Posiadłości kameralne mistrzów baliwatu brandenburskiego joannitów na obszarze diecezji lubuskiej do końca XV wieku – zarys problematyki

• Authors: Wasilkiewicz Kamil

Title variants

EN

The demesnes of masters of the bailiwick of Brandenburg on the territory of the diocese of Lebus until the end of 15th century – problematic framework

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The Knights Hospitaller appeared on the territory of the Bishopric of Lebus in the first part of 15th century. They took possession of former dominions of the Templars, which was a consequence of decision made by the pope Clement V (the bull Ad providam of 2 May 1312) and the Treaty of Kremmen, that was concluded between the Hospitallers and Waldemar the Great, the Margrave of Brandenburg (29 January 1318). Commandries of the brothers of Saint John, which were located in the Diocese of Lebus, were part of the Bailiwick of Brandenburg. The head of the administrative unit was called a master, who was named Herrenmeister (sometimes also a bailiff ora preceptor). Demesnes were one of the mainstay of the high social status of masters of the Bailiwick of Brandenburg. They were complexes of landed which provided funds and material assets for bailiffs. The main aim of this article was to show the functioning of demesnes of masters the Bailiwick of Brandenburg in area of the Bishopric of Lebus to the end of 15th century.

Keywords

EN

bailiwick of Brandenburg; diocese of Lebus; Knights Hospitaller; Sovereign Military Order of Malta

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2016
• Volume: 10
• Pages: 59-73

Dates

published

2016

Contributors

author

Wasilkiewicz Kamil

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Instytut Kultury Europejskiej w Gnieźnie

References

• Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy XII w., Poznań 1962.
• Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, Bd. II, hrsg. H. D. Heimann, K. Neitmann, W. Schich mit M. Bauch, E. Franke, Ch. Gahlbeck, Ch. Popp, P. Riedel, Berlin−Brandenburg 2010.
• Dellingshausen F. A., Zakon joannitów w Nowej Marchii, „Nowa Marchia − prowincja zapomniana − ziemia lubuska − wspólne korzenie”, 2011, nr 9, s. 25−55.
• Dolański D., Konopnicka M., Stosunki wyznaniowe na pograniczu śląsko−lubuskim w XVI–XVII wieku, „Rocznik Lubuski”, 2000, t. 26, cz. 2, s. 51−75.
• Dratwa B., Golemski M., Biskup lubuski Jan Borschnitz (Próba biogramu), „Colloquia Lubuskie”, 1991, nr 1, s. 25−29.
• Gahlbeck Ch., Lagow (Łagów) oder Sonnenburg (Słońsk). Zur Frage der Residenzbildung in der Ballei Brandenburg der Johanniter von 1317 bis 1527, [w:] Regionalität und Transfergeschichte. Ritterordenskommenden der Templer und Johanniter im nordöstlichen Deutschland und in Polen, hrsg. von Ch. Gahlbeck, H. D. Heimann, D. Schumann, „Studien zur brandenburgischen und vergleichenden Landesgeschichte“, Bd. 9; „Schriften der Landesgeschichtlichen Vereinigung für die Mark Brandenburg, Neue Folge“, Bd. 4, Berlin 2014, s. 271−337.
• Guerquin B., Zamki w Polsce, Warszawa 1984.
• Herrlich C., Die Balley Brandenburg des Johanniter–Ordens von ihrem Entstehen bis zur Gegenwart und in ihren jetzigen Einrichtungen, Berlin 1904.
• Ilustrowany leksykon architektoniczno−budowlany, red. W. Skowroński, Warszawa 2008.
• Karczewska J., Dzieje Świebodzina w średniowieczu, [w:] Dzieje Świebodzina, red. W. Strzyżewski, Świebodzin−Zielona Góra 2007, s. 49−60.
• Karp P., Joannici wobec zagrożenia Nowej Marchii wyprawami husyckimi w latach 1432−1434, „Studia Zachodnie”, 2012, t. 14, s. 7−14.
• Kneschke E. H., Neues allgemeines Deutsches Adels–Lexicon im Vereine mit mehreren Historiken, Bd. 8, Leipzig 1868.
• Kozłowska B., Posiadłości joannitów na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej (XII−XV w.), „Szczecińskie Studia Historyczne“, 1994, nr 8, s. 5−24.
• Kuhn L., Das Bistum Lebus. Das kirchliche Leben im Bistum Lebus in den letzten zwei Jahrhunderten (1385–1555) seines Bestehens unter besonderer Berücksichtigung des Johanniterordens, Leipzig 2005.
• Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968–1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 19, Lublin 1969.
• Lange T. W., Szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy, Warszawa 1999.
• Ledebur L., Adelslexikon der Preussischen Monarchie, Bd. 2, Berlin 1855.
• Ludat H., Bistum Lebus. Studien zur Gründungsfrage und zur Entstehung und Wirtschaftsgeschichte seiner schlesisch−polnischen Besitzungen, Weimar 1942.
• Luttrel A., The Hospitaller Province of Alamania to 1428, „Ordines Militares“, Bd. 8: Ritterorden und Region − politische, soziale und wirtschaftliche Verbindungen im Mittelalter, hrsg. v. Zenon H. Nowak, Toruń 1995, s. 21−41.
• Von Mackensen−Astfeld H., Die Herrenmeister der Balley Brandenburg, [w:] Der Johanniter−Orden, der Malteser−Orden. Der ritterliche Orden des hl. Johannes vom Spital zu Jerusalem. Seine Aufgaben, seine Geschichte, hrsg. von A. Wienand, Köln 1977, s. 630.
• Nekanda−Trepka J., Średniowieczne początki zamku pojoannickiego w Słońsku, [w:] Terra Transoderana. Sztuka Pomorza Nadodrzańskiego i dawnej Nowej Marchii w średniowieczu, red. M. Glińska, K. Kroman, R. Makała, Szczecin 2004, s. 161−172.
• Opgenoorth E., Die Ballei Brandenburg des Johanniterordens im Zeitalter der Reformation und Gegenreformation, Würzburg 1963.
• Pflugk−Harttung J., Die inneren Verhältnisse des Johanniterordens in Deutschlands, besonders im östlichen Niederdeutschland (bis zum Beginne der Herrenmeisterwürde), „Zeitschrift für Kirchengeschichte“, 1900, Bd. 20, H. 1, s. 1−18.
• Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, Warszawa 1976.
• Radacki Z., Średniowieczne zamki na Pomorzu Zachodnim. Suplement do monografii z 1976 r., „Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria”, 2005/2006, t. 2/3, z. 2, s. 5−48.
• Schilling E. J., Stege E., Westminster Ziemi Lubuskiej. 500 lat joannickiego kościoła zakonnego w Sonnenburgu/Słońsku (1508–2008) na tle rozwoju miasta, Słońsk 2012.
• Schumann D., Zamek i kościół joannitów w Słońsku, [w:] Joannici i ich mistrz Jan Maurycy von Nassau−Siegen (1604–1679), red. E. Jaworski, D. Handt, Z. Czarnuch, G. Kostkiewicz−Górska, Gorzów Wielkopolski 2006, s. 49−66.
• Sire H. J. A., Kawalerowie maltańscy, Warszawa 2000.
• Smoliński M., Joannici w polityce książąt polskich i pomorskich od połowy XII w. do pierwszego ćwierćwiecza XIV w., Gdańsk 2008.
• Starnawska M., Mnisi − rycerze − szlachta. Templariusze i joannici na pograniczu wielkopolsko − brandenbursko − pomorskim, „Kwartalnik Historyczny”, 1992, r. 99, nr 1, s. 3−31.
• Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999.
• Starnawska M., Zarys dziejów joannitów na ziemiach polskich w średniowieczu, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S. K. Kuczyński, Warszawa 2000, s. 7−39.
• Stribrny W., Zakon joannitów i Nowa Marchia, [w:] Joannici i ich mistrz Jan Maurycy von Nassau−Siegen (1604–1679), red. E. Jaworski, D. Handt, Z. Czarnuch, G. Kostkiewicz−Górska, Gorzów Wielkopolski 2006, s. 11−20.
• Strzyżewski W., Liboriusz Schlieben (ok. 1400–1471). Mistrz joannicki baliwatu brandenburskiego, [w:] Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII–XX wiek), red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1998, s. 179−181.
• Walicki J., Przynależność metropolitalna biskupstwa kamieńskiego i lubuskiego na tle rywalizacji Magdeburga i Gniezna, Lublin 1960.
• Weiss A., Terytorium diecezji lubuskiej w średniowieczu, „Roczniki Teologiczno− Kanoniczne”, 1973, t. 20, z. 4, s. 83−99.
• Weiss A., Organizacja diecezji lubuskiej w średniowieczu, „Studia Kościelno–historyczne”, t. 1, Lublin 1977.
• Wejman G., Kościół katolicki na ziemi lubuskiej 1124−2010. Zarys problemu, [w:] Kościół na Środkowym Nadodrzu. Historia i postacie, red. G. Chojnacki, Zielona Góra 2011, s. 9−53.
• Winterfeld A., Geschichte des Ritterlichen Ordens St. Johannis vom Spital zu Jerusalem mit besonderer Berücksichtigung der Ballei Brandenburg oder Herrenmeisterthums Sonnenburg, Berlin 1859.
• Wohlbrück S. W., Geschichte des ehemaligen Bisthums Lebus und des Landes dieses Nahmens, Bd. 3, Berlin 1832.