Jeszcze raz o składni ad sensum w języku staropolskich apokryfów. Perspektywa leksykalna i/a źródłowa

• Authors: Rojszczak-Robińska Dorota , Nowak-Pasterska Ewa

Title variants

EN

Once more on the syntax ad sensum in the language of Old Polish apocrypha. A lexical and/or a source perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest zjawisko zaburzenia zgody liczby i/lub rodzaju między podmiotem a orzeczeniem w języku staropolskich apokryfów w sytuacji, gdy pojawia się podmiot określany ilościowo, podmiot zbiorowy lub wyrażony rzeczownikiem typu tłum czy lud. Pełna analiza tekstów potwierdziła, że składnia ad sensum jest wciąż żywa na przełomie XV/XVI w., choć stopniowa wycofuje się z języka. Różnice widoczne są zarówno w frekwencji występowania składni ad sensum przy poszczególnych rzeczownikach i w poszczególnych tekstach. Wskazałyśmy też słowa, które nie były dotychczas uwzględniane w opracowaniach (tłuszcza, gromada, zastęp), a także znaczenia kolektywne słów takich jak stroża czy ziemia. Analiza źródłowa badanych miejsc pokazała, że składnia ad sensum pojawia się już w tekstach łacińskich.

EN

The subject of the article is the phenomenon of the disruption of the agreement of number and/or gender between the subject and the ruling in the language of Old Polish apocrypha. This situation occurs when there is a quantified subject, a collective subject or expressed by a noun like tłum or lud. A full analysis of the texts confirmed that ad sensum syntax is still alive in the late 15th/early 16th century, although it is gradually withdrawing from the language. Differences can be seen both in the frequency of occurrence of ad sensum syntax with particular nouns and in particular texts. We also pointed out words that have not been included in the studies so far (tłuszcza, gromada, zastęp), as well as the collective meanings of words such as stroża or ziemia. Source analysis of the examples showed that ad sensum syntax already appears in Latin texts.

Keywords

PL

składnia realnoznaczeniowa; składnia ad sensum; staropolskie apokryfy; niezgodność liczby i rodzaju

EN

real-meaning syntax; syntax ad sensum; Old Polish apocrypha; incompatibility of number and gender

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2024
• Volume: 104
• Issue: 4
• Pages: 95-113

Dates

published

2024-12-31

Contributors

author

Rojszczak-Robińska Dorota

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Nowak-Pasterska Ewa

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.31286/JP.001001