Co nie mieści się w dobrze pojętym republikanizmie. Wybrane narracje republikanizmu w cywilizacji Zachodu – od czasów antyku greckiego po czasy współczesne

• Authors: Piekarski Romuald

Title variants

EN

What does not fit in well understood republicanism. Selected narratives of republicanism in the Western civilization – from the time of Greek antiquity to modern times

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

We współczesnej historii myśli politycznej, jak i w historii filozofii polityki nierzadko napotykamy nadzwyczaj swobodne i szerokie rozumienie republikanizmu. W takich przypadkach do tradycji „nowego republikanizmu” zaliczany jest Locke, Hobbes, czy też Machiavelli. Gdy weźmiemy za właściwe kryterium precyzyjne i uściślone pojęcie republiki w klasycznym rozumieniu, tj. myśli Arystotelesa, szybko okazuje się, iż wymaga się wtedy podwyższonych kwalifikacji moralnych i intelektualnych, aby realnie uczestniczyć w sprawowaniu funkcji przywódczych i władczych. Trzymając się wzorców klasycznych, nie wolno w tradycji republikańskiej pomijać kryterium aksjologiczno-duchowego. A tak właśnie czyni wielu komentatorów tzw. nowoczesnego republikanizmu. Wynikiem tego jest chaos myślowy i zacieranie zasadniczych różnic pomiędzy rozmaitymi pojęciami i narracjami. Postulujemy aby tego unikać.

EN

In the modern history of political thought, as well as in the history of political philosophy, we often encounter an extremely free and broad understanding of republicanism. In such cases Locke, Hobbes or even Machiavelli are counted among the traditions of "new republicanism". When we take into account the correct and precise criterion of the republic in the classical sense, i.e. the thought of Aristotle, it quickly turns out that higher moral and intellectual qualifications are required to participate in the exercise of leadership and commanding functions. In keeping with classical patterns, one cannot omit the axiological-spiritual criterion in the republican tradition. And this is what many commentators of the so-called modern republicanism do. The result is mental chaos and obliteration of fundamental differences between various concepts and narratives. We postulate to avoid this way of narrations.

Keywords

PL

narracja; wolność; republika; republikanizm klasyczny; Arystoteles; Cyceron; Machiavelli; Hobbes

EN

narration; freedom; republic; classical republicanism; Aristotle; Cicero; Machiavelli; Hobbes

• Publisher: Spółdzielczy Instytut Naukowy G. Bierecki sp.j.
• Journal: Pieniądze i Więź
• Year: 2018
• Volume: 21
• Issue: 2(79)
• Pages: 19-32

Dates

published

2018-08

Contributors

author

Piekarski Romuald

• Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofii Socjologii i Dziennikarstwa, Zakład Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej, ul. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk, Poland

References

• Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, PWN, Warszawa 2001.
• Cyceron Marcus Tulliuss, O prawach, [w:] Cyceron [Marcus Tulliuss Cicero], Pisma filozoficzne, t. 2, tłum. W. Kornatowski, PWN, Warszawa 1960.
• Cyceron, Księgi akademickie, O najwyższym dobru i złu, Paradoksy stoików, Rozmowy Tuskulańskie, tłum. W. Kornatowski, J. Śmigaj, [w:] Cyceron, Pisma filozoficzne, t. 3, PWN, Warszawa 1961.
• Cyceron, O starości, O przyjaźni, Topiki, tłum. W. Kornatowski, [w:] Cyceron, Pisma filozoficzne, t. 4, PWN, Warszawa 1963.
• Cyceron, Filipiki. Mowy przeciwko Markowi Antoniuszowi, tłum. K. Ekes, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.
• Cyceron, Wybór listów, tłum. G. Pianko, oprac. M. Plezia, Ossolineum, DeAgostini, Wrocław 2004.
• Cyceron, Wybór pism naukowych, tłum. K. Wisłocka-Remerowa, Ossolineum, DeAgostini, Wrocław 2004.
• Cyceron, O powinnościach [De officcis], tłum. W. Kornatowski, [w:] tegoż, Pisma filozoficzne, t. 2, Warszawa 1960.
• Dawson Charles, Tworzenie się Europy, tłum. J.W. Zielińska, Warszawa 2000.
• Gładziuk Nina, S. Józefowicz, Republika. Rozważania o przemianach archetypu, Warszawa 1995.
• Griffiths Ryan, Republicanism, [w:], Encyclopedia of political theory, Mark Bevir (ed.), SAGE, Los Angeles – London – New Delhi – Singapore – Washington DC 2010.
• Hobbes Thomas, O obywatelu, tłum. Cz. Znamierowski, [w:] tegoż, Elementy filozofii, t. 2, Warszawa 1956.
• Kinneging Andreas M., Aristocracy, antiquity and history. An essay on classicism in political thought, Transaction Publishers, New Brunswick N.J. 1994.
• Kinneging Andreas M., Liberty and Virtue: a Ciceronian view, [w:] Cnoty polityczne – dawniej i obecnie: moralne źródła polityki, red. R. Piekarski, Gdańsk 1997.
• Kłoczowski Paweł, Bitwa książek. Konfrontacja Arystotelesa z nowożytną filozofią polityczną, Wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków 2007.
• Koneczny Feliks, Polskie logos a ethos. Roztrząsania o znaczeniu i celu Polski, t. 1–2, Poznań 1921, Komorów 1996.
• Koneczny Feliks, O wielości cywilizacyj, Kraków 1935, Komorów 1996.
• Koneczny Feliks, Cywilizacja bizantyńska, „Ostoja”, Krzeszowice 2004.
• Krasnodębski Zdzisław, Republikanizm po komunizmie – utopia czy alternatywa?, http://omp.org.pl/artykul.php?artykul=299 [dostęp: 8.07.2013].
• Legutko Ryszard, Demokracja i republika, http://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=224 [dostęp: 26.07.2013].
• Machiavelli Nicolo, Rozważania nad pierwszym pięcioksięgiem historii Rzymu, tłum. K. Żabolicki, Wyd. UW, Warszawa 2009.
• MacIntyre Alasdair, After Virtue, 2nd ed., University of Notre Dame 1984.
• Manent Pierre, Rozdz. I: Rzym i Grecy, [w:] tegoż, Przemiany rzeczy publicznej. Od Aten do całej ludzkości, tłum. W. Dłuski, Wyd. Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk 2014.
• Mansfield Harvey C., Machiavelli’s Virtue, Chicago-London 1996.
• Pangle Thomas L., Uszlachetnianie demokracji. Wyzwanie epoki postmodernistycznej, tłum. M. Klimowicz, Wyd. Znak, Kraków 1994.
• Pangle Thomas L.., Ahrensdorf J., Justice among nations. On the moral basis of power and peace, University Press of Kansas 1999.
• Pangle Thomas, The Spirit of Modern Republicanism. The Moral Vision of the American Founders and Philosophy of Locke, Chicago 1990.
• Pettit Philip, The Freedom of the City: A Republican Ideal, [in:] The Good Polity, Alan Hamlin and Philip Pettit (eds.), Blackwell Publishers. Oxford 1989.
• Piekarski Romuald, Republikanizm, ale jaki… Jakiego republikanizmu nam Polakom potrzeba?, [w:] tegoż, Uniwersalizm czy zamaskowana oligarchia: Obawy i nadzieje w obliczu procesów globalizacyjnych, http://janek.uek.krakow.pl/~limes/files/el2(3)2003/rp_limes2(3).pdf.
• Piekarski Romuald, Koncepcja cnót politycznych Machiavellego na tle elementów klasycznej etyki cnót, Wyd. UG, Gdańsk 2007.
• Piekarski Romuald, Makiawelizm, patologia ducha, sacrum i polityka. Eseje z filozofii politycznej, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot 2016.
• Piekarski Romuald, Zagadnienie cnót politycznych – zarys problemu, [w:] R. Piekarski (red.), Czym jest filozofia polityki?, Gdańsk 1999.
• Pietrzyk-Reeves Dorota, Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012.
• Pietrzyk-Reeves Dorota, O pojęciu „Rzeczpospolita” (res publica) w polskiej myśli politycznej XVI wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, t. LXII, z. 1, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/1992/1/Pietrzyk-Reeves.pdf [dostęp: 24.09.2016].
• Platon, Prawa, tłum. M. Maykowska, PWN, Warszawa 1960.
• Pocock John G.A., The Machaivellian Moment. Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradidtion, Princeton 1975.
• Pocock John G.A., Virtus, rights and manners: A Model for Historians of Political Thought, „Political Theory” 1981, No. 3.
• Polibiusz, Dzieje, t. 1, tłum. S. Hammer, Ossolineum – DeAgostini, Wrocław 2005.
• Rahe Paul A., Republics Ancient and Modern: Classical Republicanism and the American Revolution, University of North Carolina Press, Chapel Hill-London 1992.
• Receptions of Cicero, [w:] C. Steel (red.), The Cambridge companion to Cicero, Cambridge University Press, New York 2013.
• Skinner Quentin, The foundations of modern political thought, t. 1, The Renaissance, Cambridge 1979.
• Skinner Quentin, Wolność przed liberalizmem, tłum. A. Czarnecka, Wyd. Naukowe UMK, Toruń 2013.
• Stawrowski Zbigniew, O republice i postawie republikańskiej. Część 1: Dziedzictwo Platona, „Rzeczy Wspólne” 2010, nr 1.
• Sullivan Vickie B., Machiavelli, Hobbes, and the Formation of a Liberal Republicanism in England, New York 2004.
• Toynbee Arnold, Studium historii. Skrót dokonany przez D.C. Somervella, tłum. i przedm. J. Marzęcki, PiW, Warszawa 2000.
• Viroli Maurizio, Uśmiech Machiavellego. Biografia. tłum. K. Żaboklicki, wyd. W.A.B., Warszawa 2006.

Identifiers

ISSN

1506-7513