Metafory dziecięce inspiracją do zmiany myślenia o rozwoju poznawczym i terapii logopedycznej

• Authors: Jęczeń Urszula

Title variants

EN

Children’s Metaphors as an Inspiration for Changing the Way of Thinking about Cognitive Development and Logopedic Therapy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wybrane wyniki badań własnych dotyczących metaforycznego opisywania emocji przez sześcioletnie dzieci. Wyniki badań pokazują, że ujęcie znaczenia za pomocą metafor ułatwia dzieciom wyjaśnienie trudnych pojęć. Metafory dziecięce pozwalają zobrazować odmienność myślenia dzieci, efektem tego procesu są oryginalne definicje analizowanych pojęć. Artykuł jest próbą ukazania nowej perspektywy w terapii logopedycznej bazującej na możliwościach poznawczych dzieci, ich wyobraźni oraz zdolnościach metaforycznych. Postulat pod adresem terapii logopedycznej jest tylko zarysowaniem problemu.

EN

The article presents selected results of the author’s own studies into the metaphorical description of emotions by six-year-olds. The results of inquiries show that the presentation of meaning by means of metaphors makes it easier for children to explain difficult concepts. Children’s metaphors enable illustration of the different way of thinking by children and, as a result, their highly original definitions. The article is an attempt to show a new perspective in logopedic therapy based on children’s cognitive capabilities, their imagination, and metaphorical abilities. The suggestion regarding logopedic therapy is meant to only to signal the problem.

Keywords

PL

metafora; rozwój poznawczy; dzieci sześcioletnie; terapia logopedyczna

EN

metaphor; cognitive development; six-year-old children; logopedic therapy

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47
• Issue: 1
• Pages: 183-200

Dates

published

2020-06-28

Contributors

author

Jęczeń Urszula

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Adamska-Staroń M., 2016, Metaforyczne ujmowanie idei pedagogicznych jako dobra praktyka edukacyjna, „Journal of Modern Science” 4 (37), s. 63–92.
• Arystoteles, 1988, Retoryka, Poetyka, Warszawa.
• Barker P., 1997, Metafory w psychoterapii, Gdańsk.
• Białecka-Pikul M., 2002, Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu. Badania i opis dziecięcej reprezentacji stanów mentalnych, Kraków.
• Błeszyński J., Kaczorowska-Bray K., red., 2012, Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną. Teoretyczne determinanty problemu, Gdańsk.
• Burzyński R., 2012, Metafory jako narzędzie poznania polityki i odziaływania politycznego https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/359/rozprawa%20R.%20Burzy%C5%84ski.pdf?sequence=1 (dostęp 20. 09. 2018)
• Boniecka B., 2001, Definicje i eksplikacje dziecięce, [w:] Zaburzenia mowy, Mowa – Teoria – Praktyka, red. S. Grabias, Lublin, s. 159–174.
• Bruner J., 1978, Poza dostarczone informacje, Warszawa.
• Chlewiński Z., 1999, Umysł, dynamiczna organizacja pojęć. Analiza psychologiczna, Warszawa.
• Chmura-Klekotowa M., 1971, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, „Prace Filologiczne” 21, s. 99–235.
• Czarnocka M., Mazurek M., 2012, Metafory w nauce, „Zagadnienia Naukoznawcze” 1(191), s. 1–22.
• Dobosz A., 2009, Maksa Blacka a Jerzego Kmity koncepcja metafory, „Filo-Sofia” nr 1(8), s. 225–237.
• Dryll E., 2009, Rozumienie metafor z nazwą zwierzęcia a nośniku – perspektywa rozwojowa, „Psychologia Rozwojowa”, t. 14, nr 2, s. 95–109.
• Dryll E. 2014, Rozumienie metafor charakteryzujących ludzi – perspektywa rozwojowa https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/1225/Ewa%20Dryll_Rozumienie%20metafor%20charakteryzuj%C4%85cych%20ludzi%20%E2%80%93%20perspektywa%20rozwojowa.pdf?sequence=1.
• Fortuna P., Urban M., (2014), Metafory i analogie w szkoleniach, Sopot.
• Haman M., 1993, Badania nad analogią we współczesnej psychologii procesów poznawczych, [w:] Psychologia i semantyka: pojęcia i zagadnienia, red. I. Kurcz, Warszawa, s. 190–208.
• Hohol M., 2007, Myślenie metaforami, czyli dlaczego „głowa do góry” https://www.granicenauki. pl/myslenie-metaforami-czyli-dlaczego-glowa-do gory-26056 (dostęp 29.12.2017).
• Hrycyna E., 2018, Zagadka jako gatunek mowy w terapii logopedycznej, „Prace Językoznawcze” XX/1, s. 57–70.
• Gardner H., Kircher M., Winner E., Perkins D., 1975, Children’s Metaphoric Prodution and Preferences, „Journal of Child Language” 2, 125–141.
• Grabias S., 2016, Język w diagnozowaniu logopedycznym. [w:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy Profesor Kazimiery Krakowiak, red. E. Domagała-Zyś, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, Lublin, s. 173–184.
• Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin.
• Kant I., 1986, Krytyka czystego rozumu, Warszawa.
• Kępiński A., 1977, Twarz i ręka, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 2, s. 9–34.
• Kielar-Turska M., 1989, Mowa dziecka. Słowo i tekst, Kraków.
• Kotowska M., 2015, Metafora w dyskursie edukacyjnym, „Przegląd Pedagogiczny” 1, s. 335–344.
• Kubicka D., 1989, Aktywność metaforyzacyjna u dzieci w wieku 10–14 lat w procesie opanowywania metaforycznych znaczeń przymiotników sensorycznych, „Psychologia Wychowawcza” 1.
• Kubicka D., 1994, Poznawcze i praktyczne aspekty badań nad myśleniem metaforycznym, „Studia Psychologiczne” XXXII (2), s. 7–20.
• Kubicka D., 1997, Małżeństwo kapusty i króla, czyli o psychologicznej naturze metafor, „Nowa Polszczyzna” nr 2.
• Kuszak K., 2012, Związki frazeologiczne w edukacji językowej dziecka – zarys problematyki, „Studia Edukacyjne” 22, s. 321–339.
• Lakoff G., Johnson M., 1988, oryg. 1980, Metafory w naszym życiu, przekł. T. Krzeszowski, Warszawa.
• Lakoff G., Turner M., 1989, More then Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor, Chicago–London.
• Lakoff G., 2011, Nie myśl o słoniu. Jak język kształtuje politykę, Warszawa.
• Lewis C.S., 1947, Miracles, London.
• Limont W., 1997, Psychologiczne podstawy myślenia metaforycznego, „Nowa Polszczyzna” 3, s. 43–47.
• Maciejewska A., 2005, Rozumienie treści zagadek przez osoby z uszkodzonym słuchem, [w:] Komunikacja i tekst w perspektywie rozwojowej i dydaktycznej, red. J. Porayski-Pomsta. „Studia Pragmalingwistyczne”, t. 4, s. 290–305.
• Maciejewska A., 2015, Analogia w języku i umyśle. Teoria „grup proporcjonalnych relacji” w badaniach nad kompetencją językową uczniów i studentów, Siedlce.
• Mirecka U.,2004, Metafory jako jedna z form odziaływania nie wprost w hipnoterapii, „Logopedia” 33, s. 55–71.
• Niesporek-Szamburska B., 2004, Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci, Katowice.
• Ożdżyński J., 2006. Porównania i metafory w dyskursie szkolnym. [w:] Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, t. 31. Studia Logopaedica I, red. T. Rittel, J. Ożdżyński, Kraków, s. 183–210.
• Piaget J., 1966, Studia z psychologii dziecka, Warszawa.
• Piętkowa R., 1991, O aksjologizacji przestrzeni w języku i poezji, [w:] Język a kultura. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, t. 2, red. J. Puzynina, J. Bartmiński, s. 187–197.
• Porayski-Pomsta J., 1994, Umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym: studium psycholingwistyczne, Warszawa.
• Ricoeur P., 1984, Proces metaforyczny jako poznanie, wyobrażenie i odczuwanie, „Pamiętnik Literacki” LXXV (2), s. 267–280.
• Ricoeur P., 1989, Język, tekst, interpretacja, Warszawa.
• Rzepa T., Frydrychowicz S., 1988, Relacje między doświadczeniem językowym a doświadczeniem indywidualnym, Warszawa.
• Sala-Suszyńska J., 2017, Język figuratywny w przestrzeni edukacyjnej, „Społeczeństwo i Edukacja” 25 (2), s. 147–154.
• Shugar G.W., Smoczyńska M., (red.), 1980, Badania nad rozwojem języka dziecka: wybór prac, Warszawa.
• Shugar G.W., Bokus B., 1988, Twórczość językowa dziecka w sytuacji zabawowo-zdaniowej, Wrocław.
• Silva P. 1997, Health and Development in the Early Years, [w:] From Child to Adult. The Duendial Multidiscyplinary Health and Development Study, red. P. Silva, W. Stanton, Auckland, s. 24– 58.
• Smoczyński P., 1955, Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego, Wrocław.
• Wiejak K., 2011, Poznawcze aspekty interpretacji przysłów. Lublin.
• Winner E., 1979, New Names of Old Things: The Emergence of Metaphoric Language, „Journal of Child Language” 6, s. 469- 491.
• Wiśniewska-Kin M., 2009, „Miłość jest jak wiatrak” – czyli o poznawczej naturze metafor dziecięcych, Łódź.
• Wygotski L., 1989, Myślenie i mowa , tłum. E.J. Fleszerowie, Warszawa.
• Zawisławska M., 2008, Zbuntowana komórka – metafory w języku biologii, [w:] Studia Litteraria Polono-Slavica, t. 8, Metafory w dyskursie edukacyjnym – w mówieniu publicznym i w mowie potocznej, red. J. Sujecka, Warszawa.
• Zawisławska M., https://zawislawska.com/category/metafora/ (dostęp 24. 09 2018).
• Ziomek J., 1984, Metafora a metonimia. Refutacje i propozycje, „Pamiętnik Literacki” LXXV, 75/1, s. 181–209.

Notes

PL

Tytuł artykułu jest parafrazą jednego z rozdziałów książki M. Wiśniewskiej-Kin (2009) na temat zdolności metaforycznych uczniów.