Wychowanie religijne dzieci emigrantów zarobkowych jako wyzwanie dla rodziców, duszpasterzy i katechetów (na przykładzie Szkocji)

• Authors: Biernat Tomasz , Krakowiak Piotr , Leszniewski Tomasz , Turowska Dagmara

Title variants

EN

Religious Upbringing of Economic Migrants’ Children: a Challenge for Parents, Priests and Catechists as Studied in Scotland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu była próba opisu uwarunkowań wychowania religijnego dzieci w rodzinach, które przebywają na emigracji zarobkowej w Szkocji. Przyjęta perspektywa obejmuje środowisko rodziny, parafii, systemu edukacyjnego, w który włączona jest edukacja katolicka i polskiej szkoły sobotniej – perspektywy kluczowe dla opisu tego zagadnienia. Prezentowane tu badania przeprowadzone wśród Polaków przybywających w Szkocji wskazują, że emigracja rodzinna utrudnia wychowanie religijne dzieci. Do głównych czynników, które przyczyniają się do tego stanu rzeczy, można zaliczyć: osłabienie religijności rodziców, brak religii w szkołach publicznych, niewystarczająca wiedza na temat edukacji katolickiej, ograniczenie możliwości uczestniczenia w mszach katolickich odprawianych w języku polskim oraz laickie otoczenie, w którym funkcjonują dzieci. Wyzwaniem jest zrozumienie różnego charakteru katolickiej edukacji w Szkocji i w Polsce. Dużym problemem jest również niewystarczająca katechizacja, która ma zazwyczaj charakter doraźny, ograniczony czasowo oraz obejmuje jedynie część dzieci i młodzieży. W rodzinach o słabej religijności emigracja zagraża realizacji funkcji religijnej rodziny i wychowaniu religijnemu dzieci oraz sprzyja odchodzeniu od wiary. Działania pastoralno-katechetyczne z dużym zaangażowaniem świeckich katechetów są próbą odpowiedzi na wyzwania, stojące przed rodzinami i dziećmi wychowującymi się w dwujęzycznych środowiskach i w kulturach o różnym nastawieniu do potrzeb religijnych i duchowych.

EN

The aim of the article was to provide a description of the conditions affecting religious upbringing of children in families that are staying in Scotland during an economic migration. The perspective used encompasses the family environment, the parish, the Scottish educational system and its constituent catholic schools, and a Polish Saturday school. The presented research was conducted among Poles staying in Scotland. It shows that family emigration makes religious upbringing of children harder. We may attribute this to the following main factors: a weakening of the parents’ religiosity, a lack of religious education in public schools, insufficient knowledge of catholic education, a limit of the capability of attending Polish language catholic mass, and a lay environment in which the children operate. A certain challenge for the emigrants is understanding the different character of catholic education in Scotland from that in Poland. A large problem is insufficient catechism activities which are usually ad hoc, limited in duration, and reach only a part of the children and youth. In families with weak religiosity, an emigration threatens the realization of the religious education and upbringing function of families and favors the cessation of faith. Pastoral and catechist activities with a large engagement of lay catechists are an attempt to deal with the challenges that families face with children being raised in dual language environments and cultures of varied attitudes to religious and spiritual needs.

Keywords

PL

wychowanie religijne; Szkocja; migracja zarobkowa; szkoły katolickie; edukacja międzykulturowa

EN

religious upbringing; Scotland; economic migration; catholic schools; multicultural education

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2018
• Volume: 1/41
• Pages: 223-247

Contributors

author

Biernat Tomasz

• Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

author

Krakowiak Piotr

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

author

Leszniewski Tomasz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

author

Turowska Dagmara

• Szkoła bez Granic im. Niedźwiedzia Wojtka

References

• Adamski, Franciszek. Edukacja, rodzina, kultura: studia z pedagogiki społecznej. Kraków: Wydawnictwo UJ, 1999.
• Adamski, Franciszek. Rodzina, wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2002.
• Bagrowicz, Jerzy. Edukacja religijna współczesnej młodzieży. Źródła i cele. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2000.
• Bagrowicz, Jerzy. „Wychowanie sumienia u podstaw wychowania integralnego”. W: Edukacja wobec dylematów moralnych współczesności, red. Franciszek Adamski, Andrzej M. de Tchorzewski, 81–103. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.
• Borowik, Irena. Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w powojennej Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1997.
• Borys, Marcin. „Rola polskich parafii rzymskokatolickich w życiu Polonii chicagowskiej w XIX wieku”. Studia Polonijne 30 (2009): 151–171.
• Catholic Directory for Scotland. Annual Publication. Glasgow: Bishop’s Conference of Scotland, 2017.
• Charytański, Jan. „Lekcje religii w Europie”. Ateneum Kapłańskie 118 (1993): 194–217.
• Chutnik, Monika. Szok kulturowy – przyczyny, konsekwencje, przeciwdziałanie. Kraków: Universitas, 2007.
• Dobson, Andrew. Ecological citizenship. Oxford: Oxford University Press, 2003.
• Dunlop, Sarah, Pete Ward. „From Obligation to Consumption in Two-and-a-half Hours: A Visual Exploration of the Sacred with Young Polish Migrants”. Journal of Contemporary Religion 3 (2012): 433–451.
• Dyczewski, Leon. Więź między pokoleniami w rodzinie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2002.
• Fitzpatrick, Tom. „Catholic Education in Scotland”. W: Scottish Education: Post-devolution, red. Tom G.K. Bryce, Walter M. Humes, 272–281. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2003.
• Gallagher, Kerry, Marta Trzebiatowska. „Becoming a „real” Catholic: Polish migrants and lived religiosity in the UK and Ireland”. Journal of Contemporary Religion 3 (2017): 431–445.
• Hejwosz-Gromkowska, Daria. „Edukacja religijna w Anglii – budowanie spójności społecznej i obywatelskiej w warunkach pluralizmu kulturowego”. Studia Edukacyjne 43 (2017): 43–60.
• Jan Paweł II. Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Skultuna: Ligatur, 2012.
• Krausova, Anna, Carlos Vargas-Silva. Scotland: Census Profile. Migration Observatory briefing. Oxford: The Migrations Observatory, 2013.
• Kuyk, Elza. Religious Education in Europe. Situation and current trends in schools. Oslo, 2007.
• Lisak, Marcin. „Transformacja Kościoła katolickiego w Irlandii w kontekście emigracji, misji zagranicznych oraz imigracji”. W: Wokół problematyki migracyjnej. Kultura Przyjęcia, red. Janusz Balicki, Mariusz Chamarczuk, 311–327. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2013.
• Łobocki, Mieczysław. Teoria wychowania w zarysie. Kraków: Impuls, 2010.
• Marek, Zbigniew. „Edukacja religijna w poszukiwaniu odpowiedzi na egzystencjalne pytania człowieka”. Peadagogia Christiana 2/40 (2017): 11–32.
• Mariański, Janusz. „Ciągłość i zmiana religijnej kultury obyczajowej”. W: Kultura w kręgu wartości, red. Leon Dyczewski, 165–177. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2000.
• McLaughlin, Terence H. „The distinctiveness of Catholic education”. W: Terence H. McLaughlin, Joseph O’Keefe, Bernadette O’Keeffe, The contemporary Catholic school: Context, identity and diversity, 136–154. London: Falmer Press, 1996.
• Miller, Peter. „Accounting, “economic citizenship” and the spatial reordering of manufacture”. Accounting, Organizations and Society 19 (1994): 15–43.
• Milerski, Bogusław. Religia a szkoła. Status edukacji religijnej w szkole w ujęciu ewangelickim. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1998.
• Motyka, Marcin. Apostolat szkół katolickich w Szkocji od czasów restauracji hierarchii katolickiej do czasów współczesnych (1878–2013). Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2015 (maszynopis).
• Motyka, Marcin. „Sektarianizm zagrożeniem systemu edukacyjnego w świetle doświadczeń ze Szkocji”. Wychowanie na co dzień 1/250 (2015): 7–12.
• Nowak, Marian. „O wartościach chrześcijańskich w wychowaniu”. Kultura i Edukacja 2 (1992): 41–49.
• Nowicka, Magdalena. „Transcultural encounters of diversity. The case of Polish presence in UK”. W: New Neighbours – on The Diversity Of Migrants' political Involvement, red. Agata Dziewulska, Anna M. Ostrowska, 115–124. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2012.
• Nussbaum, Martha C. „Patriotism and cosmopolitanism”. Boston Review 5 (1994). http://bostonreview.net/archives/BR19.5/nussbaum.html.
• Pedagogika. Leksykon PWN, red. Bogusław Milerski, Bogusław Śliwerski. Warszawa: PWN, 2000.
• Różańska, Aniela. „Edukacja religijna a edukacja międzykulturowa w szkole publicznej w społeczeństwie wielokulturowym”. W: Rola religii w edukacji międzykulturowej, red. Wiesława Korzeniowska, Andrzej Murzyn, 193–206. Kraków: Impuls, 2008.
• Treble, J. H. „The development of Roman Catholic Education in Scotland 1878–1978”. The Innes Review 29 (1978): 111–139.
• Tyszka, Zbigniew. Socjologia rodziny. Warszawa: PWN, 1979: 65 i 171.
• Wajsprych, Danuta. „Modele edukacji religijnej we współczesnej szkole”. Forum Oświatowe 21 (2009): 78–93.
• Wokół problematyki migracyjnej, red. Janusz Balicki, Mariusz Chamarczuk. Kultura Przyjęcia. Warszawa: UKSW, 2013.
• Ziarski-Kernberg, Thomas. The Polish community in Scotland. Glasgow: University of Glasgow, 1990.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2018.012