Leczenie w szabat w świetle wybranych tekstów judaizmu rabinicznego

• Authors: Marcinkowski Roman

Title variants

EN

Treatment on the Sabbath in the Light of Selected Texts of Rabbinic Judaism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ujmuje temat leczenia w szabat od strony formalnej judaizmu rabinicznego sięgając niejednokrotnie do początków halachy. O uświęceniu szabatu i zakazie pracy w ten szczególny dla wyznawców judaizmu dzień poucza Tora w Księdze Wyjścia 20,9-11, a Miszna w traktacie Szabat 7,2 precyzuje ten zakaz wymieniając trzydzieści dziewięć rodzajów zakazanych prac, które z dzisiejszej perspektywy stanowią podstawę do dalszych zakazów. Czy wolno zatem leczyć w szabat? Żeby nie przekroczyć prawa szabatowego Miszna zabrania nastawiania złamania, konkludując „a jeśli się wyleczy, to się wyleczy” (Szabat 22,6). W innym miejscu ze względu na poród, pożar, obce wojska, tonącego w rzece czy przywalonego gruzem, w celu ratowania życia w szabat Miszna zezwala na przekroczenie granicy szabatu o dwa tysiące łokci w każdym kierunku (Rosz Haszana 2:5; Eruwin 4:3). Dopiero Gemara wypowiada się bardziej stanowczo na ten temat, a talmudyczna zasada pikuach nefesz (פיקוח נפש) – ratowanie ludzkiego życia stanowi w judaizmie nadrzędną zasadę znoszącą wszelkie przykazania religijne. Znana jest inna talmudyczna maksyma: „Kto ratuje jedno życie, jakby cały świat ratował” (Sanhedryn 37a). Artykuł przedstawia temat leczenia w szabat w świetle wybranych tekstów judaizmu rabinicznego ze szczególnym uwzględnieniem Miszny i Gemary oraz zbioru Szeelot Utszuwot.

EN

The paper deals with the problem of treatment on the Sabbath from the formal point of view of Rabbinic Judaism often reaching to the beginnings of Halakhah. The Torah teaches in the Book of Exodus 20:9-11 that the Sabbath is sanctified and that no work is to be performed on this particular day which is so special for the followers of Judaism; and the Mishnah in its Tractate Shabbat 7:2 provides more details of this prohibition by mentioning thirty-nine types of prohibited work which from today’s perspective form the basis for further bans. Is it permitted then to heal on the Sabbath? In order to avoid breaking the Sabbath law, the Mishnah forbids the setting of fractures by concluding: ”and if it heals, it will heal” (Shabbat 22:6). Elsewhere, in cases of childbirth, fire, foreign invasion, a person drowning in a river or being buried in debris, in order to save lives on the Sabbath, the Mishnah allows one to cross the Sabbath limits by two thousand cubits in each direction (Rosh Hashanah 2:5; Eruvin 4:3). It is the Gemara that speaks more strongly about this problem, and the Talmudic principle pikuah nefesh (……) – saving human life, constitutes the overriding principle in Judaism, taking precedence over all religious commandments. There is also another Talmudic maxim: ”Whoever saves one life, saves the entire world” Sanhedrin (37a). The article explores the topic of treatment on the Sabbath in the light of selected texts of Rabbinic Judaism with particular emphasis on the Mishnah and the Gemara as well as on the collection Sheelot u-Teshuvot.

Keywords

PL

judaizm; prawo rabiniczne; szabat; leczenie

EN

Judaism; Rabbinic Law; Sabbath; treatment

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2019
• Issue: 44
• Pages: 109-121

Contributors

author

Marcinkowski Roman

• Uniwersytet Warszawski

References

• Albeck, Ch., Szisza Sidre Miszna (hebr. Sześć Porządków Miszny). Jeruszalaim (Jerozolima): The Bialik Institute Jerusalem and Dvir Publishing House, 2008.
• Barilan, Y.M., אתיקה רפואית ביהדות. היסטוריה, הלכה והחוק הישראלי, תרגום מאנגלית: עמנואל לוסט, הוצאת ספרים 2019 ע"ש י"ל מאגנס, האוניברסיטה העברית, ירושלים .
• Barilan, Y.M., Jewish Bioethics. History, Halakhah and Israeli Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2014.
• Danby, H., The Mishnah. Translated from the Hebrew with Introduction and Explanatory Notes. Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers Marketing, 2016.
• Ettlinger, J., Responsa „Binjan Zijon”, Altona 1868.
• Józef Flawiusz, Wojna żydowska, tł. Jan Radożycki, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1980.
• Kehati, P., The Mishnah. A New Translation With a Commentary. (Transl.) Rafael Fisch, Jerusalem: Maor Wallach Press, 1994.
• Kehati, P., Misznajot mewoarot. Jeruszalaim: Dfus Chemed, 2003.
• Marcinkowski, R., Utwory pozabiblijne biblioteki esseńskiej z Qumran, „Przegląd Orientalistyczny” 1–4 (1991), s. 132–141.
• Marcinkowski, R., Paradygmaty religijności w judaizmie rabinicznym. Kraków: Wydawnictwo Antykwa 2004.
• Marcinkowski, R., Kluczowe zagadnienia porządku Zeraim. W: Miszna: Zeraim (Nasiona). Roman Marcinkowski (Red.). Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2013.
• Marcinkowski, R., Kluczowe zagadnienia porządku Moed, w: Miszna: Moed (Święto), red. R. Marcinkowski, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2014, s. 19–20.
• Marcinkowski, R., Miszna: Naszim (Kobiety), Wstęp, przekład z języka hebrajskiego i opracowanie: Roman Marcinkowski, Wydawnictwo DiG – Edition La Rama, Warszawa–Bellerive-sur-Allier,
• Marcinkowski, R., Z pogranicza przynależności do społeczności Izraela w świetle wybranych zagadnień „Szeelot utszuwot”, w: Granice i pogranicza w perspektywie orientalistycznej. Szkice o literaturze i kulturze, red. A. Bednarczyk - M. Kubarek – M. Szatkowski, Kraków: Wydawnictwo Libron – Filip Lohner, 2017.
• Neusner, J., The Mishnah. A New Translation, New Haven – London: Yale University Press, 1988.
• Papa, Y., Klale amira lenochri (Zasady zwracania się do obcego), „Or Meir” 752 (1992), s. 97-106
• Steinzaltz, A., 2001 ,מדריך לתלמוד, ירושלים .
• Talmud Bawli, Wydawnictwo Daniela Bomberga (i późniejsze), Wenecja 1520–1523.
• Talmud Jeruszalmi, Wydawnictwo Daniela Bomberga (i późniejsze), Wenecja 1523–1524.
• Tyloch, W., Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, Książka i Wiedza, Warszawa, 1963.
• The Responsa Project 23 Plus. Ramat Gan: Bar-Ilan University 2015.