Dziesięć tez o modernizacji

• Authors: Sztompka Piotr

Title variants

EN

Ten Theses on Modernization

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na pytania stawiane w socjologicznych debatach o modernizacji udzielam odpowiedzi zgodnych z przyjętą przeze mnie ogólną teorią zmian społecznych, którą nazywam teorią stawania sic społeczeństwa (Sztompka 1991, 1993, 2005). Podobne idee występują pod nazwą teorii podmiotowości (agency) czy teorii morfogenezy (Archer 1988) oraz teorii strukturacji (Giddens 2003). Dzisiaj w socjologii są dominujące. Listę postulowanych poglądów na temat modernizacji przedstawiam w formie dziesięciu tez. W konkluzji podejmuję pytanie, czy wielowymiarowość, konfliktowość i kontekstowa relatywność modernizacji pozwala w ogóle na przewidywanie przyszłości? Jak pisał Antonio Granisci, w świecie społecznym przewidywać, to znaczy działać tak, aby przewidywania się spełniły. Być może kolejna faza modernizacji oznaczać będzie twórcze spory, konflikty i walki o głębszy, humanistyczny sens jej samej.

EN

In the article, the author applies to the analysis of modernization his general theory of social becoming as put forward in a monograph published by Polity Press, Cambridge (Sztompka 1991), and a textbook of sociology of social change published by Blackwell, Oxford (Sztompka 1993). This very general model of social becoming has a number of implications. The author proposes to put them together in a synthetic picture by means often theses. Modernization in this view is the result of choices and decisions undertaken by human actors − individual, collective, and authoritative. It produces various routes of modernization and its multiple outcomes. Modernity is a multidimensional condition − economic, political, cultural, religious, mental − where various dimensions may appear in multiple configurations and permutations. Modernization is not a value or a goal per se but the means, an instrument for making people happier, letting them live full and decent lives. More precisely, it means the access of more and more members of society to the growing opportunities for the realization of their human potential. Modernization must be linked with the tradition of a given society, its unique social memory, cultural heritage, religious or ideological creeds. They provide intellectual and moral resources for modernizing action. Modernization incorporates antagonisms, conflicts and struggles resulting in contingent, variable routes and outcomes. The next phase of modernization may well be witness to conflicts and fights over its own deeper, humanistic meaning.

Keywords

PL

stawanie się społeczeństwa; modernizacja; zmiana społeczna

EN

social becoming; modernization; social change

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2013
• Issue: 2-3(24-25)
• Pages: 177-183

Contributors

author

Sztompka Piotr

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Alexander J., Eyerman R., Giesen В., Smelser N., Sztompka P. (2004). Cultural Trauma and Collective Identity. Berkeley: California University Press.
• Archer M. (1988). Culture and Agency. Cambrdge: Cambridge University Press.
• Arnason J.P. (2000). "Communism and modernity", Daedalus, t. 129, nr 1, s. 61-90.
• Castells M. (1996/1998). The Information Age (tomy 1-3). Oxford: Blackwell.
• Dahrendorf R. (1979). Life Chances. Chicago: University of Chicago Press.
• Durkheim E. (1964). The Rules of Sociological Method. New York: Free Press.
• Durkheim E. (1972). Selected Writings. Cambridge: Cambridge University Press.
• Eisenstadt S.N. (2003). Comparative Civilizations and Multiple Modernities (tomy 1 i 2). Leiden: Brill.
• Elias N. (2000 [1939]). The Civilizing Process Oxford: Blackwell.
• Fromm E. (1979). To Have or to Be? London: Sphere Books.
• Giddens A. (2003). Stanowienie społeczeństwa, przekł. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gramsci A. (1988). Antonio Gramsci: The Reader. Selected Writings 1916-1935, pod red. Davida Forgacsa. New York: Shocken Books.
• Habermas J. (1989). On Society and Politics. Boston: Beacon Press.
• Hannerz U. (1996). Transnational Connections. London: Routledge.
• Inglehart R., Welzel Ch. (2005). Modernization, Cultural Change and Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Inkeles A., Smith D. (1974). Becoming Modern. Cambridge: Harvard University Press.
• Lerner D. (1958). The Passing of Traditional Society. Glencoe: Free Press.
• Levy M. (1966). Modernization and the Structure of Societies. Princeton: Princeton University Press.
• Malinowski B. (1969). Scientific Theory of Culture and Other Essays. New York: Oxford University Press.
• Marx K. (1964). Selected Writings. New York: McGraw Нill.
• Marx K., Engels F. (1968). Selected Works. Moscow: Progress Publishers.
• Maslow A.A. (1968). Toward a Psychology of Being. New York: Van Nostrand.
• Morris A. (red.) (1992). Frontiers in Social Movement Theories. New Haven: Yale University Press.
• Oilman B. (1975). Alienation: Marxs Conception of Man in Capitalist Society. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ortega y Gasset J. (1993). Revolt of the Masses. New York: Norton.
• Parsons T. (1966). Societies: Evolutionary and Comparative Perspectives. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Popper K.R. (1989). Nędza historycyzmu, przekł. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Krąg.
• Ritzer G. (2004). The MacDonaldization of Society. Thousand Oaks: Pine Forge Press.
• Robertson R. (1992). Globalization: Social Theory and Global Culture. London: Sage.
• Shils E. (1981). Tradition. Chicago: University of Chicago Press.
• Simmel G. (2009). Sociology. Inquiries into the Construction of Social Forms. Leiden: Brill.
• Sorokin P. (1937). Social and Cultural Dynamics (tomy 1-4). New York: American Book Company.
• Sztompka P. (1991). Society in Action: The Theory of Social Becoming. Cambridge: Polity Press.
• Sztompka P. (1993a), "Civilisational incompetence", Zeitshriftfür Soziologie, t. 22, nr 2, s. 85-95.
• Sztompka P. (1993b). Sociology of Social Change. Oxford: Blackwell.
• Sztompka P. (2011). The Chinese edition of The Sociology of Social Change, przekł. Lin Juren. Beijing: Beijing University Press.
• Tilly Ch. (1978). From Mobilization to Revolution. Reading: Addison-Wesley.
• Tilly Ch. (1984). Big Structures, Large Processes, Huge Comparisons. New York: Russell Sage Foundation.
• Tiryakian E. (1985). "On the significance of de-differentiation", w: S.N. Eisenstadt, H.J. Helle (red.), Macrosociological Theory. Beverly Hills: Sage.
• Toennies F. (2001 [1926]). Community and Civil Society. Cambridge: Cambridge University Press.
• Weber M. (1947). The Theory of Social and Economic Organization. London: Routledge.
• Wittrock B. (2000). "Modernity: One, none or many? European origins and modernity as a global condition", Daedalus, t. 129, nr 1, s. 31-60.
• Zald M., McCarthy J. (1988). The Dynamics of Social Movements. Lanham: University Press of America.

Identifiers

DOI

10.7366/1898352932515