Mieszczaństwo ze Spisza w szeregach bractwa św.Zofii przy kościele św. Marka w Krakowie

• Authors: Trajdos Tadeusz M.

Title variants

EN

The bourgeoisie from Spis in the ranks of the Confraternity of St. Sophia at St. Marc Church in Cracow

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przy klasztorze i kościele św. Marka w Krakowie, należącym do zakonu kanoników regularnych od pokuty, w 1410 r. założono bractwo św. Zofii, które po długim okresie uśpienia zostało pomyślnie reaktywowane w 1610 r. Uchowała się dotąd księga bracka. W 1626 r. ogłoszone zostały konstytucje bractwa św. Zofii. W stulecie tego wydarzenia, w 1726 r., do bractwa św. Zofii przyjęto 234 osoby spośród mieszczaństwa Starej Lubowli, ośrodka rezydencjonalnego polskiego starostwa spiskiego, a także małe grupy chłopów z sąsiednich wiosek. Wcześniej, w 1720 r., do tego bractwa przyjęto 14 mieszczan ze Spiskiej Nowej Wsi, ośrodka górniczego we wspomnianym starostwie. Praca omawia okoliczności tej niezwykłej (geograficznie i liczebnie) akcesji, jej kontekst religijny, społeczny i etniczny oraz analizuje strukturę narodową i społeczną wspólnoty adherentów bractwa ze Starej Lubowli na postawie zachowanych archiwaliów miejskich (księga testamentów, księgi przyjęć do prawa miejskiego i metryk parafialnych).

EN

At the monastery and the church of St. Marc in Cracow, belonging to the religious order of regular canons of penance, the Confraternity of St. Sophie was established in 1410, which was successfully reactivated in 1610, after a long period of inactivity. The book of the Confraternity was preserved till now. In 1626, the Constitutions of the Confraternity were promulgated. On the centenary of that event, in 1726, 234 people from among the bourgeoisie of Stará Ľubovňa, the residential centre of the Polish Spiš starosty, and small groups of boys from neighbouring villages were enrolled. Earlier, in 1720, 14 burghers from Spišská Nová Ves, a mining centre in the mentioned starosty, were enrolled to that Confraternity. This work discusses the circumstances of that extraordinary (geographically and numerically) enrolment, its religious, social and ethnic context, as well as analyses the national and social structure of the adherents of the Confraternity from Stará Ľubovňa, based on preserved urban archives (book of wills, book of admission to municipal rights, and parish registers).

Keywords

PL

Stara Lubowla; Spisz; Kraków; klasztor i kościół św. Marka; bractwo św. Zofii

EN

Stará Ľubovňa; Spiš in Slovakia; Cracow; Convent and Church of St. Marc; Confraternity of St. Sophia

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2018
• Volume: 129
• Pages: 81-148

Contributors

author

Trajdos Tadeusz M.

References

• Źródła drukowane
• Hradszky J., Additamenta ad initia, progressus ac praesens status Capituli ad Sanctum Martinum de Monte Scepusio, Szepesváralja 1903-1904.
• Opracowania
• Bruździński A., Bractwo św. Zofii w Krakowie na tle dziejów Kościoła krakowskiego w okresie staropolskim, zarys problematyki, [w:] Bractwo św. Zofii, 600 lat istnienia, Kraków 2010, red. M. Łużna, J. Machniak, s. 17-35.
• Bruździński A., Kanonicy regularni od pokuty na ziemiach polskich, Kraków 2003.
• Bruździński A., Kanonicy Regularni od pokuty w Rzeczypospolitej obojga Narodów, [w:] Studia z dziejów kościoła św. Marka w Krakowie, red. ks. Z. Kliś, Kraków 2001, s. 15-51.
• Frey-Stecowa B., Kaplica Bractwa św. Zofii i ołtarz św. Zofii w kościele św. Marka, w Bractwo św. Zofii, 600 lat istnienia, Kraków 2010, s. 91-121.
• J. Radziszewska, Studia z dziejów ustroju Spisza, Katowice 1969,
• Kaleta L., M.Števík, Cechy a remesla v Podolínci, Hniezdnem a Starej Ľubovňi, [w:] K dejinám Podolínca a novovekého Spiša, Stará Ľubovňa 2006, s. 15-44.
• Kracik J., Stosunki kościelne doby sarmatyzacji katolicyzmu, [w:] Dzieje miasta Nowego Sącza, red. F. Kiryk, t. I, Warszawa-Kraków 1992, s. 625-632.
• Machniak J., Charakterystyczne cechy duchowości Bractwa św. Zofii, w: Bractwo św. Zofii, 600 lat istnienia, Kraków 2010, s. 55-80.
• Majkowska R., Bractwo św. Zofii w dokumentach archiwalnych- krótkie spojrzenie na dzieje archiwum, w: Bractwo św. Zofii, 600 lat istnienia, Kraków 2010, s. 37-48.
• Marcinová F., Kniha testamentov v Starej Ľubovňe 1660-1747, 1 č., „Zeszyty Sądecko-Spiskie”, t. 4, 2009, s. 107-125.
• Marcinová, op.cit., Kniha testamentov v Starej Ľubovňe 1660-1747, 2 č., „Zeszyty Sądecko-Spiskie”, t. 6, 2011, s. 56-64.
• Marcinová, F. Kniha testamentov v Starej Ľubovňe 1660-1747, 3 č., „Zeszyty Sadecko-Spiskie”, t. 7, 2012-2013, s. 19-28.
• Marcinová, op.cit., Kniha testamentov v Starej Ľubovňe 1660-1747, 4 č., „Zeszyty Sadecko-Spiskie”, t. 8, 2014, s. 135-143.
• Mislovičová V., Súdna právomoc Starej Ľubovne v zrkadle najstaršej mestskej knihy, „Z minulosti Spiša”, t.VII-VIII, 1999/2000, Levoča 2001, s. 73-90.
• Roszkowski J.M., „Zapomniane Kresy”, Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895-1925, Nowy Targ-Zakopane 2011,
• Števík M., K dejinám hradu Ľubovňa a Starej Ľubovňe, [w:] M.Števík, M.Timková, Dejiny hradu Ľubovňa, Stará Ľubovňa 2005, s. 5-121.
• Sudacka A., Kościół św. Marka w Krakowie, wyposażenie-przemiany historyczne, [w:] Studia z dziejów kościoła św. Marka w Krakowie, red. ks. Z. Kliś, Kraków 2001, s. 5-121.
• Szczepaniak J., Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej i kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008.
• Szczepaniak J., Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008,
• Timková M., Stavebný vývoj mesta Stará Ľubovňa, [w:] M.Števík, V.Timková, V.Dlugolinský, Stará Ľubovňa v premenách storočí, Stará Ľubovňa 2006, s. 34-46.
• Trajdos T. M., Krakowscy „markowie” za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434), „Studia Historyczne”, R.25, 1982, z.3-4, s. 371-386
• Trajdos T. M., Bractwo św. Zofii przy kościele św. Marka w Krakowie (XVXVIII w.), „Nasza Przeszłość”, t. 71, 1989, s. 5-59.
• Trajdos T. M., O pierwszym znanym plebanie w Muszynie, „Almanach Muszyny”, 1997, s.12-16.
• Trajdos T. M., Dekanat spiski diecezji krakowskiej w świetle wizytacji 1728 roku, „Nasza Przeszłość”, t. 90, 1998, 114-156.
• Trajdos T. M., Z dziejów kleru katolickiego na dawnym Spiszu, „Płaj”, t. 18, 1999, s. 111-138.
• Trajdos T. M., Reformacja i kontrreformacja na Spiszu, w: Terra Scepusiensis, red. R. Gładkiewicz, M. Homza, Levoča-Wrocław 2003, s. 467-487.
• Trajdos T. M., Parafia muszyńska w średniowieczu, „Almanach Muszyny”, 2007, s. 25-32.
• Trajdos T.M., Najstarsze fundacje dla kanoników regularnych od pokuty w diecezji wileńskiej, „Nasza Przeszłość”, t.119, 2013, s. 21-66.