Mechanizmy komizmu we francuskich dowcipach

• Authors: Magdalena Lipińska

Title variants

EN

Mechanisms of humour in french jokes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Określeniu statusu dowcipów dialogowych jako wypowiedzi cytowanych oraz spojrzenie na tekst komiczny z perspektywy teorii tekstu umożliwiły wskazanie pewnych właściwości wypowiedzi komicznych i ich miejsca wśród innych form językowych. Dowcip dialogowy zdefiniowano jako bachtinowski genre mowy i przedstawiono z punktu widzenia danych aktów komunikacji językowej. Te ostatnie zbadano zarówno jako wypowiedzi dialogowe, jak i formy cytowane, rozważane jako całości. Stwierdzono nacechowanie wszystkich funkcji mowy z punktu widzenia komizmu badanych dowcipów. Scharakteryzowano nadawców i odbiorców, kod, przekaz, kontakt i kontekst w dwóch powyższych płaszczyznach. Przyjęcie podwójnej optyki badawczej okazało się konieczne także w opisie mechanizmów komizmu wykorzystującym podstawowy aparat pojęciowy pragmatyki językoznawczej. Wewnątrz dialogów wyróżniono: konkretne rodzaje implikacji lub presupozycji konwersacyjnych, kontrast implikacji, przeciwstawienie implikacji i presupozycji (konwersacyjnych lub konwencjonalnych), opozycję presupozycji, hiperbolizację presupozycji oraz kontrast implikacji lub presupozycji z sensem wypowiedzi. Wskazano również rodzaje naruszanych maksym konwersacyjnych w poszczególnych wypowiedziach dialogowych i w dowcipach jako formach cytowanych. Wykorzystywane są wszystkie maksymy, nie zawsze naraz w jednym dialogu, choć bywają i takie przykłady. Najczęściej nie respektuje się maksymy sposobu i ilości.

EN

Determining dialogic jokes as quoted statements as well as looking at a comic text from the text theory perspective made it possible to point out certain features of humoristic statements and establish their position among other linguistic forms. A dialogic joke has been defined as Bakhtin’s speech genre and has been described from the point of view of given communicative speech acts. The latter have been analyzed as dialogic statements and quoted forms seen as wholes. From the point of view of the comic aspect of analyzed jokes all speech functions have been found marked. Senders, recipients, code, message, contact and context on the two above mentioned planes have been determined. Adopting a double research perspective turned out to be also necessary in describing mechanisms of humour using an essential term apparatus of pragmalinguistics. Concrete implication types or conversational presuppositions, implication contrast, implication and presupposition juxtaposition (both conventional and conversational), presupposition opposition, presupposition hyperbole, as well as implication or presupposition contrast with utterance meaning all have been found in dialogues. What has also been found were types of breaching conversational maxims in individual dialogic statements as well as in jokes treated as quoted statements. All maxims are used, though not all of them in each dialogue and every time, yet such examples can also be fund. The maxims that are breached most frequently are the Maxim of Manner and the Maxim of Quantity.

Keywords

PL

komizm; pragmalingwistyka; dowcipy francuskie; gatunek mowy

EN

humour; pragmalinguistics; French jokes; speech genre

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 183-202

Dates

published

2014

Contributors

author

Magdalena Lipińska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Filologii Romańskiej

References

• Attardo Salvatore, Raskin Victor, 1991, Script Theory Revis(it)e: Joke Similarity and Joke Representation Model, „Humor: International Journal of Humour Research”, 4, 3/4, s. 347–411.
• Awdiejew Aleksy, 1984, Sytuacja jako struktura sensu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, 79, s. 103–122.
• Bachtin Michał, 1986, Estetyka twórczości słownej, Państwowy Instytut Wy-dawniczy, Warszawa.
• Benveniste Emile, 1966, Problèmes de linguistique générale, Editions Gallimard, Paris.
• Bogusławski Andrzej, Wawrzyńczyk Jan, 1993, Polszczyzna jaką znamy…, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Bystroń Jan Stanisław, 1933, Przysłowia polskie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Chlebda Wojciech, 2003, Elementy frazematyki, Oficyna Leksem, Łask.
• Duszak Anna, 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Grzegorczykowa Renata, 1995, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kiklewicz Aleksander, 2006, Funkcja pragmatyczna wypowiedzi: treść, sub-kategorie oraz opcje badawcze, Prawo i ekonomika, Mińsk; http://pracow-nicy.uwm.edu.pl/aleksander.kiklewicz/funkcja_pragmatyczna.pdf (dostęp: 12.11.2014).
• Kleiber Georges, 1994, Sur la définition du proverbe, „Nominales”, s. 207–224. Krzyżanowski Julian, red., 1969–1978, Nowa księga przysłów i wyrażeń przy¬słowiowych polskich, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Labocha Janina, 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Levinson Stephen C., 2010, Pragmatyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Lipińska Magdalena, 2013, Analyse pragmalinguistique de l’humour dans les wellérismes français et polonais, „Parémiologie. Proverbes et formes voi¬sines”, t. 2, Jean-Michel Benayoun, Nathalie Kübler & Jean-Philippe Zouogbo (Eds.), Presses Universitaires de Sainte Gemme, Sainte Gemme, s. 287–297.
• Lipińska Magdalena, w druku, Mechanizmy pragmatyczne komizmu w polskich przysłowiach dialogowych.
• Ossowska Maria, 1970, Normy moralne – próba systematyzacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Raskin Victor, 1985, Semantic Mechanisms of Humor, Reidel, Dordrecht.
• Raskin Victor, 2005, Ontological Semantics of Humor: Pre-Conference Tutorial, ISHS-05, „The 17th Annual Meeting of the International Society of Humor Studies”, Youngstown State University, Youngstown, Ohio.
• http://www.tadine.ca/humour/questions_reponses.shtml

Identifiers

ISSN

0076-0390