. Ka¬pustka, A. Kozieł, P. Oszczanowski, Wrocław 2007
• F. Pelc, O Těšínsko, Slezská Ostrava 1928
• F. Popiołek, Historia przemysłu Śląska Cieszyńskiego, [w:] Z życia gospodarczego. Śląsk Cieszyński, Cieszyn 1937
• F. Szymiczek, Walka o Śląsk Cieszyński w latach 1914-1920, Katowice 1938
• G. Pańko, Gimnazja polskie w Cieszynie i Orłowej i ich rola w kształtowaniu świadomości narodowej Polaków w monarchii austro-węgierskiej (1895-1918), [w:] Edukacja, państwo, naród w Europie Środkowej i Wschodniej XIX i XX wieku, red. A. Bilewicz, R. Gładkiewicz, S. Walasek, Wrocław 2002
• G. Pańko, Liczba i rozmieszczenie ludności polskiej w Czechosłowacji w okresie międzywojennym, Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 1980, nr 1
• G. Pańko, Polska i Polacy w czeskiej opinii publicznej w okresie międzywojennym, Wrocław 1996
• Galicyjscy nauczyciele na Śląsku Wschodnim, „Miesięcznik Pedagogiczny” lipiec-sierpień 1903, nr 7-8
• Gdzież skutki konferencji czesko-polskiej, „Miesięcznik Pedagogiczny” czerwiec 1911, nr 6
• Germanizacja naszego szkolnictwa ludowego, „Miesięcznik Pedagogiczny” lipiec 1907, nr 7
• Germanizacja szkolnictwa polskiego na Śląsku robi na szalone postępy, „Miesięcznik Pedagogiczny” sierpień 1908, nr 8
• Gimnazjum 1909 Orłowa, 1949 Czeski Cieszyn, Cieszyn 1989
• Gimnazjum realne w Orłowej, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1909, nr 9
• Gimnazjum realne, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj 1909, nr 5
• Gwałty czeskie w Zagłębiu, „Gwiazdka Cieszyńska” 13.05.1920, nr 107
• Gwiazdka dla biednych dzieci w zakładach Macierzy Szkolnej w Zagłębiu, „Gwiazdka Cieszyńska” 8.12.1916, nr 98
• H. Batowski, Kryzys dyplomatyczny w Europie (jesień 1938-wiosna 1939), Warszawa 1962
• H. Batowski, Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplo¬matyczne, Kraków 1982
• H. Wereszycki, Historia Austrii, wyd. 2, Wrocław 1986
• Historia Śląska, red. S. Michalkiewicz, t. 3, cz. 2, Wrocław 1985
• III Zjazd krajowy PPSD Moraw i Śląska, „Robotnik Śląski” 12.02.1909, nr 7
• J. Chlebowczyk, Główne problemy i etapy stosunków polsko-czeskich na Śląsku Cieszyńskim w XIX i na początku XX wieku (do r. 1914), Katowice 1961
• J. Chlebowczyk, Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Katowice 1971
• J. Chmelař, Polská menšína v Československu, Praha 1935
• J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993
• J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995
• J. Haydukiewicz, Historya prywatnego polskiego gimnazyum realnego im. Juliusza Słowackiego w Orłowej w pierwszych ośmiu latach istnienia, Cieszyn 1918
• J. Jaros, Józef Kiedroń 1879-1932, Polski słownik biograficzny (PSB), t. 12, Wrocław 1966
• J. Kapras, Jazyková a národnostní otázka na Těšínsku v historickém vývoji, Moravská Ostrava 1930
• J. Spyra, Główne kierunki rozwoju szkolnictwa na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku i na początku XX wieku w świetle ustawodawstwa i statystyk, [w:] Książka, biblioteka, szkoła w kulturze Śląska Cieszyńskiego, red. J. Spyra, Cieszyn 2001
• J. Tomaszewski, Struktura narodowościowa ludności Czechosłowacji w latach 1918-1938, „Przegląd Historyczny” 1970
• Jak i gdzie Czesi wynaradawiają lud polski?, „Przyjaciel Ludu” 31.01.1909, nr 5
• Jeszcze słów kilka o utrakwizacji szkół naszych, „Gwiazdka Cieszyńska” 28.11.1908, nr 96
• K. Nowak, Ks. Józef Londzin 1863-1929. Działacz patriotyczny i społeczny, Bielsko-Biała 2002
• K. Nowak, Ruch kożdoniowski na Śląsku Cieszyńskim, [w:] Regionalizm a separatyzm – historia i współczesność. Śląsk na tle innych obszarów, red. M.W. Wanatowicz, Katowice 1995
• K. Piątkowski, Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskim, Cieszyn 1918
• K. Szelong, Podłoże organizacyjne akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim, [w:] Z najnowszych dziejów Śląska Cieszyńskiego, red. M.W. Wanatowicz, Katowice 1992
• Kilka uwag o przenoszeniu nauczycieli polskich, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1910, nr 9
• Konferencja polsko-czeska, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1909, nr 4
• Konferencja polsko-czeska, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1911, nr 3
• Konferencja polsko-czeska, „Robotnik Śląski” 26.03.1909, nr 13
• Kożdoniowskim renegatom w odpowiedzi, „Gwiazdka Cieszyńska” 17.07.1909, nr 57
• Kronika, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń 1904, nr 1
• Krytyka szkolnictwa polskiego na Śląsku. Z mowy ks. posła Londzina podczas debaty budżetowej w Izbie Posłów 16 czerwca 1910 r., „Miesięcznik Pedagogiczny” lipiec-sierpień 1910, nr 7-8
• Kto jest wrogiem ludu polskiego w Ostrawskiem, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 23.04.1909, nr 17
• Kto rozpętał walki narodowościowe na Śląsku, „Robotnik Śląski” 25.02.1909, nr 15,
• Kupowanie dzieci polskich, „Gwiazdka Cieszyńska” 28.07. 1909, nr 60
• L. Brożek, Piotr Feliks 1883-1941, PSB, t. 6, Kraków 1948
• Ł. Dawid, Źródła intelektualnej, światopoglądowej i zawodowej formacji nauczycielstwa polskiego Śląska Cieszyńskiego w latach 1888-1918, [w:] Książka, biblioteka, szkoła
• M. Fazan, Polskie życie kulturalne na Śląsku Cieszyńskim w latach 1842/48-1920, Wrocław 1991
• M. Gawrecká, České školství na Těšínsku 1848-1918, w: Książka – biblioteka – szkoła w kulturze Śląska Cieszyńskiego
• M. Kudělka, Češi a Poláci na Těšínsku v době národního obrození, Ostrava 1957
• M. Mareš, Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Republiki Czeskiej, [w:] Europa Środkowa, dekada transformacji. Republika Czeska, red. B.J. Albin, W. Baluka, Wrocław 2005
• M.K. Kamiński, Konflikt polsko-czeski 1918-1921, Warszawa 2002
• M.W. Wanatowicz, Historia społeczno-polityczna Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego 1918-1945, Katowice 1994
• Memoriał Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego w sprawie zniesienia rozporządzenia śląskiej Rady Szkolnej Krajowej z 1873 r. o nauce języka niemieckiego w szkołach nieniemieckich na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1908, nr 9
• Michałkowice, „Przyjaciel Ludu” 17.10.1909, nr 42
• Mowa posła Londzina w Izbie Posłów 22 stycznia 1914 roku, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1914, nr 3
• Mowa posła towarzysza Kunickiego, „Robotnik Śląski” 9.07.1909, nr 28
• Napór niemiecki w Księstwie Cieszyńskim, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń 1913, nr 1
• Nasze szkoły utrakwistyczne, „Miesięcznik Pedagogiczny” czerwiec 1911, nr 6
• Nauczyciel a polityka, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj 1911, nr 5
• Niech żyje solidarność słowiańska, „Prawo Ludu” 29.01.1909, nr 5,
• Niemieckie gimnazjum realne w Boguminie, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1911, nr 4
• Niepewne jutro, „Przyjaciel Ludu” 28.02.1909, nr 9
• Nowa Rada Szkolna Krajowa, „Miesięcznik Pedagogiczny” sierpień 1907, nr 8
• Nowe rugi czeskie, „Gwiazdka Cieszyńska” 8.05.1920, nr 103
• Nowy gwałt braci Czechów, „Prawo Ludu” 25.06.1909, nr 26
• O polską szkołę w Błędowicach Średnich, „Robotnik Śląski” 1.01.1909, nr 1
• O polską szkołę we Frysztacie, „Robotnik Śląski” 12.03.1909, nr 11
• O zagrożone szkolnictwo, „Robotnik Śląski” 31.08.1920, nr 189
• Obrona narodowa, „Gwiazdka Cieszyńska” 12 12 1903, nr 50
• Ofiary gwałtów czeskich, „Gwiazdka Cie¬szyńska” 20.03.1920, nr 66
• Orzeczenie Trybunału Administracyjnego w sprawie utrakwizacji szkół ludowych, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1910, nr 3
• Orzeczenie Trybunału Administracyjnego w sprawie utworzenia polskiej szkoły w Polskiej Ostrawie, „Miesięcznik Pedagogiczny” październik 1913, nr 10
• Ostravský deník” a pan radca Chmel, „Robotnik Śląski-Nowiny Ostrawskie” 23.04.1909, nr 17
• Oświadczenie Paderewskiego złożone w momencie podpisywania decyzji Rady Ambasadorów w sprawie Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy wraz z pismem do A. Milleranda, [w:] Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, t. 2, red. A. Piber, W. Stankiewicz, Wrocław 1973-1974
• Owoce utrakwizacji szkół polskich w Karwinie, „Miesięcznik Pedagogiczny” sierpień 1908, nr 8
• P. Dobrowolski, Ugrupowania i kierunki separatystyczne na Górnym Śląsku i w Cieszyńskiem w latach 1918-1939, Warszawa 1977
• P. Hulka-Laskowski, Śląsk za Olzą, Katowice 1938
• P. Kacíř, Terrorizmus na Těšínském Slezsku v souvislosti s přípravou plebiscitu v letech 1919-1920, [w:] Śląsk Cieszyński u zarania polskiej i czechosłowackiej niepodległości 1918-1920, red. K. Nowak, Cieszyn 1999
• Pierwsza polska szkoła wydziałowa w Dąbrowej, „Miesięcznik Pedagogiczny” październik 1910, nr 10
• Pod adresem redakcji „Školského věstnika, „Miesięcznik Pedagogiczny” listopad 1911, nr 11
• Podstępne niemczenie szkoły, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj 1911, nr 5
• Podwójna miara, „Gwiazdka Cieszyńska” 3.07.1909, nr 53
• Pogrom ludności polskiej w Zagłębiu Węglowym, „Robotnik Śląski” 10.03.1920, nr 54
• Polacy w Księstwie Cieszyńskim, „Gwiazdka Cieszyńska” 10.10.1903
• Polacy w świetle faktów i liczb w Czechosłowacji, Warszawa 1935
• Polska bursa w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 29.01.1915, nr 9
• O polską szkołę w Polskiej Ostrawie, „Prawo Ludu” 18.06.1909, nr 25
• Polskie dzieci kupowali po 5 koron w Gruszowie czescy agitatorzy, „Robotnik Śląski” 9.07.1909, nr 28
• Polskie gimnazjum realne w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 15.09.1909, nr 74
• Polskie gimnazjum realne w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 29.06.1915, nr 25
• Polskie gimnazjum realne w Orłowej, „Wieniec-Pszczółka” 16.05.1909, nr 20
• Polskie gimnazjum w Cieszynie, „Poseł Związku Śląskich Katolików” 1895, nr 23
• Ponura przyszłość, „Gwiazd¬ka Cieszyńska” 8.09.1909, nr 72
• Pracujemy dla Macierzy Szkolnej, „Miesięcznik Pedagogiczny” czerwiec 1913, nr 6
• Precz z utrakwizacją, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1907, nr 9
• Protokół konferencji kółka pedagogicznego frysztackiego 28 kwietnia 1910 roku Orłowa, „Miesięcznik Pedagogiczny” czerwiec 1910, nr 6,
• Przed nowym rokiem szkolnym, „Miesięcznik Pedagogiczny” 1911, nr 9
• Przyczynek do polsko-czeskiej zgody na Śląsku, „Gwiazdka Cieszyńska” 24.10.1903, nr 43
• Pyrcoki przeciwko polskiej szkole, „Prawo Ludu” 28 05 1909, nr 22
• R. Baron, Nad Olzą i Ostrawicą. Działalność społeczno-wychowawcza i oświatowa Towa¬rzystwa Szkoły Ludowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim (1894-1919), Opole 2006
• R. Baron, Od idei do realizacji. Polskie gimnazjum realne im. Juliusza Słowackiego w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim (1909-1919), [w:] A jednak zostanie… W stulecie założenia gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim (1909-2009), red. R. Baron, Orłowa–Czeski Cieszyn 2009
• R. Danel, Meandry dziejów politycznych, [w:] Nadolzie zrywa okowy, red. R. Danel, Cieszyn 1998
• R. Wapiński, Narodowa Demokracja 1893-1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonali¬stycznej, Wrocław 1980
• Równouprawnienie w powiecie frysztackim, „Gwiazdka Cieszyńska” 27 09 1909, nr 96
• Rychwałd, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń 1911, nr 1
• S. Zahradnik, Polska grupa narodowa w Czechosłowacji 1920-1990, cz. 2, „Głos Ludu” 15.02.1990
• Skargi, lamenty i napaści czeskich szowinistów, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 12 03.1909, nr 11
• Skargi, lamenty i napaści czeskich szowinistów, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 12.03.1909, nr 11
• Socjaliści w obronie szkół polskich na Śląsku, „Robotnik Śląski” 26.03.1909, nr 13
• Sprawa słowiańska, „Wieniec-Pszczółka” 20.06.1909, nr 25
• W sprawie nominacji inspektora szkół polskich w powiecie frysztackim, „Miesięcznik Pedagogiczny” listopad 1910, nr 11
• Sprawozdanie Komitetu Obwodowego śląskiego PPSD, „Robotnik Śląski” 29.01.1909, nr 5
• Sprawozdanie roczne z działalności PTP w roku administracyjnym 1909/1910, „Miesięcznik Pedagogiczny” grudzień 1910, nr 12
• Sprawozdanie z czynności Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego za czas od 1 stycznia 1914 do 30 listopada 1918 roku, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń-luty 1919, nr 1
• Sprawozdanie z gwiazdki, „Gwiazdka Cieszyńska” 27.02.1917, nr 17
• Stan szkolnictwa polskiego w Zagłębiu Karwińskim, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1911, nr 4
• Stanowisko delegatów PTP na zjeździe nauczycielstwa słowiańskiego w Pradze, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1908, nr 9
• Stosunki prawne szkolnictwa polskiego na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj-czerwiec 1907, nr 5-6
• Strajk szkolny w Polskiej Ostrawie, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 12.03.1909, nr 11
• Strajki szkolne, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1913, nr 2
• Szkolnictwo polskie na Śląsku pod pręgierzem krytyki parlamentarnej (wystąpienie posła księdza Józefa Londzina w Izbie Posłów 10 czerwca 1908 r.), „Miesięcznik Pedagogiczny” czerwiec 1908, nr 6
• Szkolnictwo polskie na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj 1910, nr 5
• Szkolnictwo polskie pod zaborem czeskim, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1922, nr 2,
• Szkoła Macierzy Szkolnej w Polskiej Ostrawie, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1911, nr 2
• Szkoła polska w Michałkowicach, „Robotnik Śląski” 8.01.1909, nr 3
• Szowinistyczna gospodarka na szybach „Jan” i „Józef” w Ostrawie Polskiej, „Robotnik Śląski” 29.01.1909, nr 5
• Szykanowanie polskiego robotnika, „Robotnik Śląski” 5.02.1909, nr 6
• Śladem pruskich hakatystów, „Robotnik Śląski – Nowiny Ostrawskie” 14.05.1909, nr 20
• T. Kulak, Jan Ludwik Popławski. Biografia polityczna, Wrocław 1994
• T. Siwek, Dlaczego Orłowa?, [w:] A jednak zostanie… W stulecie założenia gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim (1909-2009), red. R. Baron, Orłowa–Czeski Cieszyn 2009
• Terror polski, „Ślązak” 12.03.1920, nr 11
• Terrorem i anarchią chcą uniemożliwić plebiscyt, „Ślązak” 20.02.1920, nr 8
• Unia Słowiańska, „Przyjaciel Ludu” 5.12.1909, nr 49
• Upaństwowienie gimnazjum w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 15.10.1918, nr 83,
• Utrakwizacja szkół ludowych polskich, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1910, nr 4
• V. Slaminka, Narodní vývoj Československé Republiky, Vyškor 1937
• W imię prawdy, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1909, nr 4
• W jakim kierunku powinna rozwijać się działalność kółek pedagogicznych?, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1910, nr 9
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1906, nr 2
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1906, nr 3
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” listopad-grudzień 1906, nr 11-12
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1906, nr 4,
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” styczeń 1906, nr 1
• W obronie polskiej szkoły ludowej na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” listopad-grudzień 1906, nr 11-12
• W sprawie inspektorów szkół polsko-niemieckich, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1910, nr 2
• W sprawie nominacji inspektora szkół polskich w powiecie frysztackim, „Miesięcznik Pedagogiczny” listopad 1910, nr 11
• W. Najdus, Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska 1890-1919, Warszawa 1983
• W. Rose, W obronie cieszyńskiego. Ze wspomnień osobistych, „Przegląd Współczesny” 1.10.1939
• W. Sworakowski, Polacy na Śląsku za Olzą, Warszawa 1937
• W. Wojnar, Dowody polskości Śląska Cieszyńskiego, Cieszyn Czeski 1930
• W. Wojnar, Śląsk Cieszyński w świetle ostatnich publikacji czeskich, Katowice 1935
• W. Zabawski, Droga do ziemi obie¬canej. Ruch narodowy na Śląsku Cieszyńskim i udział w nim ewangelików (1848-1920), Cieszyn 1934
• Walka o dusze ludzi, „Prawo Ludu” 9.07.1909, nr 28
• Walka z naporem germanizacji, „Miesięcznik Pedagogiczny” lipiec-sierpień 1911, nr 7-8
• Walne zgromadzenie Macierzy Szkolnej, „Gwiazdka Cieszyńska” 24.07.1909, nr 59
• Walne zgromadzenie Macierzy Szkolnej, „Gwiazdka Cieszyńska” 24.07.1909, nr 59
• Walne zgromadzenie PTP, „Miesięcznik Pedagogiczny” grudzień 1904, nr 12
• Wiec w sprawach szkolnictwa polskiego na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1909, nr 3
• Wiec w sprawie śląskiej, „Robotnik Śląski” 5.03.1909, nr 10
• Wilki w owczej skórze na szybach „Józefa” i „Jana”, „Robotnik Śląski” 16.04.1909, nr 16
• Wobec ugody polsko-czeskiej, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1912, nr 4
• Wobec wyborów do parlamentu, „Miesięcznik Pedagogiczny” maj 1911, nr 5
• Wpisy do polskiego gimnazjum realnego w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 24.07.1909, nr 59,
• Wspomnienia Cieszyniaków, red. L. Brożek, Warszawa 1964
• Wszystkich dzieci polskich do czeskich szkół nie dostaniemy, „Robotnik Śląski” 19.02.1909, nr 8
• Wydatki rządowe na polskie szkoły średnie na Śląsku, „Miesięcznik Pedagogiczny” luty 1911, nr 2
• Wydział krajowy, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień 1910, nr 4
• Wynik wpisów w kresowych szkołach TSL, „Miesięcznik Pedagogiczny” październik-listopad 1907, nr 10-11
• Wystąpienie posła ks. Londzina w Radzie Państwa, „Gwiazdka Cieszyńska” 11.07.1908, nr 56
• Z dyrekcji polskiego gimnazjum realnego w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 16.06.1916, nr 48
• Z dziejów szkolnictwa na Śląsku Cieszyńskim, „Kalendarz Śląski 1965”, Ostrava 1964
• Z frysztackiego kółka pedagogicznego, „Miesięcznik Pedagogiczny” marzec 1904, nr 3
• Z konferencji krajowej, „Miesięcznik Pedagogiczny” październik 1909, nr 10
• Z Michałkowic - blokada polskiej ochronki przez Czechów, „Gwiazdka Cieszyńska” 14 11 1903, nr 46
• Z Rychwału - nowa szkoła czeska, „Gwiazdka Cieszyńska” 19 09 1903
• Z. Greń, Śląsk Cieszyński. Dziedzictwo językowe, Warszawa 2000
• Z. Jasiński, Udział organizacji polskich na Kresach Ostrawskich w kształtowaniu tożsamości narodowej emigrantów galicyjskich, [w:] Edukacja w procesie przemian cywilizacyjnych i kulturo¬wych, red. T. Gospodarek, Z. Jasiński, Opole 1993
• Z. Jasiński, Uwarunkowania i przemiany polskiej kultury na Śląsku Zaolziańskim w XIX i XX wieku, [w:] Śląsk – etniczno-kulturowa wspólnota i różnorodność, red. B. Bazielich, Wrocław 1995
• Z. Kirkor-Kiedroniowa, Wspomnienia. Ziemia mojego męża, t. 2, Kraków 1988
• Z. Woj¬ciechowski, Polska-Czechy. Dziesięć wieków sąsiedztwa, Katowice 1947
• Zaburzenia na Śląsku Cieszyńskim, Sztab Generalny WP, Oddział 2, raport informacyjny Czecho-Słowacja, Ew/3 nr SG 46748/2, 15.10.1920
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. 14053/II, P. Pszczółka, Pamiętniki, cz. 1
• Zatwierdzenie utrakwizacji polskich szkół ludowych w Karwinie, „Miesięcznik Pedagogiczny” kwiecień-maj 1908, nr 4-5
• Zdradzieckie piśmidło Ślązak, „Gwiazdka Cieszyńska” 20.03.1909, nr 23
• Zgromadzenie szkolne w Orłowej, „Gwiazdka Cieszyńska” 18.12.1909, nr 101
• Zgromadzenie ZŚK w Karwinie, „Gwiazdka Cieszyńska” 21.07.1909, nr 58
• Zjazd Słowiański w Pradze, „Gwiazdka Cieszyńska” 1.08.1908, nr 59 Mowa posła dr Michejdy w Sejmie Śląskim przy rozprawie budżetowej, „Gwiazdka Cie¬szyńska” 14.11.1903, nr 46, dodatek
• Zjazd wakacyjny nauczycielstwa czeskiego, „Miesięcznik Pedagogiczny” wrzesień 1907, nr 9
• Znowu pan radca Chmel, „Robotnik Śląski” 4.06.1909, nr 23