Trwoga 10/04 w świetle badań opinii publicznej

• Authors: Ścigaj Paweł

Title variants

EN

The Fear of 10.04 in the Light of Opinion Polls

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

April 10th 2010 is undoubtedly one of the most important dates in modern Polish political history. 96 high Polish officials, including President Lech Kaczynski, died in an airplane crash in Smolensk. It can be assumed that this tragedy had a great impact on political attitudes. Unfortunately, very few authors in Poland conducted empirical research on this topic. The paper addressed the issue of probable psychological consequences of Smolensk Crash on political attitudes in the light of terror management theory. On this ground it can be said that arousing of mortality awareness after April 10th should result in a widespread feeling of terror. In other words, “threat of annihilation” should occur as a consequence of recalling those who died in Smolensk in the media. One of the major mechanisms to manage such anxiety is construction and maintenance of cultural worldviews, like ideologies. It leads to the hypothesis that when threatened, people are more likely to think and act in accordance with the cultural worldviews they share. Political leaders can be seen as guards of these cultural worldviews and if it is so, then trust and support for the politicians should increase when mortality salience occurs. Some of the public opinion research conducted in the first days after Smolensk crash are used to illustrate this hypothesis.

Keywords

EN

Smolensk Crash; terror management theory; public opinion; political attitudues

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Year: 2014
• Issue: 6(32)
• Pages: 63-91

Contributors

author

Ścigaj Paweł

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Alberski R., Dylematy wyborcy. Czynniki wpływające na zachowania wyborcze w kampanii prezydenckiej i samorządowej w 2010 roku, „Preferencje Polityczne. Postawy, identyfikacje, zachowania” 2011, nr 2.
• Amielin A., Ostatni lot. Spojrzenie z Rosji, przeł. E. Skórska, Warszawa 2011.
• Andrzejczak J., 96 końców świata. Gdy runął ich świat pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010. Rozmowy z rodzinami ofiar, Kraków 2011.
• Antologia Zbrodni Smoleńskiej, Warszawa 2011.
• Arndt J. i in., Przynależeć czy nie przynależeć – oto jest pytanie. Opanowywanie trwogi a identyfikacja z płcią kulturową (gender) i etnicznością, [w:] Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Arndt J. i in., Robak we wnętrzu wszystkich naszych źródeł radości. O źródłach dysfunkcji psychologicznych z punktu widzenia teorii opanowywania trwogi, [w:] Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Baran L., Tożsamość narodowa Polaków w przekazach „Naszego Dziennika” i „Gazety Wyborczej” w tygodniu żałoby narodowej po katastrofie smoleńskiej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie” 2013, z. 65.
• Barnowski M., Odeszli w mgłę. Smoleńsk 10 kwietnia 2010 r., Koszalin 2010.
• Bejma A., Od afery Rywina do katastrofy smoleńskiej – nowe (utrwalone) podziały społeczno‑polityczne w Polsce, „Studia Politologiczne” 2013, nr 29.
• Bojarowicz T., W cieniu katastrofy i powodzi. Wybory prezydenckie w Polsce w 2010 roku, „Studia Politologiczne” 2010, nr 19.
• Bugajski P., Cała prawda o Smoleńsku. Nowe fakty, Warszawa 2012, Fakt Książka, 1/2012.
• Bugajski P., Cała prawda o Smoleńsku. Rekonstrukcja zdarzeń, Warszawa 2011, Fakt Album, 1/2011.
• Chatard A., Arndt J., Pyszczynski T., Loss Shapes Political View? Terror Management, Political Ideology, and the Death of Close Others, „Basic and Applied Social Psychology” 2010, Vol. 32, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1080/01973530903539713.
• Cohen F. i in., Fatal Attraction. The Effects of Mortality Salience on Evaluations of Charismatic, Task‑Oriented, and Relationship‑Oriented Leaders, „Psychological Science” 2014, Vol. 15, nr 12.
• Cohen F., Solomon S., The Politics of Mortal Terror, „Current Direction in Psychological Science” 2011, Vol. 20, nr 5, [online] http://dx.doi.org/10.1177/0963721411416570.
• Czapiński J., Identyfikacja i aktywność polityczna, [w:] Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. tenże, T. Panek, „Contemporary Economics” 2013, Vol. 7, Special Issue.
• Ćwiek‑Karpowicz J., Smoleńsk – konsekwencje dla stosunków polsko‑rosyjskich, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej” 2011. Kronika żałoby: 10‑18 kwietnia 2010, red. J. Wójcik, G. Piechota, Warszawa 2010.
• Krzymowski M., Dzierżanowski M., Smoleńsk. Zapis śmierci, Warszawa 2011.
• Lichocka J., Przebudzenie, Kraków 2012.
• Mateja M., Ikonografia żałoby narodowej 2010 (na przykładzie polskiej prasy), [w:] Media wobec śmierci, t. 1, red. K. Kwasik, J. Jaroszyński, G. Lęcicki, Warszawa 2012.
• Mateja M., Informacja, interpretacja czy ideologizacja? Katastrofa pod Smoleńskiem na fotografiach dziennikarskich, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2011, Vol. 2.
• Mateja M., Kir i krzyż. Symbole państwowe i religijne podczas żałoby narodowej 2010 roku, [w:] Symbol w polityce, red. I. Massaka, Toruń 2012.
• Mateja M., O zmarłych tylko dobrze? Pośmiertny wizerunek Lecha Kaczyńskiego a problem wolności prasy, [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, red. D. Degen, M. Żynda, Toruń 2012.
• Mateja M., Pompa funebre współcześnie. Polityczny, symboliczny i medialny wymiar pogrzebu prezydenta Lecha Kaczyńskiego, [w:] Odsłony współczesnej polityki, red. J. Golinowski, A. Laska, Bydgoszcz 2012.
• Navarette C.D. i in., Lęk i stronniczość międzygrupowa: opanowywanie trwogi czy psychologia koalicyjna, [w:] Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Osiecki J. i in., Ostatni lot. Raport w sprawie katastrofy, Warszawa 2011.
• Pamiętamy… Bóg, honor, ojczyzna. Antologia wierszy poświęconych katastrofie smoleńskiej 10.04.2014 r., red. J.D. Telejko, Bielany Wrocławskie 2011.
• Pamiętamy. Smoleńsk 10.04.2010, oprac. tekstów M. Skowron, I. Havranek, Warszawa 2011, Super Album, 1/2011.
• Panasiuk A., „Basiu, czy to nie twój brat leciał do Smoleńska?”. Arcybiskup Miron Chodakowski (1957‑2010), Hajnówka 2011.
• Po katastrofie smoleńskiej, red. M. Grabowska, Warszawa 2010, Opinie i Diagnozy CBOS, 17.
• Popek A., Obrączki. Opowieść o rodzinie Marii i Lecha Kaczyńskich, Warszawa 2010.
• Prawda zwycięży. Homilie upamiętniające tragicznie zmarłych pod Smoleńskiem wygłoszone w warszawskiej bazylice archikatedralnej. Teksty autoryzowane (2010‑2013), oprac. M.P. Romaniuk, Warszawa 2013.
• Prażuch W., Katyń II. Słońce wschodziło czerwone… Wspomnienie z wyjazdu do Katynia i Smoleńska w dniu 10 kwietnia 2010 roku, Tarnów 2011.
• Public Self and Private Self, red. R.F. Baumeister, New York 1986, Springer Series in Social Psychology.
• Pyszczynski T., What Are We so Afraid of? A Terror Management Theory Perspective on the Politics of Fear, „Social Research” 2004, Vol. 71, nr 4.
• Pyszczynski T., Greenberg J., Solomon S., Why Do We Need what We Need? A Terror Management Perspective on the Roots of Human Social Motivation, „Psychological Inquiry” 1997, Vol. 8, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1207/s15327965pli0801_1.
• Pyszczynski T., Rothschild Z., Abdollahi A., Terrorism, Violence, and Hope for Peace. A Terror Management Perspective, „Current Directions in Psychology Science” 2008, Vol. 17, nr 5, [online] http://dx.doi.org/10.1111/j.1467‑8721.2008.00598.x.
• Pyszczynski T., Solomon S., Greenberg J., In the Wake of 9/11. The Psychology of Terror, Washington 2010.
• Racewicz J., 12 rozmów o miłości. Rok po katastrofie, Warszawa 2011.
• Racewicz J., 12 rozmów o pamięci. Oswajanie nieobecności, Warszawa 2012.
• Renkema L.J. i in., Terror Management and Stereotyping. Why do People Stereotype when Mortality is Salience?, „Personality and Social Psychology Bulletin” 2008, Vol. 34, nr 4, [online] http://dx.doi.org/10.1177/0146167207312465.
• Rosenblatt A. i in., Teoria opanowywania trwogi. Efekty eksponowania śmiertelności a reakcje tych, którzy naruszają lub podtrzymują wartości kulturowe, [w:] Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Rusaczyk M., Teoria opanowywania trwogi. Wprowadzenie do elementów aktualnego dyskursu i prezentowanych tekstów, [w:] Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Sierbińska A., Ojciec nadal nie żyje. Polski Hamlet i paranoja, „Dialog” 2004, nr 4.
• Simon L. i in., Terror Management and Meaning. Evidence that the Opportunity to Defend the Worldview in Response to Mortality Salience Increases the Meaningfulness of Life in the Mildly Depressed, „Journal of Personality” 1998, Vol. 66, nr 3.
• Solak M., Churska‑Nowak K., Mitologizacja katastrofy smoleńskiej. Między spontanicznością a polityczną kalkulacją, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2011, nr 28.
• Solińska J., 96 krzyży. Pamięci ofiar katastrofy smoleńskiej, Lublin 2012.
• Stanisławczyk B., Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska. Historie dramatów i miłości, Poznań 2012.
• Szczerba G., Teoria zemsty, Gdynia 2013.
• Szymowski L., Operacja „Smoleńsk”. Dlaczego musiał zginąć prezydent Lech Kaczyński?, Warszawa 2013, Biblioteka Wolności.
• Szymowski L., Zamach w Smoleńsku. 11 miesięcy po katastrofie Tu‑154M, Warszawa 2011.
• Ścigaj P., Polityka lęku? O możliwości badania polskiego dyskursu politycznego z perspektywy teorii opanowywania trwogi, „Zeszyty Prasoznawcze” 2014, t. 57, nr 2: Mediatyzacje polityki. Aktorzy, płaszczyzny, konteksty, [online] http://dx.doi.org/10.4467/2299‑6362PZ.14.020.2341.
• Święchowicz T., Smoleński upadek. Katastrofa, która wstrząsnęła światem, Warszawa 2011.
• Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i przeł. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.
• Torańska T., Smoleńsk, Warszawa 2013.
• Vail III K.E. i in., Compassionate Values and Presidential Politics. Mortality Salience, Compassionate Values, and Support for Barack Obama and John McCain in the 2008 Presidential Election, „Analyses of Social Issues and Public Policy” 2009, Vol. 9, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1111/j.1530‑2415.2009.01190.x.
• Walusiak D., Wdowy smoleńskie, Kraków 2011.
• Weise D.R. i in., Interpersonal Politics. The Role of Terror Management and Attachment Processes in Shaping Political Preferences, „Psychological Science” 2008, Vol. 19, nr 5, [online] http://dx.doi.org/10.1111/j.1467‑9280.2008.02108.x.
• Witkowski M., Kategoria dyslokacji w analizie zmian zachodzących w polskim dyskursie publicznym po katastrofie w Smoleńsku, „Studia Socjologiczne” 2012, nr 1.
• wPolityce.pl: Polska po 10 kwietnia 2010 r. Wybór tekstów, red. A. Bazak i in., Warszawa 2011.
• „Zeszyty Prasoznawcze” 2014, t. 57, nr 2: Mediatyzacje polityki. Aktorzy, płaszczyzny, konteksty.
• Zginęli pod Smoleńskiem. Pamięci polskich elit: 10 kwietnia 2010 r., red. D. Krakowski, Częstochowa 2011.
• Żałoba, red. S. Sierkowski, A. Szczęśniak, Warszawa 2010, Seria Publicystyczna „Krytyki Politycznej”, 4.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/78/2010, Polska i Polacy po katastrofie pod Smoleńskiem, Warszawa, VI 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/100/2010, Opinie na temat dopuszczalności aborcji, Warszawa, VII 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/108/2011, Oceny instytucji publicznych, Warszawa, IX 2011.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/125/2010, Oceny instytucji publicznych, Warszawa, IX 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/126/2009, Oceny instytucji publicznych, Warszawa, IX 2009.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/144/2012, Opinie o błędach w identyfikacji ofiar katastrofy pod Smoleńskiem, Warszawa, X 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/150/2013, Opinie na temat przyczyn katastrofy pod Smoleńskiem. Czy konferencja naukowa rozstrzygnęłaby wątpliwości?, Warszawa, X 2013.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/160/2012, Opinie o prawie aborcyjnym, Warszawa, XII 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/162/2011, Zaufanie do polityków w grudniu, Warszawa, XII 2011.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/162/2012, Postrzeganie katastrofy smoleńskiej po „sprawie trotylu”, Warszawa, XII 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/168/2009, Zaufanie do polityków w grudniu, Warszawa, XII 2009.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/169/2010, Zaufanie do polityków w grudniu, Warszawa, XII 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/169/2012, Zaufanie do polityków w grudniu, Warszawa, XII 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/170/2012, Oceny instytucji publicznych w grudniu, Warszawa, XII 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/189/2008, Zaufanie do polityków w grudniu, Warszawa, XII 2008.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/28/2011, Opinie o stosunkach polsko‑rosyjskich po katastrofie smoleńskiej i działaniach mających wyjaśnić jej przyczyny, Warszawa, III 2011.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/30/2011, Oceny instytucji publicznych, Warszawa, III 2011.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/42/2009, Oceny instytucji publicznych, Warszawa, III 2009.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/43/2010, Zmiany w rankingu zaufania do polityków, Warszawa, III 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/55/2010, Zaufanie do polityków w okresie żałoby narodowej, Warszawa, IV 2010.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/85/2012, Katastrofa pod Smoleńskiem – kto wierzy w teorię zamachu?, Warszawa, VI 2012.
• CBOS, Komunikat z badań, BS/113/2011, Polacy o raporcie komisji Millera i przyczynach katastrofy samolotu pod Smoleńskiem, Warszawa, IX 2011.
• TNS OBOP, K.020/11, Katastrofa Smoleńska w Polsce, Warszawa, IV 2011.
• TNS OBOP, K.025/10, Ocena działalności rządu, premiera i prezydenta w kwietniu 2010 roku, Warszawa, IV 2010.
• TNS OBOP, K.031/10, Wyjaśnianie katastrofy smoleńskiej, Warszawa, V 2010.
• TNS OBOP, K.033/12, Spór o Wawel, Pomnik Smoleński i o ocenę Lecha Kaczyńskiego (2010‑2012), Warszawa, V 2012.
• TNS OBOP, K.042/10, Egzamin i lekcja smoleńska, Warszawa, VII 2010.
• TNS OBOP, K.063/10, Ocena działalności rządu, premiera i prezydenta w październiku 2010 r., Warszawa, X 2010.
• TNS OBOP, K.066/06, Społeczne oceny rządu, premiera i prezydenta w październiku 2006 r., Warszawa, X 2006.
• TNS OBOP, K.068/12, Pytania smoleńskie, Warszawa, XI 2012.
• TNS OBOP, K.073/07, Ocena działalności nowego rządu i premiera Donalda Tuska oraz prezydenta w grudniu 2007 r., Warszawa, XII 2007.
• TNS OBOP, K.073/12, Opinie Polaków na temat obchodów ważnych rocznic, Warszawa, XI 2012.
• TNS OBOP, K.075/11, Ocena działalności rządu, premiera i prezydenta w grudniu 2011 r., Warszawa, XII 2011.
• TNS OBOP, K.81/08, Ocena działalności rządu, premiera i prezydenta w grudniu 2008 roku, Warszawa, XII 2008.

Identifiers

DOI

10.12797/Politeja.11.2014.32.05