Uwarunkowania polityczne formowania się wschodniej granicy II Rzeczypospolitej

• Authors: Eberhardt Piotr

Title variants

EN

Political conditions of the Second Commonwealth eastern border's formation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono uwarunkowania polityczno-militarne i ich wpływ na uformowanie się po I wojnie światowej wschodniej granicy odrodzonej Polski. Była ta granica uzależniona od końcowego rezultatu wojny polsko-bolszewickiej, która trwała z różnym nasileniem w latach 1918-1920. W pierwszej fazie tego konfliktu zbrojnego przewaga była po stronie polskiej. Projektowano wówczas, że przyszła granica będzie przebiegała stosunkowo daleko na wschodzie. Miała mieć ona tradycyjnie układ południkowy i rozciągać się w przybliżeniu między rzeką Berezyną na północy i Dniestrem na południu. W sytuacji zbliżania się Armii Czerwonej do Wisły w sierpniu 1920 istniało prawdopodobieństwo likwidacji państwa polskiego. Dopiero pokonanie Armii Czerwonej w Bitwie Warszawskiej umożliwiło rozpoczęcie rokowań na tematy graniczne. W końcowej części artykułu zreferowano przebieg i wyniki Konferencji Pokojowej w Rydze. Ustalono na niej granicę między Polską a bolszewicką Rosją. Trwała ona od 12 października 1920 do 17 września 1939 roku, kiedy to została unicestwiona w rezultacie agresji sowieckiej na Polskę.

EN

The article presents the political and military conditions and their impact on the formation of the eastern border of the reborn Poland after World War I. This border was dependent on the final result of the Polish-Bolshevik war, which lasted with varying intensity in the years 1918 - 1920. In the first phase of this armed conflict, the advantage was on the Polish side. It was then planned that the future border would run relatively far to the east. It was supposed to have a longitudinal layout and spread approximately between the Berezina River in the north and the Dniester River in the south. In the situation of approaching the Red Army to the Vistula in August 1920, there was a likelihood of liquidation of the Polish state. It was only the defeat of the Red Army in the Battle of Warsaw that enabled the commencement of equivalent negotiations on border issues. In the final part of the article, the course and results of the Peace Conference in Riga were reported. A border was established between Poland and Bolshevik Russia. It lasted from October 12, 1920 to September 17, 1939, when it was annihilated as a result of Soviet aggression against Poland.

Keywords

PL

wojna polsko-bolszewicka; granica wschodnia Polski; Traktat Ryski

EN

Polish-Bolshevik war; eastern border of Poland; Treaty of Riga

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2018
• Volume: 26
• Pages: 9-31

Contributors

author

Eberhardt Piotr

• Polskie Towarzystwo Geopolityczne

References

• Batowski, H., 1979, Linia Curzona a była Galicja Wschodnia, w: Z polityki międzynarodowej XX wieku: wybór studiów z lat 1930-1975, Warszawa, s. 186- 193.
• Czubiński, A., 1993, Walka o granice wschodnie Polski w latach 1918-1921, Opole.
• Dąbski, J.,1931, Pokój ryski Wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Joffem, listy, Warszawa.
• Dmowski, R., 1947, Polityka polska i odbudowanie państwa T.I i II. Hanower. Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. listopad 1918 – kwiecień 1920.,1961,1964 T. II i III, red. N. Gąsiorowska p- Grabowska, L.A. Chrienow, Warszawa.
• Eberhardt, P., 2011, Linia Curzona jako wschodnia granica Polski. Geneza i uwarunkowania polityczne, Studia z Dziejów Rosji Europy ŚrodkowoWschodniej, Tom XLVI, s. 127 – 158, Warszawa.
• Eberhardt, P., 2015, Koncepcje granic państwa polskiego u progu odzyskania niepodległości, w: Wybrane aspekty funkcjonowania granic. Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, Tom 4, Łódź, s. 9-33.
• Grabski, W., 1927, Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej, Warszawa.
• Jẽkabsons, E., 2013, Polsko-sowieckie rozmowy pokojowe w Rydze – punkt widzenia Łotwy, w: Zapomniany pokój. Traktat Ryski. Interpretacje i kontrowersje 90 lat później, red, S. Dębski, Warszawa, s. 323-344.
• Kowalczyk, J., 2010, Granica polsko-ukraińska w XX wieku, Przegląd Geopolityczny, 2, s. 153-168.
• Kumaniecki, K.W.,1924, Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 – styczeń 1924, Kraków.
• Kumaniecki, J., 1985, Pokój polsko-radziecki 1921, Warszawa.
• Mroczka, L.,1998, Spór o Galicje wschodnią 1914-1923, Kraków.
• Narinski, M., 2013, Wojna sowiecko-polska a pokój ryski 1921 roku, w: Zapomniany pokój. Traktat Ryski, Interpretacje i kontrowersje 90 lat później, red. S. Dębski, Warszawa, s. 33-58.
• Piszczkowski, T., 1969, Odbudowanie Polski 1914-1921. Historia i polityka. Londyn
• Pobóg-Malinowski, W.,1967, Najnowsza historia polityczna Polski, Tom 2. 1914- 1939, Londyn.
• Powrót Polski na mapę Europy, 1995, red. Cz. Bloch, Z. Zieliński, Lublin.
• Stosunki polsko-radzieckie w latach 1917-1945: dokumenty i materiały, 1967, red. T. Cieślak, oprac. E. Basiński, Warszawa.
• Traktat Ryski 1921 roku po 75 latach, 1998, red. M. Wojciechowski, Toruń.
• Wawryniuk, A.A., 2017, Od wojny do wojny. Granica wschodnia II Rzeczypospolitej po traktacie ryskim, Chełm.
• W., 2018, Odzyskanie niepodległości przez Polskę w perspektywie geopolitycznej, cz. I, Ofiara Kresów na ołtarzu niepodległości Ojczyzny, Przegląd Geopolityczny, 24, s. 153-165; Przegląd Geopolityczny, 25, s. 172-184.
• Zapomniany pokój, 2013. Traktat Ryski. Interpretacje i i kontrowersje 90 lat później, red. S. Dębski, Warszawa.
• Zdziechowski, M., 1922, Europa, Rosja, Azja. Szkice polityczno-literackie, Wilno.
• Zychowicz, P., 2015, Pakt Piłsudski-Lenin.,Poznań.
• Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku, 1998, Tom 3, red, J.R. Szaflik, Pułtusk.
• Żenczykowski, T., 1983, Dwa Komitety 1920, 1944, Paryż.
• Żurawski vel Grajewski, P.P., 1995, Sprawa ukraińska na konferencji pokojowej w Paryżu, Warszawa.