Polskie przekłady zbioru Priče iz davnine Ivany Brlić ‑Mažuranić

• Authors: Gostomska Anita

Title variants

EN

Polish translations of Croatian tales of long ago by Ivana Brlić ‑Mažuranić

HR

Poljski prijevodi zbirke Priče iz davnine Ivane Brlić ‑Mažuranić

• Languages of publication: PL

Abstracts

HR

Unatoč nesmanjenoj, više no stogodišnjoj popularnosti Ivane Brlić ‑Mažuranić u Hrvatskoj, njezino je stvaralaštvo u Poljskoj gotovo odsutno. Pokušavajući utvrditi razloge te odsutnosti, treba rekonstruirati okolnosti u kojima su nastali poljski prijevodi zbirke Priče iz davnine i ocrtati siluete njezinih prevoditelja. Vode nas one do umjetnice i slikarice Wande Pogonowske, koju treba smatrati prvom poljskom prevoditeljicom poznatih bajki. Iako je jedina prevela na poljski cijelu zbirku, i to dvaput (u tridesetim i pedesetim godinama dvadesetog stoljeća), konačni rezultat njezinih prevoditeljskih napora, zbog višegodišnjih problema s objavljivanjem, ostaje nepoznat, a sjećanje na Wandu Pogonowsku polako nestaje. Vlastiti prijevod jedne bajke iz kolekcije Brlić ‑Mažuranić uspio je u međuratnom tisku objaviti Wiktor Bazielich, koji također nije bio profesionalni prevoditelj, ali nedostatak profesionalizma nadoknadio je iznimnom ustrajnošću. Četrdeset godina poslije istu bajku o ribaru Palunku ponovo je prevela Magdalena Petryńska (nes‑ vjesna da postoji starija poljska verzija), koja svojim bogatim opusom, za razliku od prijeratnih prevoditelja ‑amatera, ponosno predstavlja krug najistaknutijih suvremenih poljskih prevoditelja južnoslavenske proze. Postojeći prijevodi dokaz su prihvaćanja krajnje različitih prevoditeljskih strategija. Bazielichov stav, koji je mogao proizlaziti iz namjere da se poljskim primateljima približi stvarnost južnoslavenske kulture ili jednostavno iz sposobnosti prevoditelja, blizak je formalnoj ekvivalenciji, a postupak Petryńske, koji diktira zabrinutost za komunikacijsku udob‑ nost dječjeg primatelja, može se opisati kao funkcionalna ekvivalencija.

EN

Despite the over one hundred years long popularity of Ivana Brlić ‑Mažuranić in Croatia, her collection Croatian Tales of Long Ago remains almost absent in Poland. An attempt to determine the reasons for this absence involves the reconstruction of the circumstances of its Polish trans‑ lations and the outline of the translators’ silhouettes, which leads to Wanda Pogonowska, who was a visual artist and a painter by education and who should be considered as the first Polish translator of the famous Croatian tales. Although she took on the translation twice (in the 1930s and 1950s) and has remained the only person who translated the entire collection into Polish, the final effect of her translation efforts, due to the problems with its publication, is still unknown, and the memory of Wanda Pogonowska is slowly fading away. Wiktor Bazielich was also an amateur translator but who made up for his lack of professionalism with his extraordinary perseverance and managed to publish in the interwar press his own translation of one fairy tale from the Brlić‑Mažuranić’ collection. The same tale about the fisherman Palunko was translated again forty years later by Magdalena Petryńska (unaware of the existence of the earlier Polish version), who, with her considerable achievements, in contrast to the pre ‑war translators of Brlić ‑Mažuranić, proudly represents the circle of the most outstanding contemporary Polish translators of South Slavic prose. Existing translations show that the translators adopted extremely different transla‑ tion strategies. Wiktor Bazielich’s attitude, which could result from his intention of introducing Polish recipients to the realities of South Slavic culture or from the translator’s skills, is close to formal equivalence; while the procedure of Magdalena Petryńska was dictated by a concern for the communication comfort of the story’s recipients — children and can be described as functional equivalence.

Keywords

HR

Ivana Brlić ‑Mažuranić; Priče iz davnine; Wanda Pogonowska; Wiktor Bazielich; Magdalena Petryńska; prijevod

EN

Ivana Brlić ‑Mažuranić; Croatian tales of long ago; Wanda Pogonowska; Wiktor Bazielich; Magdalena Petryńska; translation

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2016
• Volume: 7
• Issue: 1
• Pages: 353-375

Dates

published

2016

Contributors

author

Gostomska Anita

• Uniwersytet Gdański, Katedra Slawistyki

References

• Adamczyk‑Garbowska, Monika. Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
• Adamowicz‑Pośpiech, Agnieszka. Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013. 48.
• Agičić, Damir. „Przyczynek do historii polsko‑jugosłowiańskich stosunków kulturalnych po II wojnie światowej — działalność Wiktora Bazielicha na polu promocji kultury i jego praca tłumacza.” Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‑Wschodniej 46 (2011). 217—236.
• Agičić, Damir. „Wiktor Bazielich i njegovi hrvatski korespondenti. Prilog poznavanju hrvatsko‑poljskih književnih i kulturnih veza u dvadesetom stoljeću.” Historijski zbornik 1 (2009). 137—162.
• Albińska, Karolina. „»Tylko to, co najlepsze, jest dość dobre dla dzieci«, czyli o dylematach tłumacza literatury dziecięcej.” Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 259—282.
• Barac, Antun. Literatura narodów Jugosławii. Tłum. Maria Krukowska. Wrocław: Zakłąd Narodowy im. Ossolińskich, 1969.
• Bazielich, Wiktor. Historie starosądeckie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1965.
• Bazielich, Wiktor. Starosądeckie domy rynkowe i ich dawniejsi właściciele. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza Wojewódzkiego Ośrodka Kultury, 1996.
• Bazielich, Wiktor. Stary Sącz i jego zabytki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1961.
• Borodo, Michał. „Children’s Literature Translation Studies? — zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie.” Przekładaniec 16 (2006). 12—23.
• Bošković‑Stulli, Maja. „»Priče iz davnine« i usmena književnost.” Zbornik radova o Ivani Brlić‑Mažuranić. Red. Dubravko Jelčić i in. Zagreb: Mladost, 1970.
• Božić‑Šejić, Rafaela, Ivana Drožđek. „Kontrastivna analiza prijevoda nekih gradacijskih elemenata u pet prijevoda Bajke o ribaru i ribici A.S. Puškina.” Fluminensia 1 (2010). 137—148.
• Brzózka, Aleksander. „Czy strategia redukcji może służyć egzotyzacji, czyli gdzie się podziała sierotka Marysia w angielskim przekładzie.” Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 146—158.
• Dollerup, Cay. „Przekład i baśnie dla dzieci.” Tłum. Magdalena Heydel. Przekładaniec 16 (2006). 81—93.
• Engler, Tihomir, Adrijana Kos‑Lajtman. „Bajkopisna diseminacija mitoloških motiva u »Pričama iz davnine« Ivane Brlić‑Mažuranić na primjeru intertekstualnih poveznica s leksikonom A. Tkanyja.” Studia Mythologica Slavica 14 (2011). 307—326.
• Głuszak, Jakub. „Postarzałe przekłady — o niedostatkach istniejących tłumaczeń historii »The Cat that Walked by Himself« Rudyarda Kiplinga.” Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 192—204.
• Gostomska, Anita. „Czy Ivana Brlić‑Mažuranić to chorwacki Hans Christian Andersen?” Bajkowe inspiracje literaturoznawców i kulturoznawców. T. 2. Red. Magdalena Zaorska, Adam Grabowski. Olsztyn: Katedra UNESCO Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2012.101–110.
• Hameršak, Marijana. „Przekłady baśni pomiędzy mobilizacją narodową a komodyfikacją.” Tłum. Anna Arno. Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 130—145.
• Kirchner, Hanna. Nałkowska albo życie pisane. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2011.
• Kos‑Lajtman, Adrijana, Jasna Horvat. „Ivana Brlić‑Mažuranić, »Priče iz davnine«: nova konstrukcija izvora i metodologije.” Fluminensia 1 (2011). 87—99.
• Kos‑Lajtman, Adrijana, Jasna Horvat. „Utjecaj ruskih mitoloških i usmenoknjiževnih elemenata na diskurs Priča iz davnine Ivane Brlić‑Mažuranić.” Zbornik radova petoga hrvatskog slavističkog kongresa. Red. Marija Turk, Ines Srdoč‑Konestra. T. 1. Rijeka: Filozofski fakultet Sveučilišta u Rijeci, 2012.
• Legeżyńska, Anna. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 1999.
• Liseling‑Nilsson, Sylvia. „Szwedzkie déjà vu w polskim przekładzie.” Przekładaniec 16 (2006). 69—80.
• Mała encyklopedia przekładoznawstwa. Red. Urszula Dąmbska‑Prokop. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii Educator, 2000.
• Małczak, Leszek. Croatica. Literatura i kultura chorwacka w Polsce w latach 1944—1989. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
• Mały słownik kultury dawnych Słowian. Red. Lech Leciejewicz. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1972.
• Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. T. 2, cz. 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 1967.
• Ojcewicz, Grzegorz. „Otwartość serii a seria otwarć: krytyka przekładu w systemie wiedzy o tłumaczeniu.” Recepcja, transfer, przekład. T. 2. Red. Jan Koźbiał. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2004.
• Oziewicz, Marek. „Wojna w niebie jako temat tabu: czy tłumaczyć »Mroczne materie« Philipa Pullmana?” Przekładaniec 16 (2006). 193—206.
• Pieciul‑Karmińska Eliza. „Polskie dzieje baśni braci Grimm.” Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 80—96.
• Puszkin, Aleksander. Bajka o rybaku i rybce. Tłum. J. Tuwim. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1979.
• Rapacka, Joanna. Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej. Warszawa: Energeia, 1995.
• Rzepnikowska, Iwona. Specyfika tłumaczenia tekstów folklorystycznych (na materiale polskich
• przekładów rosyjskiej bajki magicznej). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1997.
• Sojda, Sylwia. „Adresat dziecięcy w tłumaczeniach Winnie‑the‑Pooh A.A. Milne’a na język polski i słowacki.” Przekłady Literatur Słowiańskich 3.1 (2012). 149—163.
• Szymańska, Izabela. „Przekłady polemiczne w literaturze dziecięcej.” Rocznik Przekładoznawczy 9 (2014). 193—208.
• Van Coillie, Jan. „Nie ma śpiącej królewny bez kolców. Tłumaczenie baśni. Propozycja modelu
• analizy porównawczej.” Tłum. Elżbieta Wójcik‑Leese. Przekładaniec 22/23 (2009/2010). 11—35.
• Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility. A History of Translation. London—New York: Routledge, 1995.
• Zednik, Vesna. „«Priče iz davnine».” Vijenac 167—169 (2000).
• Zima, Dubravka. „Ivana Brlić-Mažuranić, članstvo u Akademiji i Nobelova nagrada.” Libri&Liberi 3 (2014). 239—262.
• Zima, Dubravka. Ivana Brlić‑Mažuranić. Zagreb: Zavod za znanost o književnosti Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, 2001. 96.

Identifiers

ISSN

1899-9417