Na Zachód i z powrotem. Migracje w kinie polskim w okresie transformacji ustrojowej

• Authors: Copik Ilona

Title variants

EN

To The West And Back. Migration In Polish Cinema At The Time Of Political System Transformation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problemem badawczym podjętym w artykule jest wątek polskiej migracji (Polaków wyjeżdżających z Polski i powracających do kraju po latach) uwidoczniony w kinie polskim po 1989 roku. Chcę sobie zadać pytania dotyczące motywów towarzyszących migracji i związanych z tym różnych jej rodzajów (polityczna, ekonomiczna, socjo-cywilizacyjna). Chodzi mi także o tropienie relacji pomiędzy filmem, realną przestrzenią kulturową i jednostkowym doświadczeniem i tożsamością, a przy tym o rozpoznanie różnych strategii reżyserów w podejściu do omawianej problematyki: od wyrażania „tragedii migracji” do euforii związanej z nowymi możliwościami ekonomicznymi i egzystencjalnymi. Zamierzam także podjąć kwestie dotyczące tego, jak narracje migracyjne wyrażają specyfikę polskiej transformacji oraz na ile ujawniają cechy medialnych dyskursów o niej. Przedmiotem analizy są filmy fabularne z lat dziewięćdziesiątych (300 mil do nieba reż. M. Dejczer, 1989; Ostatni prom reż. W. Krzystek, 1989; Przeklęta Ameryka reż. K. Tchórzewski, 1991; Trzy kolory: Biały reż. K. Kieślowski, 1994; Szczęśliwego Nowego Jorku rez. J. Zaorski, 1997, i in.).

EN

The aim of the article is to discuss the way of representing the migration motive in Polish post-communist cinematography. The term ‘Polish post-communist cinematography’ can be defined as the collection of national films created during the political system transformation that corresponds to it. The main research problems shown on the screen are the migration of Poles from Poland and their return after 1989. Motives accompanying migration and its related different kinds (political, economic, socio- civilizational) are of key significance. Tracking the relation between film, real cultural space and unique human experiences, as well as the investigation of different strategies of directors in terms of the discussed issues: from expressing ‘the migration tragedy’ to euphoria connected with new existential possibilities, is what I am concerned with. Moreover, the article includes following issues: how the migratory narratives express the specificity of Polish transformation and to what extent they reveal the characteristics of media discourse about this process. The subjects of analysis are feature films from the mainstream completed after 1989 (300 Miles to Heaven by Maciej Dejczer, 1989; The Last Ferry by Waldemar Krzystek, 1989; Three colours: White by Krzysztof Kieślowski, 1994; Happy New York by Janusz Zaorski, 1997; etc).

Keywords

PL

kino polskie po 1989; emigracja; mity emigracyjne; transformacja ustrojowa

EN

Polish Cinema after 1989; emigration; emigration myths; political system transformation

• Publisher: Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Journal: Polonia Journal
• Year: 2019
• Issue: 10
• Pages: 143-164

Contributors

author

Copik Ilona

• Uniwersytet Śląski

References

• Drenda, O. Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji. Wydawnictwo Karakter, Krakow 2016.
• J.O. Tylko Dominique, „Film” nr 2. 1994. S. 16.
• Jagielski, S. Lubelski, T.; Sowińska, I.; Syska, R. (red.), Kino polskie w czasach transformacji, Kino końca wieku. Universitas, Kraków 2019.
• Janicka, B. Ściskając w ręku parę zielonych, „Film” nr 10. 1990. S. 7.
• Jaźwińska, E.; Łukowski, W.; Okólski, M. Przyczyny i konsekwencje emigracji z Polski. Wstępne wyniki badań w czterech regionach za pomocą podejścia etnosondażowego, „Prace migracyjne” nr 7. 1997. S. 3–84.
• Majmurek, J., Na cmentarzysku metafor. Od IV RP do zbawiania Europy https://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/majmurek-na-cmentarzysku-metafor-od-iv-rp-do-zbawiania-europy/ (dostępność: 22.10.2019).
• Mazierska, E. Lepiej gdy gorzej?, „Film” nr 2. 1994. S. 82.
• Miodek, M. Szukam postaci, które walczą. Wywiad z Maciejem Dejczerem, „Film” nr 2. 1990. S. 4–5.
• Okólski, M. Ludzie na huśtawce – mobilność międzynarodowa ludności Polski w okresie transformacji, Klimaszewski, B. (red.), Emigracja z Polski po 1989 roku, Biblioteka Polonijna Kraków 2002.
• Piepiórka, M. Polskie kino i transformacja gospodarcza. Frustracja, krytyka i nadzieja, Brzezińska-Pająk, M. (red.), Kino, postkomunizm, polityka.Wydawnictwo Libron, Kraków 2018.
• Przepiórska, A., Ucieczka do kapitalizmu ucieczka od kapitalizmu. Analiza porównawcza 300 mil do nieba M. Dejczera i Zmruż oczy A. Jakimowskiego, Zwierzchowski P., Mazur D. (red.), Kino polskie po roku 1989. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2007.
• Przylipiak, M. Krzywe zwierciadło dorosłej rzeczywistości „Kino” nr 24. 1990. S. 13–16.
• Przylipiak, M. Szyłak, J. Kino najnowsze. Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.
• Puto, K. Film jako „chłopiec z Mariotta”. Ideologia kina polskiej transformacji (1987 2005) 2016. [niepublikowana praca magisterska], https://www.academia.edu/28430290/Film_jako_ch%C5%82opiec_z_Marriotta. Ideologia_kina_polskiej_transformacji_1987_2005_ (dostępność: 22.10.2019).
• Sobolewski, T. Nieuchwytne przeżycie, „Kino” nr 23. 1989. S. 6–9.
• Stola, D. Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski w latach 1949–1989. IPN, Warszawa 2010.
• Wnuk, M. Kierunek Zachód, przystanek emigracja. Adaptacja polskich emigrantów w Austrii, Szwecji i we Włoszech od lat 80. XX w. do współczesności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2019.
• Wnuk-Lipiński, E. Paradoksy zmiany ustrojowej, Wielka transformacja. Krzemiński, I. (red.), Zmiany ustrojowe w Polsce po 1989 roku. Wydawnictwo Łoś GRAF, Warszawa 2011

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.36228/PJ.10/2019.8